पांडुरंग उर्फ पोक्या शेणवी धुमे हो ताचो पूत. ताचेवरीच पुर्तुगेजांचे सेवेंत आशिल्लो. मार्च 1767 त माधवराव पेशव्याचो मामा गंगाधरराव रास्ते सांखळे आयिल्लो तेन्ना पोक्या धुमे गवर्नरावतीन ताका मेळूंक गेल्लो. - कों. वि. सं. मं.
धुरी, दत्ताराम बाबुराव : (जल्म : 7 जून 1914, म्हापशें; मरण : मार्च 1977). सुटकेझुजारी. 'नॅशनल काँग्रेस गोवा' हे संघटनेचो तो वांगडी आसलो. पत्रकां वांटप, वण्टीपत्रकां लावप असलीं कामां तो करतालो. 1957त पोलिसांनी ताका धरलो आनी पुर्तुगेजांच्या प्रदेशीक न्यायासयामुखार उबो करून 8 वर्सांची बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. 20 डिसेंबर 1961 ह्या दिसा ताची बंदखणींतल्यान सुटका जाली. 1974 वर्सां भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
धुरी, नारायण रघुनाथ : (जल्म: 1928, ब्रम्ह करमळी - सत्तरी). सुटकेझुजारी. 'आझाद गोमंतक दल' संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. कृष्णराव राणे हाचेवांगडा ते भूंयगत वावरांनी वांटो घेतालो. ताचेखातीर ताका स म्हयने बंदखणूय भोगची पडली. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
धूप : धार्मिक कार्यावळींनी सुगंधी धुंवर करपाखातीर वापरांत आशिल्लो एक सुगंधी पदार्थ. धूप हो श्रीचंदन, साल, कालागुरू, देवदार, पारजत, गुग्गूळ आनी धूप ह्या रुखांचे दीख आनी हेर सुगंधी द्रव्यां घेवन तयार करतात. धूपांमदीं पंचांग, षडांग, दशांग, द्वादशांग, शोडशांग अशे प्रकार आसात. तेभायर यक्षधूप, वृकधूप, अनंतधूप, विजयधूप, पींडधूप अशे संस्कृतीक संदर्भ आशिल्ले धूपाचे प्रकार आसात.
देवाचें पुजेंत सुगंधी पदार्थ जाळपाची चाल खूब आदींसावन सगळ्या धर्मियांमदीं मेळटा. भारतावांगडाच ईजिप्त, बॅबिलोनिया, सिरिया, ग्रीस, रोम ह्या देशांनी धूप जाळपाची जाल आदींसावन आसली. हिंदू, क्रिस्तांव आनी मुसलमान पुजा अर्चेंत धुपारती दाखयतात. मातयेच्या वा धातूच्या धुपारण्यांत पेट्टे इंगळे घालतात आनी ताचेर धूपाचे खडे वा पूड उडयतात. वासाच्या धुंवरान भरिल्लें धुपारणें देवामुखार ओवाळटात ताका धूपारती म्हण्टात. धूपारतीचे प्राकृतिक आनी लाक्षणीक अशे दोन उद्देश दिसतात. धूपाच्या वासान घाण वचून देवकार्याक प्रसन्न अशें वातावरण निर्माण जाता. धूप जळून धूपाच्या वासान दैत्यांक धावंडावप जाता असोय ताचो लाक्षणीक अर्थ काडूंक येता. देवपुजेभायरूय मंडपांत वा घरांत प्रसन्न वातावरण निर्माण करपाखातीर वा जीवजंतू धावंडावपाखातीर धूपाचो वापर जाता. ल्हान भुरग्यांच्या आंगाक न्हाल्या उपरांत आंगातलें उदक शोशून घेवपाक जळत्या धूपाचो शेक दिवप जाता. - कों. वि. सं. मं.
धुमकेतू : सुर्याभोंवतणीं घुंवपी अंधूक (अस्पश्ट) अशो ज्योती. ह्या ज्योतींचें दर्शन आनी परजळीतपण हें तांच्या आनी सूर्य हांच्या मदल्या अंतराचेर आदारून आसता. धुमकेतू सुर्याकडेन खुब लागीं येता तेन्ना ताची वेगवेगळीं आंगां स्पश्ट दिश्टी पडटात. जेन्ना ह्यो ज्योती सुर्यासावन खूब पयस आसतात तेन्ना त्यो अस्पश्ट नखेत्रांसारक्यो दिसतात. अशा वेळार फकत धुमकेतूचो गाभो (Nucleus) दिश्टी पडटा. धुमकेतू जेन्ना सुर्यावटेन येवपाक लागता तसो ताच्या गाभ्या भोंवतणीं अंधूक उजवाडसो दिश्टी पडटा. गाभ्यांतल्यान भायर सरपी वायू आनी ताचे भोंवतणीं आशिल्ल्या धुल्लकणांचेर वत पडटा, तेन्ना तें परावर्तीत जाता. हाका लागून वायू आनी भोंवतणीं आशिल्ले धुल्लकण चकचकपाक लागतात. हांकां शिखा (coma) अशें म्हण्टात. धुमकेतू जेन्ना सुर्याकडेन चड लागीं येता तेन्ना शिखाफाटल्यान शेपटी दिश्टी पडटा. शिखा आनी शेपटी हांचेमदली शीम अदमासान थरोवंची पडटा.
सुर्याभोंवतणीं साबार धुमकेतू तांचे खाशेले कक्षेप्रमाण भोंवतात. जण एका धुमकेतूक ताचे कक्षेवयल्यान वा नांवावयल्यान वळखतात. चडशा धुमकेतूंक तांच्या संशोधकाचें नांव दिल्लें आसा. हॅली ह्या संशोधकान हॅली धुमकेतूचो आवर्तनकाळ थरोवंचे पयलीं, हो धुमकेतू साबार खेपो दिश्टी पडिल्लो. पूण हॅली हाणें ह्या धुमकेतूचो रीतसर अभ्यास करून ताचो आवर्तन काळ थरयलो म्हणून ताका हॅली हें नांव मेळ्ळें. एकूच धुमकेतू जेन्ना दोन वा चड संशोधकांक दिसता आनी ते स्वतंत्रपणान ताचो अभ्यास करतात, अशा धुमकेतूंक जोड नांवां दवरतात. (देखीक - हॅरिंगटोन -अॅबल, 1962 II) कांय खेपे एक नवो धुमकेतू दिसलो म्हण्टकूच ताका रोखडेंच तात्पुरतें नांव दितात. उपरांत ताची कक्षा, आवर्तन काळ हांची पुराय म्हायती मेळ्ळी म्हणटकूच ताका खाशेलें नांव दितात. (देखीक - विपल धुमकेतूचें सुर्वेचें नांव 1940 ब, आनी खाशेलें नांव 1941 III विपल).
वेदीक वाङमयांत कांयकडेन धुमकेतूंचीं वर्णनां केल्लीं आसात. इ. स. पांचव्या शेंकड्याचे निमाणेकडेन वराहमिहीर हाणें आपले बृहत्संहितेंतल्यान केतूचार ह्या 64 श्लोकांच्या अध्यायांत धुमकेतूंचीं रुपां, कोर, आंकडो, आकार आनी हेर म्हायती दिल्या. कांय ऋषी धुमकेतूंचो आंकडो एकशें एक जाल्यार कांय ऋषी तो एक हजारांवयर आसा अशें सांगतात, अशें
