कोंकणी विश्वकोश: 2 (velar)आनी ताळ्याचे (glottal) ध्वनी आसात. वर्ण (Letter or alphabet) आनी अक्षर (syllable) हांचेमदी कसले फरक आसात, कोंकणीत अक्षरां कशीं काडूंक जाय, उतराचेर पडटात ते बळ आघात (stress or accent) वाक्यांचें सुरयोजन (intonation) हें सगळें ध्वनी विज्ञानांत शिकचें पडटा. ध्वनीविज्ञान शास्त्रशुध्द भास उलोवपाक तशेंच कळपाक मदत करता. शिक्षणशास्त्रांत, विशेश करून मुळाव्या शिक्षणांत, भाशा अभ्यासांत ध्वनी विज्ञानाचो खूब आदार जाता. कांय भाशांच्या लिपींनी दरेक ध्वनी स्वतंत्र कुरवेन दाखोवपाची तजवीज केल्ली आसा, अशें म्हळें तरी दरेके लिपीच्यो हे बाबतींत मर्यादा आसात. पूण भोवतेक भाशांचे बाबतींत प्रत्येक ध्वनी दाखोवपाक ती लिपी उणी पडटा। हे नदरेन पळयल्यार दरेक ध्वनी दाखोवपाक खंयचीय लिपी परिपूर्ण ना अशें म्हणचें पडटलें. -डॉ. मेथ्यू आल्मैद
ध्वनीक्षेपक: विद्युत् चुंबकीय ऊर्जेचें ध्वनीऊर्जेंत रूपांतर करपी हो एक ऊर्जापरिवर्तक. ताका लावडस्पीकर अशेंय म्हण्टात. ध्वनीग्राहकाच्या उरफाटें हाचें कार्य आसता. चड करून सगळ्या ध्वनीक्षेपकांनी बदलपी श्राव्य कंप्रता (दर सेकदांक जावपी कंपनसंख्या) वर्चसाचें(विद्युत पातळचें) वा विद्युत प्रवाहाचें यांत्रीक कंपनांत रूपांतर करपी एक चालक घटक आसता. हो वालक घटक ताका जोडिल्ल्या एका पटलांत कंपना निर्माण करता आनी ताका लागून ताच्या भोंवतणच्या हवेंत कंपना निर्माण जातात. हींच कंपनां ध्वनीतरंग म्हणून फुडें प्रेशित जातात. यांत्रीक कंपनाचें ध्वनीतरंगांत रुपांतर करपी पटल आकारान सपाट जांव शंकूप्रमाण (तोंक आशिल्ल्या (ठोकल्याप्रमाण)आसून तें एका खास प्रकारच्या कागदा पासून तयार केल्लें आसता. चालक घटका प्रमाण ध्वनीक्षेपकाचें वर्गीकरण करपाक येता:१) चलनक्षम वेटाळेंयुक्त(चिरचुंबक) गतिकीय, २) चलनक्षम वेटाळेंयुक्त(विद्यत चुंबकजन्य थीर चुंबकीय क्षेत्र) गतिकीय, ३) दाबविद्युतीय जांव स्फटिकयुक्त आनी ४)विद्युत स्थितीक जावं धरित्र(विद्युत भार साठोवन दवरपी साधनाच्या तत्वाचो उपेग करपी प्रकार)हातुंतलो पयल्या प्रकाराचोच ध्वनीपेक्षक चड करून वापरतात.
संरचनेचे नदरेन ध्वनीक्षेपकाक जोडपांत येवपी कर्णो हो एक घट्ट अशोशक, अशीर ध्वनीप्रवाह आसा अशें म्हणूं येता. ताचो आकार सरळ जावं वांकडो वळयल्लो, कसोय आसपाक शकता. ताका दोन मेकळीं तोंकां आसातात. ल्हन आकाताच्या तोंकाक गळो म्हणटात. ध्वनीक्षेपकाचें पटल कर्ण्याच्या गळ्यांत बसयतात. ध्वनी प्रेशीत करपी व्हड आकाराच्या दुसऱ्या तोंकाक कर्ण्याचें तोंड म्हणटात. कर्ण्याचें काम चडशें प्रशेण तारां भशेन आसता ताका लागून देवाण आनी घेवाण ध्वनींच्या संरोधामदीं सुजोडता हाडापक येता. गळ्या कडेन जंय ध्वनी-ऊर्जा उद्गम बसयल्लो आसता थंय ध्वनीसंरोध उच्च मुल्याचो आसता. जाल्यार कर्ण्याच्या तोंडा कडेन संरोध कमी मुल्याचो आसता. कर्ण्याचो अनीक एक उपेग म्हणजे ताका फाव तो आकार दिवन ध्वनीऊर्जेचें थरावीक दिकेक वितरण बदलून तिचें प्रशण एका खास अशा, जाय आशिल्ले दिकेन वाडोवपाक येता. कर्णो वापरपाचो मुखेल फायदो म्हणजे प्रदान ध्वनीच्या व्हडपणांत जावपी वाड. ध्वनीक्षेपकाच्या पटलाक मुक्तपणान हवेंत कंपन करपाक दिलें जाल्यार ताका लागून मेपी आवाज चड व्हडलो नासता. पटलाचें क्षेत्रफळ कमी आशिल्ल्या कारणान मुक्त हवेचो एक तद्नुरप ल्हान विभाग कंपित करता हें ताचें कारण जावन आसा. पटलाक कर्णो जोडल्यार कंपनीय क्षेत्रफळांत जायत्या पटींनी वाड जावन ताका लागून चड मात्रेच्या हवेंत हीं कंपनां निर्माण करतात. हाका लागून ध्वनी क्षेपकाच्या पटला पसून मेळपी ऊर्जेची श्रवणीय ध्वनी निर्माण करपाची तांक वाडटा. कर्ण्याक लागून ध्वनीक्षेपकाची कार्यक्षमता वाडून ध्वनींतल्यो विकृतीय कमी जातात. कर्णो वापरिल्ल्यान श्राव्य ऊर्जे खातीर चड करून कमी आकारमनाचें पटल वापरपाक येता.कर्ण्याच्या आकारमनाचीं प्रमाणां ताच्या क्षेत्रफळ प्रसाराचे मान बी थारायतना कार्यक्षमता, कंप्रत प्रतिसाद, दिशीक गूणधर्म आनी आकारमानान हांचो मेळ सादपाचे नदरेन विचार करतात। कर्ण्याचो आकार शमकवाकार, घातांकीय आकाराचो कर्णो चड वापरांत आसा.
बरेतरेन अभिकल्पित केल्ल्या कर्ण्याचो ध्वनीक्षेपक खास कंप्रता मर्यादेंत हेर सरल प्रारक(कर्णो नाशिल्लो) ध्वनी क्षेपकां परस तौलनीक नदरेन चड अचूक कंप्रता प्रतिसाद दाखयता आनी ताच्या प्रदानांतल्या विकृतीचें प्रमाणय कमी आसता. तो उच्च कार्यक्षमताय गांठपाक शकता. ज्या जाग्याचेर सुटसुटीत आकारमाना परस कार्यक्षमता आनी ध्वनीची शक्त व्हड आसपाची गरज आसता थंय कर्णो आशिल्लें ध्वनीक्षेपक वापरतात. कर्ण्याचें आकारमान ल्हान जाय जाल्यार तांचें वेटाळें करपाक येता जावं ताची घडीय करपाक येता. पूण ताका लागून उच्चतर प्रदान कंप्रता समकेतांत चड विकृत्ती उत्पन्न जाता.
ध्वनीक्षेपकापसून मेळपी दिशीक वितरणाच्या आकृतिबंधाचेर नियंत्रण घालप गरजेचें थारता. ह्या कार्या खातीर ज्यो प्रारण(तरंगरूपी ईर्जा) नियंत्रण संरचना वापरतात तांकां बाधिका (बॅफल) अशी संज्ञा दितात. बाधिका हेर म्हत्वाचीं कार्यांय करतात. ध्वनीक्षेपकाचें पटल फुडें आनी फाटीं अशा दोनय वटांनी ध्वनीतरंगाचें प्रारण करता। फाटीं वचपी तरंग परावर्तित जावन परत फुडल्या वटेन येवन, फुटल्या भागांत सरळ प्रारीत केल्ल्या तरंगा वांगडा परस्पर क्रिया करपाक शकतात. हाका लागून कांय खेपे हे दोन तरंग एकामेकाक अनुकूल आसत जाल्यार कांय खेप ते एकामेकाक विरोध करून एकामेकाचे परिणाम काडून उडयतात. हो परिणाम चड करून लघुतरंगलांबायेच्या ध्वनीतरंगांत सांपडटा. ह्या वायट परिणामाकय बाधिका योजनेक लागून टाळपाक येता. बाधिकेक लागून ध्वनीक्षेपकाची कार्यक्षमताय वाडोवपाक येता. रेडियो ग्राहींतय ह्याच प्रकारची बाधिका वापरतात. ह्या बाधिकेक लागून पटलाच्या फुडल्या वटेच्यान फाटल्या वटेन मेरेन धअवनीच्या भायल्या संक्रमण मार्गाची परिणाम कारक लांबी वाडटा आनी ताका लागून पटलावेलो ध्वनीकीय भार वाडोवपाक मदत जाता. पटलाच्या फुडल्या भागा पसून फाटल्या भागा मेरेन बधिके भोंवतणचें परिणामी अंतर एका तरंगलांबीच्या इतलें आसल्यार ध्वनीक्षेपकाचो प्रतिसाद प्रकार्शान कमी जाता. ह्या खातीर बाधिकेचो आकार असममित दवरतात जांव ध्वनीक्षेपक सारको मदीं बसयनासतना मातसो कडेक बसयतात. फाटली वट सबंध उक्ती आशिल्ली मंजूशा (पेटी), सगळे वटेन बंद आशिल्ली मंजूशा, एकच बुराक आशिल्ली जांव नळयेची गुंडाळी बसोवपाक येतली इतली मेकळी आशिल्ली बंदिस्त मंजूशा अशा स्वरुपाच्यो ह्या बाधिकांच्यो रचना आसतात. फाटल्या वटेन उक्ती आशिल्ली
