पुण्याच्या अभियांत्रिकी म्हाविद्यालयांतल्या एल.सी.ई.पास जालो.पुण्यांत आसतना ना.गोपाळ कृष्ण गोखले आनी न्या.महादेव गोविंद रानडे हांचो ताचेर खूब प्रभाव पडलो.बाप्पाचे लोहाना जमातींत बालविवाहाची चाल आशिल्ल्यान भुरगेपणांतूच ताचें लग्न जालें.
उपरांत ताणें वढवाण आनी पोरबंदर ह्या संस्थानांनी (१८९१-९९),उदेंत आफ्रिकेंतल्या युगांडा रेल्वेंत(१८९९-१९०२) आनी साम्गली संस्थानांत(१९०४-१९०५) अभियंतो म्हणून काम केलें.तशेंच १९०३ वर्सा सांगली नगरपालिकेंत आनी १९०६-१९०७ च्या काळांत मुंबय नगरपालिकेंत ताणें काम केलें.तो मुंबयचे पालिकेंत काम करता आसतना अस्पृश्य जातींतल्या लोकांकडेन ताचें लक्ष गेलें आनी तांच्या उध्दाराखातीर तो काम करूंक लागलो.१९१४ वर्सा नोकरी सोडून तो 'भारत सेवक समाजा'चो वांगडी जालो.
आसाम,उत्तर प्रदेश,प.बंगाल,गुजरात आनी ओरिसा ह्या राज्यांनी वचून ताणें दुकळ-निवारणाचें कार्य केलें.'मुंबय लेजिस्लेटिव्ह काउन्सील'हातूंत सत्त्कीच्या मुळाव्या शिक्षणाविशींचें विधेयक सादर करपाक ताणें खूब त्रास घेतलो.टाटा आयर्न आनी स्टील कंपनींत जमशेटपूर कामगार कल्याणाचें काम संघटीत करपाखातीर सोसायटीन इ.स.१९१८ वर्सा बाप्पाचीच नेमणूक केली.ताणें कामगारांक योग्य दरान वस्तू मेळपाखातीर एक येवजण तयार केली.
ओरिसांत आसतना ताणें पंचमहाल जिल्ह्यांतल्या भिल्लांची जिण लागींच्यान पळयली.तेन्नासावन ताणें आदिवासींचे उदरगतीखातीर आपल्या कामाक सुरवात केली.भिरा खेरी गांवांत एक आश्रम काडून अस्पृश्यांच्या कुटुंबांक प्रवेश मेळोवन दिलो.ताणें'भिल्ल सेवा मंडळ' हाची १९२२ वर्सा दाहोद गांवांत आनी 'अंत्यज सेवा मंडळ'हांची स्थापणूक केली.भिल्ल समाजांतलें अज्ञान आनी तांचेर जावपी अन्याय पयस करपाखातीर ताणें खूब कश्ट घेतले.अस्पृश्यांखातीर बांयो आनी भंग्यांखातीर धर्मशाळा बांदपाखातीर ताणें फुडाकार घेतलो.जातीय निवाड्यांतले अस्पृश्यांचे स्वतंत्र मतदारसंघ रद्द जावंचे म्हणून महात्मा गांधीन केल्ले चळचळींत ठक्करबाप्पाचो मुखेल वांटो आशिल्लो.महात्मा गांधीचे विनवणेक लागून इ.स.१९३२ वर्सा तो 'हरिजन सेवा संघा'चो चिटणीस जालो.
१९३७ वर्सा कॉंग्रेसचीं मंत्रिमंडळां सत्तेर आयलीं,तेन्ना विंगड विंगड प्रांतांतले हरिजन,आदिवासी ह्या मागाशिल्ल्या लोकांची पळोवणी करपाचें कार्य ठक्करबाप्पाक मेळ्ळें,तें ताणें व्हड कसबान पुराय केलें.फुडें १९५० वर्सा ताणें महात्मा गांधी वांगडा देशभर भोंवडी केली.ते भोंवडेंत ताणें सगळ्या आदिवासी लोकांची म्हायती एकठांयली.हे म्हायतीच्या आदाराचेरूच उपराम्त,आदिवासींच्या कल्याणाविशींचे कायदे तयार केले.
ताणें 'आदिवासी सेवा मंडळा'ची स्थापणूक केली.ताचे जिणेचीं मुखेल कार्यक्षेत्रां म्हळ्यार हरिजन आनी आदिवासी लोकांचें कल्याण तशेंच हुंवार,दुकळ पडिल्ल्या वाठारांनी वचून काम करप हीं आसात.ह्या कामांनीच ताणें आपली सगळी जीण सारली.समाजाची सेवा आनी तिचे विशींचें संशोधन हांचेविशीं ताणें स्वताची अणभव सिध्द पद्दत तयार केली.'भारतांतले आदिवासी'(Tribes of India)हें ताचें पुस्तक इ.स.१९५० वर्सा उजवाडा आयलें. -कों.वि.सं.मं.
ठग:वाटमारी करून पोट भरपी लोकांचो एक समाज.हो शब्द 'स्थग'ह्या संस्कृत शब्दावयल्यान आयला आसूं येता.लोकांक नागोवपी,लुटपी असो ह्या शब्दाचो अर्थ जाता.हातूंत हिंदू आनी मुसलमान लोकांचो आस्पाव आसता.
ह्या लोकांचीं कामां गुपीतपणान चलतात.तांची एक सांकेतिक भास आसता.साधू,संन्यासी,वेपारी अशे भेस करून ते टोळयांनी भोंवतात आनी गिरेस्त लोकाम्क फटोवन तांकां नागयतात.
गळफास हें ठगांचें हुकमी हत्त्यार.गळफांसावरवीं लोकांक मारून तेच तांचीं मडीं पुरतात.ह्या ठग लोकांचो समाज खूब पुर्विल्लो आसून तांचे उत्पत्तीविशीं एक दंतकथा आसा ती अशी
पुर्विल्ल्या काळांत रक्तबीज नांवाचो नरमासभक्षक एक महादैत्य आशिल्लो.काली मातेन झूज करून ताची गोमटी उडयली.पूण ताच्या रगताच्या थेंब्याथेंब्यांतल्यान एक एक नवो दैत्य तयार जावपाक लागले.तेन्ना काली माती थकली.तिका घाम आयलो.तिच्या घामांतल्यान दोन वीर निर्माण जाले.तांकां देवीन एक एक लेंस दिलो आनी रहत आंडनासतना त्या दैत्यांक काबार करपाक सांगलें.तांणी त्या दैत्यांक लेंसाचो फांस गळ्याक घालून मारले.उपरांत देवीन तांकां वर दिलो की तुमच्या वंशजांनी वाटमारी करून प्रवाशांक मारचे आनी तांचेकडल्यो मोलादीक वस्ती काडून घेवन आपलें पोट भरचें.ठग आपणाक ह्या विरांचे वंशज समजतात.
कांय ठग लोक वाल्मिकीक आपलो पूर्वज मानतात.कारण वाल्मिकी हो वाल्या कोळी आसतना ठग आशिल्लो अशी तांची भावना आसा.
ठग लोक काली देवीक भजतात.ह्या लोकांचो मुखेली एका शुभ दिसा,फोंड खणपाखातीर लागपी एक कुदळ तयार करता आनी सोमार,मंगळार आनी शुक्रारा तिची पुजा करता.
आपूण वापरता ती कुदळ देवीचे शक्तीन भरल्या अशें ते मानतात.खून करतना आपूण कितेंय पाप करतां अशें तांकां केन्नाच दिसना.पूण तशेम केल्ल्यान देवीक बळी दिवन संतुश्ट केल्ल्याचें समाधान तांकां मेळटा.बायलांक ते केन्नाच मारिनात,पूण तांका ते गुलाम म्हणून विकतात.
शूभ-अशूभ शकुनांचेर ठग लोकांचो खूब विस्वास आसता.
वाटमारी करपाक वचचे पयलीं ते देवीकडल्यान प्रसाद घेतात.घुघूम झाडाचेर बशिल्लें आसतना रडलें जाल्यार तें शूभ आनी उडटना रडलें जाल्यार ते अशूभ मानतात.गाढवाच्या रडपांत,तशेंच तांचे उजवे-दावे वटेन येवपातूय तांचे शुभाशूभ संकेत आसतात.वाटमारीचे मोहिमेचेर वतकच सगळ्यांत पयलीं मेळिल्ल्या ब्राह्मण,झाडूवालो,तेली,कुड्डो,थोंटो,फकीर,नर्तकी,मेस्त,गंगेची कावड घेवन वचपी हांची हत्या करिनात.वाघ हें कालिमातेचें वाहन मानून ते वाघाचीय शिकार करिनात.ठगांच्या कुटुंबांतली कोणूय बायल बाळंत जाल्यार,कोणाचेंय लग्न जाल्यार,पांच वर्सांपरस व्हडलो कोणूय मेल्यार,घोडो,माजर,सुणो,गोरवां वियेल्यार,कोणाचीय सुंता जाल्यार ते मोहिमेचेर वचनात.
टोळयेंत काम करपी दरेका ठगाक वेगळें नांव आसता.ताम्च्यांत बरें गोड उलोवन भूल घालपीय लिक आसतात.मारपाखातीर वेंचिल्ले सुवातेक बेला म्हण्टात.गळफांस लावपी मनशाक भुर्तोत आनी पांय ओडपी मनशाक शम्सीआ म्हण्टात.नव्या ठगाक कबुला वा ढायरो आनी सराइत ठगाक
