संशोधन : एका तेंपार गरीब आनी निरक्षर लोकांचें उपजिविकेचें साधन म्हणून आशिल्ली नुस्तेंमारी आतां नुस्तेंमारीच्या साधनांचें आधुनिकीकरण, येरादारीच्या साधनांचो विकास, नुस्तें तिगोवन दवरपाचे पद्दतींतली सुदारणा आनी नुस्त्याक मेळिल्ली वाडटी मागणी तेचपरी हेर संबंदीत घटकांची तंत्रीक आनी विज्ञानीक उदरगत हाका लागून नुस्तेंमारी ह्या वेवसायाक हालींच्या अथकारणांत अग्रकमाची सुवात मेळ्ळ्या. तेचखातीर ह्या वेवसायांतलें परंपरीक रूप वचून ताका आधुनीक रूप येवप स्वाभावीक जालें. भारत धरून सगळ्याच देशांनी मुळाव्या थरावयल्यान उच्च शिक्षीत थरामेरेन नुस्तेंमारीचें शिक्षण आनी संशोधन करपाच्यो संस्था निर्माण जाल्यो.
नुस्तें आनी ताका संबंदीत संशोधन करपी कांय मुखेल देशी संस्था अशो- सँट्रल मरीन फिशरीस रिसर्च इन्स्टिटयूट (कोची); काडन्सील आॅफ सायंटिफिक अँड इंडस्ट्रियल रिसर्ज (नवी दिल्ली); सँट्रल इन्स्टिटयूट आॅफ फिशरीस एज्युकेशन (मुंबय); सँट्रल इनलँड फिशरीस रिसर्च इन्स्टिटयूट (बॅरॅकपूर) ह्या विशयाचो वापर करपी कांय परदेशी संस्था अशो १) इंटरनॅशनल काउन्सील फाॅर द एक्सप्लोरेशन आॅफ द सी २) इंटरनॅशनल कमिशन फाॅर सायंटिफीक एक्सप्लोरेशन आॅफ ध मॅडिटेरेनियन सी ३) इंटरनॅशनल पॅसिफीक हॅलिबट कमिशन ४) इंटरनॅशनल पॅसिफिक सामन कमिशन ५) नाॅॅथ पॅसिफिक फाॅर सील कमिशन ६) इंटरनॅशनल व्हेलिंग कमिशन ७) नाॅर्थ इस्ट अॅटलांटीक फिशरीस कमिशन ८) इंटरनॅशनल कमिशन फाॅर नाॅर्थ वॅस्ट अॅटलांटीक फिशरीस ९) इंटर अमेरिकन ट्राॅपिकल ट्युना कमिशन १०) इंटरनॅशनल नाॅर्थ पॅसिफिक फिशरीस कमिशन ११) परमनण्ट कमिशन आॅन कंझर्वेशन आॅफ मरीन रिसोर्सीस १२) जपान सेविएत फिशरीस कमिशन फाॅर नाॅर्थ वॅस्ट पॅसिफिक १३) कमिशन फाॅर फिशरीस रिसर्च ईन वॅस्टर्न पॅसिफिक १४) जाॅयंट कमिशन फाॅर ब्लॅक सी १५) मिक्स कमिशन आॅफ १९९२ १६) जपान-कोरिया जाॅयंट फिशरीस कमिशन १७) अ) इंडो पॅसिफिक फिशरीस काडन्सील आ) जनरल फिशरीस काउन्सील फाॅर मॅडिटेरेनियन सी इ) लॅटीन अमेरिकन फिशरीस काउन्सील (१९५१) ई) रिजनल फिशरीस अॅडव्हायझरी कमिशन फाॅर साऊथ-वॅस्ट अॅटलांटीक (१९६२) उ) इंडियन ओशियन फिशरी कमिशन ऊ) फिशरी कमिटी फाॅर इस्ट- सँट्रल अॅटलांटीक १८) इंटरनॅशनल कमिशन फाॅर कंझर्वेशन आॅफ अॅटलांटीक ट्युना १९) इंटरनॅशनल कमिशन फाॅर साऊथ इस्ट अटलांटिक फिशरीस १९९३-९४ ह्या वर्सा सुमार ४६.८१ लाख टन नुस्त्याचें उत्पादन भारतांत जालें.
गोंयचें नुस्तें : गोंयांत सावें, खारें आनी मचूळ उदकांतलें नुस्तें मेळटा. बांगडे, ताल्ले, विसवण, वेल्लो, पेडवे, खांपी, दोड्यारे, सांगटां, मोरी, मुड्डश्यो, रांवस, ताल्ले, पांपलेट, सुरंगुट्यो, कोंक्रां, पेडी, कल्ली, बाळे, डायस, पापलेट, मोतयाळे, करकरे, बाणोशी, सोरंगी, पालू, घोळशी, कापसाळीं, संवनाळे, धाडी, राणे, टोकयो, पातसाळीं, वणंगां, खरचाणी, दायण, चिकांलो हें भर दर्यातलें नुस्तें गोंयांत चड प्रमाणांत मेळटा. शेंवटे, काळंदुरां, खर्चाण्यो, बुरांटे, चणकां, तांबशे, पिट्टोळ शेतकां, लेपो, गोबरो, थिगूर सारकिल्लें नुस्तें साव्या तशेंच खाऱ्या आनी मचूळ उदकांत मेळटा. शास्त्रीय नदरेन नुस्तें ह्या वगासकयल येनात त्या सुंगटां, कुल्ल्यो, पटींग, गालमो, शिनाण्यो, कोंगे, हांकांय सादारणपणान नुस्तें म्हणप जाता आनी गोंयांत तांचो नुस्तें म्हणूनूच वापर करतात.
नुस्तेंमारी हो गोंयचें दर्यादेगेर आनी न्हंयेचे देगेर रावपी लोकांचो यांत्रिकीकरण केल्ल्या आधुनीक तशेंच यांत्रीकीकरण करूंक नाशिल्ल्या परंपरीक वाहनांच्या आदारान नुस्तेंमारी करप जाता.
गरोवपी, पागण, रांपण, खुंटावणी, दावण, हारी आनी यंत्रीक जाळीं ओडणी गोंयांत नुस्तेंमारी चलता. हाचेच जोडयेक मानसो आनी खाजनां हें नुस्तें उत्पन्न करपाचे साव्या उदकाचे जलाशय आसात. हालींच्या काळांत नुस्तें संवर्धनाचे प्रयोगूय गोंयांत चालू आसात. तशेंच जित्या आनी सुक्या नुस्त्याचेर प्रक्रिया करून तें डबोबंद अवस्थेंत गोंयांभायर धाडपाचे वेवसाय चलतात.
दर्यादेगेवयल्या हेर लोकांभाशेनूच गोंयकाराचें नुस्तें हो अन्नांतलो मुखेल आनी आवडीचो असो घटक. गोंयांत नुस्त्याचे वेगवेगळे आनी खाशेले पदार्थ तयार करतात आसले तरी नुस्त्याचें हुमण (कालवण- curry) हें गोंयचें एक खाशेलपण.
ते भायर नुस्तें तळप, हुड्डमेथी करप, सुकें करप, मसाल्याचें करप, कळपुटी करप तशेंच हेर प्रकार करतात. ताजें नुस्तें मेळना तेन्ना नुस्त्याची गरज भागोवपाखातीर सुकें नुस्तें खारावन दवरप जाता. गोंयचें वर्सुकी नुस्त्याचें उत्पादन- टनांनी
वर्स एकूण टक्केवारी बदल १९६५ १७,१८६.० - १९६६ २४,६००.० +४३.१ १९६७ १२,४६०.० -५०.६ १९६८ १८,८८८.० +५१.६ १९६९ २७,५५९.० +४५.९ १९७० २०,७६३.० -२४.७ १९७१ ३९,९८०.० -९२.५ १९७२ ३०,१०४.० -२४.३ १९७३ १५,७४०.० -४७.८ १९७४ १८,०५६.० -१४.७
वर्स यांत्रिकी बिगर यांत्रिकी एकूण टक्केवारी बदल १९७५ ८,९८०.० २५,६७४.९ ३४,६५४.८ +९१.९ १९७६ १३,४९१.५ २०,१५७.२ ३३,६४८.७ -२.९ १९७७ १६,०३५.३ १८,३७८.९ ३४,४१४.२ -२.३ १९७८ १३,८९४.४ १२,५६८.९ २६,४६३.२ -२३.१ १९७९ १५,८७०.७ १०,७२५.५ २६,५९६.२ +०.५ १९८० १३,८१७.० १०,६७३.० २४,४९०.० -८.० १९८१ २२,३२६.० ९,०८२.८ ३१,४०८.८ +१४.९ १९८२ २४,०२२.५ ८,९९०.३ ३३,०१२.८ +५.१ १९८३ २४,८३८.५ १०,३२६.३ ३५,१६४.८ +६.५
