ठाणें(शार):महाराष्ट्र राज्याच्या ठाणें जिल्ह्याचें मुखेल थळ.लोकसंख्या ३,८९,०००(१९८१).आग्रा आनी हैदराबाद वचपी म्हामार्गार,उल्हास न्हंयेचे खाडयेर अस्तंतेकडेन हे शार वसलां.आदीं हें एक नामनेचें बंदर आशिल्लें.मुंबय ठाणें हो सुमार ३२ किमी.चो भारतांतलो पयलो रेल्वेमार्ग ठाण्याक १८५३ त सुरु जालो.आदल्या तेंपार शिलाहार,बिंब,यादव ह्या राज्यकर्त्यांनी हांगा राज्य केलां.बिंबाचें सैनिकी ठाणें हांगा आशिल्लें आनी ताका स्थानक म्हण्टाले.स्थानक ही अपरांत वाठाराची राजधानी आशिल्ली.स्थानकावयल्यानच ह्या वाठाराक ठाणें नांव पडलें अशें म्हण्टात.१३१८त मुबारक खलजी हाणें ह्या थळाचेर जैत मेळयलें.१५३२त पुर्तुगेजांनी तें आपल्या ताब्यांत घेतलें.तांणी हांगा भुईकोट किल्लो बांदलो.१७३७त मराठ्यांनी ह्या किल्ल्याचेर जैत मेळयलें.१७७४त इंग्लिशांनी तो परतो आपल्या ताब्यांत मेळयलो.१९४७त हो वाठार स्नतंत्र भारतांत आयलो.त्रिंबकजी डेंगळे हाका ह्याच किल्ल्यांत बंदखणींत दवरिल्लो.थंयच्या मोटि युक्तीन ताणें पळ काडिल्लो.सद्या ह्या किल्ल्याचो उपेग बंदखण म्हणून करतात.ठाण्यासावन सुमार १.६ किमी.अंतराचेर नौपाडाक मनोरुग्णालय आसा.ह्या शारांत ब-यांत बरें सुती कापड,काग्द,रंग,वस्त-याचीं पातीं,विजेचीं आनी धातूचीं उपकरणां,वखदां,लाकडी खेळणीं,गरम कपडे,लोखणी सामान आनी यंत्रां,रेडिओ आदी वस्तू करपाचे कारखाने आसात.तेभायर मराठी ग्रंथ संग्रहालय,पोरणे तळें,कौपीनेश्वराचें देवूळ,रुग्णालयां,माध्यमिक शाळा,एक तंत्रीक विद्यालय,म्हाविद्यलय आनी महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन म्हामंडळाचें विभागीय कार्यालय आसा.हा6गा केल्ल्या उत्खननांत मध्ययुगांतल्यो मुर्ती,देवळां आनी ताम्रपटय मेळ्ळ्यात. -कों.वि.सं.मं.
ठाण्यावयलो दिवो: धर्मीक संबंद आशिल्लो दिवो.हिंदू घरांनी,घराचे मध्यवर्ती सुवातीचेर दिवो लावपाची पारंपारीक पद्दत आसा.हो दिवो अशे सुवातेर लायतात,जंयसून हाचो उजवाड सगळेकडेन फांकूंक पावता.आदले घरांचे मांडावळींत चौकी मध्यवर्ती सुवातेर आशिल्ल्यान हो दिवो भौतेक करून चौकाच्या दारांत लावपाची पद्दत आसताली.हो दिवो सादारणपणान तीनसांजचे कातरीर लावपाची प्रथा आसा.पूण घरांत धर्मीक सुवाळो आसल्यार हो दिवो त्या सुवाळ्याच्या वेळारय लायतात.आदले मुस्तींत घरांत उजवाड येवजणेची सोय सहजतेन उपलब्ध नाशिल्ल्यान एकाच दिव्या भागोवपाचे येवजणेंतल्यान ह्या मध्यवर्ती दिव्याची कल्पना आयली आसूं येता.
ठाणें हो शब्द ठाण,स्थान वा ठिकाण हाचे वयल्यान आयला.हिंदींत स्थानाक थाना अशें म्हण्टात.वण्टींत वा खांब्यांत चुडो भरिल्ले बायलेच्या हाताच्या आकाराची लाकडी खुंटी आसता.ते खुंटयेक धातूची बरी दाट सरपळी आनी सरपळेच्या सकल्या पोंताक पांच वा ताचेपरस चड वातींचो दिवो आसता,हाकाच लामणदिवो म्हण्टात.जे सरपळेक हो दिवो हमकळटा ते सरपळेक आंगभर नक्षीकाम आसता आनी दिव्याचें मालें सरभोंवतणीं घुंवपाची वेवस्था आसता.
आयच्या काळांत विजेच्या दिव्यांची सोय जावन लेगीत भौतेक हिंदूंच्या घरांनी ठाण्यावयलो दिवो लावपाची पद्दत आसा.ताका फूल,कुकूम घालपाची पद्दत आसा.हो दिवो फूक मारून वा हाताच्या वा-यान पालोवंचो न्हय,जाल्यार तेल सोंपतकच तो आपशींच पालोवंचोअसो संकेत आसा. आदल्या काळांत चार रस्ते जंय एकठांय जातात त्या चौकाक वा गांवांतल्या तशेंच शारांतल्या कांय मुखेल सुवातींक आनी पोलीस वा सरकारी कचे-यांक ठाणें म्हणपाची चाल आशिल्ली.लोकांचे सेवेखातीर असल्यासुवातींनी रातीच्या वेळार दिवे लावपाची वेवस्था करताले.ह्याय दिव्याक ठाण्यावयलो दिवो म्हण्टाले.कांयकडेन ठाण्यावयल्या दिव्याक देहली दीप म्हण्टात.देहली म्हळ्यार हमरो.हुम-याकडेन लायिल्ल्यान ताछो उजवाड दुस-या कुडींतय फांकूंक पावता. देवाकुडींतलो दिवो,तुळशीकडलो दिवो,लग्नावेळ्स्स्वयलो शकुनी दिवो,घरप्रवेशाच्या वेळार स्थापन केल्लो वास्तु दिवो हांचेभाशेनूच ठाण्यावयल्या दिव्याक हिंदू संस्कृतींत व्हड धर्मीक म्हत्व प्राप्त जालां. -वा.ल.वझे
ठुमरी: उत्तर भारतीय संगितांतलो हो एक गानप्रकार.हो एक खाशेलो प्रकार आसून जनपदांत ठुमरेक म्हत्वाची सुवात आसा.शृंगार रसप्रधान आशिल्ले ठुमरेंत स्वर,शब्द आनी भाव हांचो सोबीत मेळ दिसता.ताका लागून सांगपी गानप्रकार म्हळ्यार ठुमरी.
‘ठुमरी’हो शब्द ‘ठुमक’ह्याशब्दावयल्या तयार जाला.ठुमक हो शब्द नृत्याकडेन संबंदीत आसून ताचो अर्थ पदन्यास असो आसा.ताका लागून ‘ठुमरी’चो अर्थ लेगीत ‘नाचावांगडा म्हण्टात तें पद’असोच जाता.
श्रीकृष्णाचे रासलीलेचो हे ठुमरीकडेन संबंद येता.रासलीलेच्या नाचावांगडा म्हण्टात तें पद ठुमरेचे धर्तीचें आसुंये.ताका लागून ठुमरीच्या उगमाचो संबंद हो रासलीकडेन आसुंये अशें मानतात.नृत्याक लागून ठुमरेक अदीक चालना मेळ्ळी आसतली.उत्तर भारतांतल्या लोकसंगीतांतलें ‘चाचर’वा “चर्चरी’गीत आनी ठुमरी हातूंत खूब साम्य आसा.हाका लागून लोकसंगीताचें अधिश्ठान ठमरेक मेळ्ळिलें दिसता.
१७ व्या शेंकड्यांत ठुमरी म्हणप जताली असो उल्लेख ‘रागदर्पण’ग्रंथांत मेळटा.१८ व्या शेंकड्यासावन १९व्या शेंकड्यामेरेन ठुमरेची रचणूक म्हळ्यार नृत्य-अभिनयासयत गानप्रयोग असोय उल्लेख मेळटा.पूण १९व्या शेंकड्याच्या मध्याउपरांतूच ठुमरेचो प्रचार आनी उदरगत जावन संगीत क्षेत्रांत तिका मान्यताय आनी प्रतिश्ठा मेळ्ळी.ह्या काळांतलो लखनौचो बादशाह वाजिदअली शाह हाच्या संगीत,नृत्य प्रेमाक लागून ‘ठुमरी’गायन विकसीत जालें.ताचो गुरु उस्ताद सादिक अली हाणें ठुमरी गायन प्रचारांत हाडलें.लखनौसावन ठुमरी नामनेक पावली.उस्ताद
