कारणाक लागून देश सोडचो पडलो. हे घडणुकेचो उपेग ब्रिटिशांनी ह्या कोंकणी विश्वकोश : २ शकतात विदेशी संबंद : चीन आनी नेपाळ : नेपाळान आपलें इश्ट राश्ट्र दिले. भारतांत ताची बडदास्त बरी दवरली. ताचेकडेन रीण फारीक चीनावांगडा संबंद सुदारल्यात. ताचो फायदो नेपाळी अर्थवेवस्थेक जाला. उलोवणीं करूंक वेळ मेळूक ना. नेपाळांतले दोनशें गांव आपल्याक आनी सिमला हे वाठार ब्रिटिशांक मेळ्ळे (१८१५-१६) ब्रिटिशांनी ब्रिटीशांकडल्यान फावो तो पालव घेतलो पूण आपले बुदवंतकायेन तांक आपले भूयेर थारो दिलो ना. १८५७तल्या बंडांत लखनौचे सुटके खातीर गुरखा शिपायांनी शौर्य दाखयलें. हाका लागून जंगबहादूराचे ब्रिटीश वाटकुळांत वजन वाडलें. १८५८त ताणे ब्रिटिशांचो विरोध पत्करून नानासायब पेशवाक आलाशिरो दिलो ही ताचे राजकीय बुदवंतकायेची गवाय म्हणू येता. संघटनेचो वांगडी आसून तेवरवी संवसारांतल्या ९९ राश्ट्रांकडेन तांचो संबंद आयला (१९८७). दक्षिण आशियाई राश्ट्रसंघाचो नेपाळ वांगडी आसा. १९८७ वस हे संघटनेची (सार्क) मुखेल कचेरी काठमांडूंत सुरू जाली. राजवेवस्था : देशाचे राजवेवस्थापन सारकें चलचे म्हणून १४ विभाग केल्यात. देशाच्या १४ विभागांचीं नांवां अशों:- १) बागमती २) भेरी ३) धवलगिरी ४) गंडकी ५) जनकपूर ६) कर्नाली ७) कोसी ८) लुम्बिनी ९) महाकाली १०) मेची ११) नारायणी १२) राप्ती १३) सागरमाथा आनी १४) सेथी. ते भायर ७५ जिल्हे आनी सुमार ३५०० गांवांनी देशाची वांटणी जाल्या. राश्ट्रीय पंचायत ही नेपाळी लोकशायी राजसता. तिचे वांगडी पंचायती पांवडयार वेंचतात. तांचो मुखेल, प्रधानमंत्री आसून तो राज्याचे मान्यतायेन पयल्या म्हाझुजांत अडेज लाख गुरखे ब्रिटिशांखातीर झुजले. तातूंतल्या वीस हजारांक मरण आयलें. दुस-या म्हाझुजांत देड लाख गुरखे ब्रिटिश फौजांनी वावुरले. भारताचे सुटके उपरांत लेगीत ब्रिटिशांची गुरखे सैन्य भरतेची कचेरी भारतांत आसली. उपरांत ती नेपाळांत व्हेली. १९२३ वसा ब्रिटीश नेपाळ मजगतीं एक कबलात जाली, तेवरवीं नेपाळ स्वतंत्र जJलो. १९३४त ब्रिटीश वकिलातीचो पांवडी वाडलो. १९५० त एक नवी कबलात जाली तेवरवीं फाटल्यो सगळ्यो कबलाती रद्द जाल्यो. ‘ओजस्वी राजन्य’ हो नेपाळी भोवमान १९३४त पंचम जॉर्जाक आनी सव्या जॉर्जाची राणी एलिझाबेंथाक १९४६ वसा मेळ्ळो. सव्या जॉर्जाक नेपाळी लश्कराची मानादीक लश्कर मुखेल ही पदवी मेळ्ळी. भारत आनी नेपाळ : भारत आनी नेपाळ आदल्या अखंड हिंदुस्थानाचो प्रांत आशिल्लयान दोगांयमदी सांस्कृतिक आनी धर्मीक एकचार नांदील्लो भारतीय राजकीय घडणुकांनी नेपाळ सदांच प्रभावीत उरला. नेपाळी घटना, शासनवेवस्था, न्यायखातें, शिक्षण आदी वेवस्थांची रचना आनी पुनर्रचणूक करूंक भारतान नेपाळाक म्हत्वाचो आदार दिला. नवे रस्ते (त्रभुवनराजपथ १२१ किमी.) विमानतळ, कोसी, गंडकी न्हंयेवयलीं दिला. नेपाळी जवानांच्या तंत्रीक शिक्षणाची सोय भारतांत जाता. १९७८त दोनूय देशांमदी उद्देगधंद्याच्या मळार म्हत्वाची कबलात जाली. ते वरवी तांकां हेर देशांकडेन उद्देगीक संबंद दवरूंक मेळ्ळे. १९७६ ची कबलात नेपाळाक फक्त भारताकडेन उद्देगीक संबंद दवरुंक दिताली, १९८९ त भारतान नेपाळाकडली उद्देगीक कबलात नवी करूंक कांय कारणां पासत कळाव केलो. हाका लागून नेपाळी अर्थवेवस्था हालली. १९९० त हो प्रस्न सुटलो, नेपाळ हो राजकीय नदरेन वेगळो देश आसलो तरी दोनूय देशांचे - O सरकार घडयता. राज्यांतली न्यायवेवस्था एकसंघ आसून सुप्रीम कोर्टाच्या देखरेखीखाला तिचो वावर चलता. सरन्यायाधीश सुप्रीम कोर्टाचो मुखेल आसता. ताच्या हाताखाल चडांत चड स न्यायाधीश नेमताता. ल्हान खटले निकालांत काडपाखातीर खास कोर्ट घडोवपाचो अधिकार सरकाराक अासता. अर्थक स्थिती : नेपाळ देशाचो अर्थीक भार शेतवेवसायाचेर आदारिल्लो आसा. वाडटे लोकसंख्येवांगडा, देशाची अर्थीक तांक वाडलिना १९८९ तल्या आंकडयाप्रमाण नेपाळी मनशाची वसुंकी येणावळ १७० अमेरिकन डॉलर्र इतली आसा. हो आंकडो संवसारांत सगळ्यांपरस उणो आसा. १९६५ ते १९८५ ह्या काळांत देशाची वसुंकी येणावळीची वाड ०.१% इतली आसली. १९८१ वसांक काडिल्ले अांकडेवारीप्रमाण देशांतले ९१% कामगार शेतवेवसाय, रानां आनी नुस्तेमारी उद्देगांत वावुरतात. वयल्या तिनूय उद्देगांवरवीं वट्ट येणावळींतलो ५९% वांटो उबो जाता. वयले तिनूय उद्देग वट्ट ६०% परकी चलन देशाक मेळोवन दितात (१९९०). देशांत लोकसंख्येचे वाडीवांगडा रानां नश्ट जायत चलल्यांत. १९८४ त देशान रानां साबाळूक एक येवजण आंखली. तिका संवसारीक बैंकेन २४ दशलक्ष अमेरिकन डॉलरांचो पालव दिला. १९८७ वसांच्या आंकडयाप्रमाण मोनजातीचो आंकडो असो गोरवां - ६,८९,०००, म्हसरां - २०,८९,०००, मेंढरां – ८,२१,०००, बोकडयो - ‘이, 이 9, 이 이 이, दुकरां - 8, 8 (9, o o of কৃকভা — а oo, o oo, oo; a 3 С 3 वसच्यिा आकडयाप्रमाण हांगा २,१०० टन नुस्त्याचे उत्पादन (वसुंकी) जातालें. हांगाचीं मुखेल पिकां अशीं - तांदूळ, मको, ज्वारी, बाजरी, गंव, मुखेल फळां - आंबो, पेर, संत्र, पोपाय, पणस, चींच, बोर डाळींब, बदाम हांचो आस्पाव जाता. खनीज संपत : नेपाळांतलें मुखेल खनीज अभ्रक आसून ताच्यो खाणी काठमांडू शाराचे उदेंतेक कुसमा नगरांत आसात. शिवालीक पर्वताच्या वाठारांत तांबे, कोबाल्ट, लोखण आनी कोळसो मेळटा. जस्त,
