नेपाळी साहित्य वर्तमानकाळ दाखयतात. नेपाळींतलो कर्तृवाचक प्रत्यय ले हो हिंदीतलो ने. कर्माचो विभक्त प्रत्यय को हो हिंदीच्या का' चेच रुपांतर. भोजपूरी -विरामी (बिमारी), विसना (बिसरना), बेग्ला (वेगळो), निम्ती (निमित्त) नेपाळच्या ७० टक्के लोकांची ही आवयभास. उरिल्ले ३० टक्के लोकांक नेपाळी भास उलयल्ली समजता आनी ते उलोवंक शकतात. - कों. वि. सं. मं. नेपाळी साहित्य : इ. स. १५४३तलो, महाराज द्रव्यशाहाच्या एक शिलालेख कोरांतिल्लो आसा. पूण नेपाळी साहित्याचो खरो आरंभ इ. स. च्या अठराव्या शेंकडयासावन जालो. प्रेमनिधी पंत हो नेपाळचो पुर्विल्लो लेखक, ताचे लेख मात्र उपलब्ध ना. गुमानी नांवाच्या कवीन बरयला. उपरांत वीरशाली पंत, रघुनाथ, वसंत, इंदिरस, विद्यारण्य केंसरी, यदुनाथ पोखरैल आनी पतंजली गजुर्याल ह्या कवी, लेखकांनी खंडकाव्यां बरयली. तशेंच कांय ग्रंथांचे नेपाळी भाशेत अणकारूय केले. वीरशाली ह्या वैश्णव कवीन द्रौपदीविलाप आनी गोपिकास्तुती हीं पतंजलीचे मत्स्येंद्रनाथकथा, हरिभक्तमाला आनी गोपालवाणी हे ग्रंथ प्रसिद्ध आसात. इंदिरसाचे ग्रंथ मात उपलब्ध नात. उपरांत भानुभक्त ह्या नामनेच्या कवीन अध्यात्मरामायणाचो अणकार नेपाळी भाशेत केली. आनी वधूशिक्षा ह्या नांवांचे दोन ग्रंथ बरयले. जितेपणीं भानुभक्ताचे कवितेची लोकांनी व्हडलीशी कदर केली ना. पूण ताचे उपरांत लेखनाथ पौडयाल, मोतीराम भट्ट हे नांवाजते कवी जावन गेले. मोतीराम भट्ट हाणे भानुभक्ताचे चरित्र बरयलां. तशेंच ताचे ‘रामायण’ उजवाडावन ताका नामना मेळोवन दिली. त्याच काळांत लक्ष्मीदत, गोपीनाथ तीर्थराज, मरीचिमानसी आनी वीरेंद्रकेसरी हे लेखक जाले. हांचे उपरांत शिखरनाथ हो नामनेचो कवी नेपाळांत जावन गेलो. ताची रामाश्वमेध, तीर्थयात्रावर्णन हीं पुस्तकां खूब गाजल्यांत. शंभुप्रसाद ह्या कवीन ‘रत्नावली' ह्या संस्कृत नाटकाचो नेपाळी भाशेत अणकार केला. ताचों कांय भजनांय नेपाळांत प्रसिद्ध आसात. विसाव्या शेंकडयाचे सुरवातीकसावन नेपाळी साहित्याक खाशेली चालना मेळ्ळी. १९१२ त हेमराजान बरयल्ले ‘चंद्रिका' हे नेपाळीचे पयलें व्याकरण उजवाडा आयलें. उपरांत कोशाचे रचणुकेक सुरवात जाली. १९२० वसा ‘गुरखा' भाशा प्रकाशन समितीची स्थापणूक जाली. १९३० वसा कृष्ण बहादूर हाणे ‘मकई को खेत' ही राणा राजवटीचेर एक उपरोधिका रचली. बाळकृष्ण आनी पुष्कर शमशीर ह्या दोन भावांनी नेपाळी साहित्य निर्मितीत मोलाची भर घाली. बाळकृष्ण हो नाटककार, ताणे 'मुलुको कथा’ म्हळ्यार काळजाची कथा, धूव, प्रल्हाद हीं पद्यनाटकां चुलो' म्हळ्यार थंड चूल ह्या नांवाचे एक महाकाव्यूय ताणे बरयलें. 白鸟8 कोंकणी विश्वकोश : २ अणकार केल्यात. तेच भाशेन ताणे कोशाची रचणूक, व्याकरण ह्या क्षेत्रांनीय काम केलां. लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा आनी सिद्धिचरण श्रेश्ठ ह्या दोन कवींची काव्यरचणूक उल्लेख करपासारकी आसा. देवकोटा ह्या महाकवीन ‘सुलोचना' नांवाचे म्हाकाव्य बरयलें. ताच्याच मून मदन ह्या आनीक एका म्हाकाव्याची सुरवातेचीं स पदां नेपाळ रेडिओवयल्यान वितरायतात. सिद्धिचरण हाणे सगळ्यांत पयलीं मुक्तछंदांतली कविता बरयली. केदार मन व्यथिथ हाचो समाजीक आशयाचेर बरयल्लया कवितांची ‘एक दिन' हो काव्यांझेलो उल्लेख करपासारको आसा. धर्म रे थापा ह्या नेपाळी लोकगितांचो उपाट संचय आसा. ह्या लोकगितांची पोसवण नेपाळांतल्या १४ वाठारांनी जाल्या. शेतकामत्यांची, व्हडेकारांचीं, विरही हीं पदां आसात. विष्णुचरण हाणे १९३४त बरयल्ली ‘सुमति' ही नेपाळी बांगदेल हांच्योय कांय उल्लेख करपासारक्यो कादंबन्यो आसात. रामकृष्ण शर्मा, हो नेपाळींतलो पयलो समिक्षक. ताचेउपरांत यदुनाथ खनाल हाचो ‘समालोचना को सिद्धांत, हृदयचंद्र सिंह प्रधानचो ‘साहित्य-एक दृष्टिकोण” तशेंच ‘के ही नेपाळी नाटक' हे समिक्षाग्रंथ नांवाजिल्ले आसात. १९५२ वस कलेची आनी साहित्याची पोसवण आनी विकास करपाखातीर रॉयल नेपाळ अकादमीची स्थापण्णूक केल्या. - कों. वि. सं. मं. नेपोलियन बोनापार्ट : (जल्म : १५ ऑगस्ट १७६९ कॉर्सिकाः मरण : ५ मे १८२१ सेंट हेलेंना जुवो). बोनापट अानी लेतीझीया रामोलिनो होचो नेपोलियन चौथो पूत. ताच्या घराण्याचे नांव बोनापार्ट. हें घराणे इटलींतल्या तस्कन नगरांतले. पूण सोळाव्या शेंकडयांत कॉसिंकाक येवन आयो तचो हांगा नागरीक जालें. नेपोलियनान आपणाले शिक्षण तीन वेगळ्या वेगळ्या शाळांतल्यान
�
