पांच वर्सुकी येवजणेसावन अस्तित्वांत आयली तरी भारताचे अर्थीक येवजणेसंबदी, भारत स्वतंत्र जावचें पयलीसावन यत्न जाल्ले सात. सर मोक्ष गुंडम विश्वेश्वय्या हाणें १० वर्सा भितर दोट्टी उत्पन्न करपाची मोख मुखार दवरून १९३३ वर्सा येवजण केल्ली. ते उपरांत १९३८ वर्सा पंडित जवाहरलाल नेरूच्या फुडारपणाखाल कॉंग्रेस पक्षान नेमिल्ले नियोजन समितीन आपलो अहवाल १९४५ त तयार केल्लो. सादारणशें ह्याच काळांत देशांतल्या कांय मुखेल उद्देगपतींनी ‘बॉंबे प्लॅन’ नांवाची भारताचे अर्थीक येवजणेची एक कार्यावळ आखली. ही येवजण भांडवलदारांची अशें म्हणून समाजवादी गटान एम. एन. रॉय हाच्या मार्गदर्शनाखाल राश्ट्रीयीकरण करपाचे नदरेंतल्यान केल्ली ‘जनता योजना’ तयार केली.
हे फाटभुंयेचेर भारत स्वतंत्र जायनाफुडें पंडित जवाहरलाल नेहरूच्या फुडारपणाखाल सत्तेर आयिल्ल्या सरकारान १९५० त नियोजन आयोगाची निर्मिती करून पयले पंचवर्सुकीच्या येवजणेची सुरवात केली. भारतीय नियोजन आयोगांचो अध्यक्ष भारताचो प्रधानमंत्री आसता, ताचे वांगडा अर्थमंत्री, नियोजन मंत्री, शेतकी मंत्री, मनीस संसाधन मंत्री सारके नियोजनाकडेन संबधीत आशिल्ले केंद्रीय मंत्री तशेंच वेगवेगळ्या मळांवयले तज्ञ वांगडी म्हणून आसतात.
पयली पंचवर्सुकी येवजण (१९५१-५६) – दुसरें संवसारीक म्हाझूज आनी देशाची जाल्ली फाळणी हांकां लागून निर्माण जाल्ले अर्थीक अस्थीरतायेक तोंड दिवन राश्ट्रीय संपत्तेंत भरवी अशी वाड करप आनी सर्वसादारण मनशाच्या जिवीतमानांत सुदारणा घडोवन हाडून भारताचो सर्वागीण विकास करप ही पयले पंचवर्सुकी येवजणेचो मुखेल मोख आशिल्ली. हे येवजणेंत राश्ट्रीय उत्पन्न १२ टक्क्यांनी वाडोवपाचो उद्देश दवरिल्लो. हे येवजणेंत कृषी, उद्देग आनी संबंदीत बाबीचेर सरकारी क्षेत्रांतल्या खर्चाच्या सुमार ४४ प्रतिशत खर्च कृषी उद्देगाचेर करपाची मोख दवरली.
पयली येवजण – सरकारी क्षेत्रांतलो प्रत्यक्ष खर्च
दुसरी पंचवर्सुकी येवजण (१९५६-६१) –
दुसरे पंचवर्सुकी येवजणेचो आराखडो तयार करतना अर्थीक समताय ही मोख मुखार दवरून अर्थीक तशेंच समाजीक नदरेन फाटीं उरिल्ल्या घटकाक वयर काडपाचे कार्यवळीक प्राधान्य दिवप हो उद्देश मुखार दवरलो. ह्या उद्देशाचो पुर्तीखातीर मुखेल पांच घटकांचेर भर दिलो तो असो –
(१) राश्ट्रीय उत्पन्नांत २५ प्रतिशत वाड. (२) मुळाव्या तशा अवजड उद्देग धंद्याचो जलद विकास करपाचेर भर. (३) सुमार एक कोटी लोकांक रोजगार दिवप. (४) उत्पन्न आनी संपत्ती हांचेमदली विषमताय उणी करप आनी अर्थीक सत्तेची समतोल अशी वांटणी करप. (५) विनियोगाचें प्रमाण राश्ट्रीय येणावळीच्या सात टक्क्यांवयल्यान ११ टक्क्यांचेर व्हरप.
हे येवजणेंत उदद्गीकरणाचेर भर दिवप आनी लोखण, तिखें, सारीं, रसायनां, यंत्रनिर्मिती हांच्या उत्पादनाचे वाडी वांगदाच लघुउद्देग आनी ग्रामउद्देग हांचो विकास करून गरजेच्या वस्तूंच्या उत्पादनांत भरवी वाड करप.
पयले आनी दुसरे पंचर्सुकी येवजणेची सरकारी खर्चाची आंकडेवारी (कोटींनी)
तिसरी पंचवर्सुकी येवजण (१९६१-६६) – आदल्या दोन येवजणेंतल्या सर्वसादारण विकासाच्या उद्दिश्टांवांगडा समाजांतल्यो तळांतल्या लोकांच्या तशेंच फाटी उरिल्ल्या वाठारांच्या अडचणींचेर खास भर दिवपाचो यत्न हे येवजणेंत केलो. हे येवजणेंची मुखेल उद्दिश्टां अशीं आसलीं –
(१) राश्ट्रीय येणावळींत वर्सुकी पांच टक्के वाड जावन ही वाड उरिल्ल्या येवजण काळांत कायम उरची म्हणून गुंतवणुकीची आंखणी करप. (२) उद्देगीकरण आनी निर्यातीच्यो गरजो भागोवप इतली अन्न-धान्य आनी शेतकी उत्पादनांत वाड. (३) जाचेवरवीं फुडाराच्या सुमार धा वर्सा देशाच्या उद्देगधंदयांक लागपफ तिखें, रसायनां, इंधन, वीज, यंत्रनिर्मिती सारकिल्या मुळाव्या उद्देगांनी वाड करून हे बाबतींत स्वावलंबी जावप. (४) देशांतल्या मनीसबळाचो चडांत चड उपेग करप आनी रोजगारीचे संदीत भरीव वाड करप. (५) समान संद निर्माण करून येणावळ आनी संपत हांचेमदलें अंतर उणें करप आनी अर्थीक सत्तेंत जाता तितली समताय हाडप.
