पंचमहाभुतां : पृथ्वी, उदक, अग्नी , वायू आनी आकाश हीं पांच तत्त्वां पंचमहाभुतां अशी मानल्यांत . तांकांच लागून ही सगळी भौतीक सृश्ट निर्माण जाता. सगळ्या भौतीक पदार्थानी पंचमहाभुतांचें थोडेम तरी अस्तित्व आसता.
कांय अस्तंती नी भारतीय तत्वज्ञानांनी चार तत्वां मानल्यांत. आकाश हें इंद्रियगम्य नाशिल्ल्यान तें स्वतंत्र तत्व मानपाची गरज ना अशें मत ताणीं मांडलां.
हीं तत्वां आत्म्यापसून निर्माण जाली अशें उपनिषदांनी म्हळा. तैत्तिरीय उपनिक्षदांत , आकाश, वायू, अग्नी, उदक आनी पृथ्वी अशीं पांच तत्त्वां उत्पन्न जालीं अशें म्हळां. अग्नी, उदक आनी पृथ्वी ह्या तीन तत्त्वांच्या संयोगांतल्यानूच सृश्टीची उत्पत्ती जाता अशें छांदोग्य उपनिषदांत म्हळां. सांख्यदर्शनांत पुरूष आनी त्रिगुणात्मक प्रकृती ही दोन तत्त्वां मानल्यांत. प्रकृतीपसून बुद्द आनी अहंकार ही तत्त्वां निर्माण जातात. अहंकारांतल्या रजोगुणाचो प्रकर्ष जावन तातूंतल्यान मन आनी पांच ज्ञानेंद्रियां तयार जातात. अहंकारांतल्या तमोगुणाचो प्रकर्ष जावन तातूंतल्यान शब्द, स्पर्श, रूप, रस आनी गंध ही पांच तन्मात्रां निर्माण जावन हांचेपसून पंचमहाभुतां तयार जातात. सृश्टीची उत्पत्ती ह्या भुतांच्या परस्पर संसर्गान जाल्लयान अशा मिश्रणाक ‘पंचीकरण’ म्हण्टात. दरेका महाभुतांत स्वताचो १/२ अंश आनी हेर चार महाभुतांचो दरेकी १/८ अंश आसता. कांय उपनिशदांनी तिनूच तत्तवां मानिल्ल्यान तांच्या संसर्गाक ‘त्रिवृतकरण’ अशें म्हळां.
दरेका महाभुतांत तन्मात्रां म्हळ्यार शब्द, स्पर्श, रूप, रस, गंध हे गूण आसतात. पुर्विल्ल्या काळांत ह्या महाभुतांक संतुश्ट करपाखातीर प्रार्थना करताले. आयजूय ह्या महाभुतांक वश करून घेवन तांचे शक्तीचो उपेग मनशाच्या कल्याणाखातीर करून घेवपाचो आर्विल्ल्या शास्त्रज्ञांचो यत्न चलला. – कों. वि. सं. मं.
पंचवटी : एक पुण्यक्षेत्र. महाराष्ट्र राज्याच्या नासिक जिल्ह्यांत हें तीर्थक्षेत्र आसा. तें गोदावरी न्हंयेचे देगेर वसलां. नासिक्य (नासिक) म्हळ्यारूच पंचवटी असो वायुपुराणांत उल्लेख मेळटा. पंचवटीक रावपाक वतकूच, रामान वटवृक्षरूपी पांच ऋषिकुमारांचो उध्दार केलो म्हणून त्या थळाक पंचवटी अशें म्हणपाक लागले.
नासिका लागसार आशिल्लया सायखेडे गांवांत रामान मारीचाक मारलो. लक्ष्मणान शूर्पणखेचें नाक कापून तिका विद्रूप केली. पंचवटींतल्यानूच रावणान सीतेक उबारून व्हेली अशो कथा आसात. पंचवटीच्या सुमार देड किमी. अंतराचेर तपोवन आसा. थंय लागींच इकरा घोली आसून त्यो लक्ष्मणगुहा नांवान वळखतात.
राममंदिर हें पंचवटीतलें मुखेल देवूळ. ह्या देवळाचे उत्तरेक एक घोल आसा. तिका सीतागुंफा म्हण्टात. तेभायर कपालेश्वरमंदिर, सुंदरनारायण, गंगामंदिर, रामेश्वरमंदिर हींय देवळां पळोवपासारकीं आसात. – कों. वि. सं. मं.
पंच वर्सुकी येवजणो : देशाचो अर्थीक, समाजीक तसोच हेर मळांवयलो विकास सादप आनी सगळ्या मळांमदीं सुमेळ राखप हो विचार मुखार दवरुन ताचे पुर्तताखेखातीर हेतुपुरस्सर अशे दूरगामी अर्थीक निर्णय घेताचवपाची, तशेंच ते निर्णय चालीक लावपाची पांच वर्साखातीर केल्ली येवजण. पुराय राश्ट्राच्या लोकहिताचें उद्दिश्ट सफल जातलें जाल्यार राश्ट्राचे सार्वभौम सत्तेकडेन राश्ट्राच्या अर्थकारणाचें नियंत्रण उरूंक जाय हे कल्पनेंतल्यान नियोजन ही संकल्पना मुखार आयली. पयल्या म्हाझुज उपरांत विसाव्या आतमानांत नियोजन ही संकल्पना सगळ्यांत पयलीं रशियेंत मुखार हाडचे पयलीं मुक्त अर्थवेवस्था प्रचलीत आशिल्ली. हे मुक्त अर्थवेवस्थवरवीं राश्ट्राचो अर्थीक विकास करून घेवन ग्रेट ब्रिटन, अमेरिका, फ्रांस, सारकिल्या देशांनी पारंपारीक अर्थीक बंधनां तोडून आपआपल्या देशाचो अर्थीक विकास करून घेतलो, अशें जरी आसलें तरी मुक्त अर्थवेवस्थेंतल्यान जाल्लो अर्थीक विकास, अर्थीक समताय निर्माण करूक पावना आनी राश्ट्राचो अर्थीक विकास जालो तरी तो समाजहीत सादूंक पावना हें मुक्त अर्थवेवस्थेंत दाखोवन दिलां. तेभायर मुक्त अर्थवेवस्था ही राश्ट्राच्या नियंत्रणाभायली प्रक्रिया आशिल्ल्यान ती सदाकाळ अर्थीक विकास सादतलीच म्हणपाची खात्री दिवंक जावचेना. चड करून मुक्त अर्थीक वेवस्था हांचे सशत्क अशी मक्तेदारशाय जल्माक येता आनी ही मक्तेदारशाय मुक्त अर्थीक कार्यावळीक बादा हाडटा. नियोजन पद्दत आनी मुक्त वेवस्था हांचे दोगांयचे फायदे तशेंच नुकसानां आसली तरी दोगांयचे तुळेन नियोजन पद्दत चड सुविधांची आसा हाची प्रचिती आयिल्ल्यान संवसारांतल्या भोवतेक देशांक खंयच्या ना खंयच्या रूपांत नियोजन पद्दत आपणावंक मेळटा. सर्वसादरणपणान नियोजनां फाटलीम उदिश्ट आसतात तीं अशीं –
(१) वेगवान अशी अर्थीक उदरगत. (२) वापरांतल्या वस्तूंनी विक्रमी वाड. (३) अर्थीक थिराय म्हणजेच सगळ्यांक रोजगार. (४) अर्थीक समानताय. (५) परराश्ट्रीय अर्थवेव्हारांत आदार वा समतोल.
हातूंतली कांय उदिश्ट एकामेकांक पूराक आसतात जाल्यार कांय परस्परविरोधी आसतात. हे पुरकपण वा विरोधीपण सदांकाळ नासता, तशें तें उधिश्टांच्या थरावीक जोडयांमदीं नासता. अर्थवेवस्थेंतल्या खंयच्या उदिश्टांक कितलें म्हत्व थरता. अविकसीत देशांतली विकसगती दितलो जाल्यार अर्थीक समताय ह्या उदिश्टांक थोडो काळ तरी दय्यमस्थान दिवचेम पडटा. कारण अर्थीक समतेल, अर्थीक विकासाक बादा हाडटा. भांडवलशाय देशांतले येवजणेंत उत्पादन यंत्रणेची कार्यक्षमताय वाडोवपाचेर भर दिवप जाता. जाल्यार साम्यवादी देशांत अर्थीक समतेक अर्थीक विकासाइतलेंच म्हत्व दिवप जाता. भोवतेक लोकशाय देशांनी अर्थीक समतेचें तत्त्व हो आदार धरून येवजण करप जाता. अशे तरेन येवजण प्रक्रियेंत येवजण तयार करपाचे पद्दतीक जितलें म्हत्व उरता तितलेंच तें येवजण कार्यरत करपाचे वेवस्थेकूय उरता. हाका लागून वित्तबळ, मनीसबळ, परकी मदत, आयात-निर्यात सारकिल्या राश्ट्रीय प्रस्नांचो विचार नियोजनांत करप जाता.
भारतीय पंचवर्सुकी येवजण –
सधाच्या रूपकारंतली पंच वर्सुकी येवजण ही १९५१-५६ हे पयले
