पत्ते आनी पत्त्यांचे खेळ (इस्पिको)– खेळांतलो एक नामनेचो प्रकार. हो खेळ बसून खेळटात. हे पत्ते आयाताकृती आसून ते पातळ खडड्याचे वा प्लॅस्टिकचे आसतात. पत्त्याचे एके वटेन बदाम (हार्ट), इस्पीक (स्पेड), किल्वर (क्लब) आनी चौकट (डायमंड) ह्या चार प्रकारांतल्या विशिश्ट चिन्नांच्यो आकृत्यो वा आंकडे दाखयल्ले आसतात. फाटलेवटेन हे पत्ते सोबीत सजयल्ले आसतात. बदाम, इस्पीक, चौकट आनी किल्वर ह्या चार चिन्नांचे दरेकीं 13 पत्ते मेळून वट्ट 52 पात्त्यांचो एक पॅक जाता. बदाम आनी चौकट ह्या चिन्नांचो रंग तांबडो तशेंच इस्पीक आनी किल्वर ह्या चिन्नांचो रंग तांबडो तशेंच इस्पीक आनी किल्वर ह्या चिन्नांचे रंग काळो आसता. दरेका चिन्नाचे 13 पत्ते, एको, दुको, तिको, चवको, पांचवो, सको, सातको, आठको, णवको, धाको हे आंकड्यांचे पत्ते (न्युमरल कार्डस्) आनी गुलाम, राणी, राजा हे दरबारी पत्ते (कोर्ट वा फेस कार्डस) हातूंत विभागिल्ले आसतात. दरेका पत्ताच्या पानांत दोन पानां जोकराचीं आसतात.
वेळ वचपाचें एक म्हत्वाचें साधन म्हळ्यार पत्त्यांचो खेळ. हो खेळ घरांत खेळूंक मेळटा तशेंच पिकनिकेक, ट्रेनींत वा हेर कडेन वेळ वचपाक पत्त्यांचे तरेकवार खेळ खेळटात. तेचपरी क्लबांतूय हो खेळ खेळटात. ल्हान भुरग्यासावन वेगवेगळ्या पिरायांचे लोक पत्ते खेळटात. खेळाभायर भविश्याखातीर वा शकून काडपाखातीर पत्त्यांचो वापर करतात. एक शिक्षणीक साधन म्हणून पत्त्यांचो उपेग केल्लो दिश्टी पडटा. इतिहास, भुगोल, खगोलशास्त्र, राजशास्त्र, युध्दानीत, व्याकरण, संगीत आदी विशयांवयलें शिक्षण दिवपाखातीर खास शिक्षणीक पत्ते तयार केल्यात. पत्त्यांचे जादवांचे तशेंच हात चलाखीचे खेळ करतात.
कांय जाणांच्या मताप्रमाण पत्तांच्या खेळाचो उगम चीनांत इ. स. सातव्या ते धाव्या शतमानांत जाला आसुंये. सातव्या शतमानांत चीनांत कागदी चलनाचो वापर करताले. ह्या चलनाचोच चीनी लोक पत्त्यावरी वापर करताले आसुंये. पत्त्याचें चीनी नांव ChihPai (कागदी तिकेटी). कांय जाण पत्त्यांच्या खेळाचो उगम भारतांत जाला अशें मानतात. पुर्विल्ल्या चर्तुर्भूज हिंदू देवांच्या हातांत चक्र, तरसाद, आयदन आनी दंड आयतलो. हातूंत आनी युरोपांत मेळिल्ल्या आद्य पत्त्यांवयल्या चिन्नांची सारकेंपण दिश्टी पडटा. तशेंच पुर्विल्ल्या काळांत भारतांत नामना आशिल्ल्या दशावतारी (गंजीफा), बुध्दिबळ आनी पत्ते हातूंतल्यान साम्यस्थळांवयल्यान (देखीक राजा, वझीर हेसारकीं चिन्नां) ह्या खेळाचो उगम भारतांत इ. स. 800 च्या सुमाराक जाला आसुंये अशें म्हण्टात.
इटलींत 1299 त पत्ते ज्ञात आशिल्ले आनी ते युरोपांतले सगळ्यांत आद्य पत्ते आशिल्ले. तांचेभितर ल्हव ल्हव बदल जावन तांकां सद्याचें रूप आयलां. इटालियन पत्त्यांक टारोट वा टारोची अशी संज्ञा आशिल्ली. ह्या पत्त्यांची संख्या 78 आसताली आनी ते हातांनी रंगयल्ले आसताले. 22 आनी 57 अशे पत्त्यांचे दोन भाग आसून, 22 पत्त्यांचो पॅक भविश्य सांगपाखातीर वापरताले. त्या पत्त्यांनी सद्याच्या जोकरावरी एक मूर्ख आसतालो. बरें भविश्य सांगपी पत्त्यावांगडा तो मेळ्ळ्यार ताका शुभ मानताले आनी वायट भविश्य सांगपी पत्त्यावांगडा मेळ्ळ्यार ताका अशुभ मानताले. 22 पत्त्यांचेर वेगवेगळीं चित्रां आसतालीं. 56 पानी पत्त् चार भागांनी विभागिल्ले आसताले. त्या काळांतल्या मुखेल समाजीक वर्गाचीं चिन्नां दिवन हे भाग करताले. देखीक- कप हें चिन्न क्रिस्तांव उपाध्यायांखातीर, तरसाद हें झुजारी वर्गाचें प्रतीक म्हणून, पयशे हें वेपारी वर्गाचें प्रतीक म्हणून आनी दांडो हें शेतकारी वा अधिकारी वर्गाचें प्रतीक म्हणून वापरताले.
वेगवेगळ्या देशांतल्या पत्त्यांचेर वेगवेगळीं चिन्नां आसतात. इटली, स्पेन आनी पुर्तुगाल ह्या देशांनी अजुनूय कप, चलन, तरसाद आनी दांडो ह्या चिन्नांचेच पत्ते वापरतात. जर्मन पत्ते आदींसावनूच बदाम, घांट, पान आनी ओक झाडाचें फळ ह्या चिन्नांचेच आसात. फ्रांसांत प्रचलीत आशिल्लीं बदाम, चौकट, किल्वर आनी इस्पीक हींच चिन्नां इंग्लीशांनी घेतलीं आनी तींच फुडें भारतांत रूढ जाली. अर्विल्ल्या पत्त्यांनी आयदानाचो बदाम जालो, तरसादीचें चिन्न अशीर जायत इस्पीक जालें, चलनाचें चौकट आनी दांडो वा फुटिल्ली खांदी पानाचो आकार घेत किल्वर जाली.
अर्विल्ल्या काळांत भविश्याखातीर वापरांत आशिल्ले टारोटचे 22 पत्ते ना जाले आनी फकत खेळाखातीर 56 पानी पत्ते उरले. ह्या पत्त्यांनी राद्याच्या पत्त्यांपरस सरदार ह्या दरबारी पत्त्यांचें चिन्न चड आशिल्लें. फुडें तेंय ना जावन फकत 52 पत्त्यांचो पॅक उरलो. हातूंतलो सरदार सोडल्यार राजा, राणी आनी गुलाम हे पत्ते अजून आसात.
पत्त्यांच्या खेळांचे जायते प्रकार आसात. कांय खेळ नशिबाचेर आदारिल्ले आसतात जाल्यार कांय खेळांनी खेळगड्याचे कुशळटायेक वाव मेळटा. पत्त्यांच्या खेंळांचे वेगवेगळे प्रकार अशे आसात- पांच-तीन-दोन-मुंगूस, बूर्र. ब्रिज, पोकर, रमी, पेशन्स, सॉलिटॅर, व्हिस्ट, सातहाती, विझिक, पिकेट, बदाम सत्ती, गुलामाचोर. पत्त्याच्या जायत्या खेळांनी जुगाराचें आंग आखून कांय लोक पयशे मेळोवपाचे नदरेन हे खेळ खेळटात. पत्त्यांच्या खेळांनी भुरग्यांनी खेळपाचे सादे आनी सोपें खेळ आसतात. तशेंच खेळगड्याचो तर्क, ताची तांक, अदमास, स्मरणशक्ती आदी गुणांक उत्तेजन दिवपी जाण्ट्यांचे खेळूय आसात.
गंजीफा हो पुर्विल्ल्या काळांत नामना आशिल्ले भारतीय खेळ. दशावतारी गंजीफाचे पत्ते अशे आसताले- मत्स्य- काळें- नुस्तें 2) कूर्म- नारिंगी कांसव 3) वराह- पाचवो- शंख 4) मारूती- धवी- गदा 5) वामन- निळो- झारी 6) परशुराम- तांबडो- परशू 7) राम- हळदुवो-बाण 8)बलराम- गाड नरिंगी-मुद्गल 9) जगन्नाथ- गाड तांबडो- कमळाचो कळो 10)कल्की- गाड तांबडो- तरसाद. हे दशावतारी गंजीफा पुणेंच्या भारत इतिहास संशोधन मंडळांन पळोवंक मेळटात. मुसलमानी पत्त्यांनी चंग (वीण), मुहर (वाटकुळो भांगरा तिबो), किमाश (मोगली पागोटें), बरात (हुंडी), ताज (मुकूट), रूप (धवो वाटकुळो तिबो), शमशीर (तरसाद) आनी गुलाम (साद्या भेसांतलो मनीस) हांचीं चित्रां मेळटात. दशावतारी आनी व्दादश राशींच्यो गंजीफा वाटकुळ्यो जाल्यार मुसलमानी गंजीफा आयताकृती आसतात. द. गंजीफा उण्या-चड दाटसाणेचो कागदी खड्ड्याच्यो जाल्यार मु. गंजीफा कागदी खड्ड्याच्यो वा हस्तीदंती मेळटात.
हो खेळ आईन-इ-अकबरींतलो म्हायतीप्रमाण मूळचो मुसलमानां आदलो भारतीय आसुंये, तरीय ह्या खेळाचें म्हायतीप्रमाण मूळचो मुसलमानां आदलो भारतीय आसुंये, तरीय ह्या खेळाचें नांव आनी तातूंत वापरिल्लीं उतरां अरबी फारसी आसात. देखीक- गंजीफा, सुरवा, सुखर्या (हुकूम), नातवान तवानी (असमर्थ पत्त्याक समर्थ करप), अखिरी (निमाणचें पान जिखप) हेर. अस नास हो पत्त्यांचो एक पुर्विल्लो इराणी खेळ. ह्या खेळाचें पोकर ह्या अर्विल्ल्या खेळाकडेन खुबूच सारकेपण आसा.
