चले – चलयो पिरातेंत येतकूच तांचे आवय- बापूय लग्नां थरयतात. चडशीं आते-मामे भावंडांमदीं लग्नां जातात, पूण तेखातीर चल्या – चलयेची पसंती विचारतात. लग्नांत देज दिवपाची चाल आसा. न्हव-याकडेन देज दिवपाची ऐपत नासल्यार तो व्हंकलेगेर काम करता. लग्नापयलीं नियोजीत न्हवरो आपले व्हंकलेक काळ्या पोतीची माळ दिता आनी ती माळ गळ्यांत घालता त्या दिसापसून व्हंकल न्हव-याच्या घरांतली जाली अशें मानतात. लग्नाच्या वेळार न्हवरो व्हंकलेगेर वतना हातांत खंजरी घेता आनी कांबळ पांगुरता. एक गोल काडिल्लो आसता, ताका पांच प्रदक्षणां घालता आनी व्हंकलेचो हात धरता. तिणें आपली घट्ट केल्ली मूठ तो सोडयता आनी तिच्या करंगळेच्या बोटांत लोखणाची मुदी घालता. उपरांत तो आपलो पांय तिच्या करंगहळेच्या बोटांत लोखणाची मुदी घालता. उपरांत तो आपलो उजवो पांय तिच्या पांयाचेर दवरता आनी हो लग्नसुवाळो सोंपता.
तांचेमदी घटस्फोटाची चाल आसा. खाशा भावाची विधवा बायल आपल्या धाकल्या देरावांगडा लग्न जावंक शकता.
भुरगें जातकूच ताची वार घरांतूच पुरतात आनी त्या जाग्यार ( अग्नी प्रज्वलित करप ) दिवो पेटोवन तो स दीस तसोच दवरतात. भुरगें जल्मतानाच ताका शींक आयल्यार तें दुश्र्विन्न मानतात. सव्या दिसा सटीची पुजा करतात. त्या वेळार शेजारच्या बायलांक आपोवन हाडून तांकां जेवण आनी सोरो दितात. त्याच दिसा भूरग्याचो मामा ताचे तकलेचे दोन फुडले आनी दोन फाटले केंस कापता. भुरग्याचो जल्म जाला त्या जाग्यार दिवो पेटोवन दवरतात. बाराव्या दिसा भुरग्याक नांव दवरतात. परधान लोकांमदीं मडें लासपाची तशेंच पुरपाचीय चाल आसा. मेल्ल्या मनशाचो व्हडलो पूत अग्निदहनाचे विशिश्ट संस्कार करता. धव्या दिसा बायलो अस्थी एकठंत करतात. स म्हयन्यांनी वा वर्सान श्राध्द करतात. हो विधी केलोना जाल्यार मृताचें भूत त्या कुटुंबाक त्रास दिता अशी तांची समजूत आसा.
सणापरबेक परधान लोक आपलीं घरां धवे मातयेन रंगयतात. न्हावन-धुवून घरांतले सगळे जाण्टे लोक एकठांय येवन सोरो पियेतात आनी आंगणांत कोंबी भाजून खातात. मांगेतरी म्हळ्यार भिक्षा हो तांचो मुखेल वेवसाय. दर तिस-या वर्सा परधान आपल्या कुळाच्या गोंडाकडेन भिक्षा मागपाक वता. अशा वेळार परधानाक दासोंसी आनी गोंडाक ठाकूर अशें म्हण्टात. परधानान आपल्या कुळांथल्या गोंडाभायर हेर कोणायकडेन भिक्षा मागल्यार ताका जातींतल्यान भायर घालतात.
बना हें तांचें लाकडी वाद्द आसता. तें बडा पेन प्रतीक आसा, अशें ते मानतात. हें वाद्द तयार करताना तांकां कांय पथ्थां पाळचीं पडटात. हें वाद्द तयार करतना ते देवाचें नांव घेतात ताका मोरापाखां, घंगूर, लोकरीचे गोंडे लावन सजयतात.
आंध्र प्रदेश, महाराषट्र, मध्य प्रदेश आनी ओरिसांत ज्या सुवातींनी गोंड लोक रावतात, थंय परधान लोकांची वसती आसा. परधानांच्यो चालीरिती, कुळगोत्रां गोंडांभाशेनूच आसात. पूण परधान लोक, धर्मीक विधींतल्यो उरतात त्यो वस्तू वा मरणा वेळावयले कपडे घेतात म्हणून गोंड लोक तांकां उणे मानतात. कों. वी. सं. मं.
परब, यशवंथ काळे : (जल्म : 1920, थिवी – बारदेस). सुटकेझुजारी. सुर्वेक तो नॅश्नल कॉंग्रेस गोवा हे संघटनेच वांगडी आशिल्लो. उपरांत अझाद गोमंतक दल संघटनेचो वांगडी जालो. सुटकेझुजारी विश्वनाथ लवंदे हाच्या मार्गदर्शनाखाला तो गोंयचे सुटकेखातीर वावर करतालो. बसकांनी वांटो घेवप, चोरयां रानांतल्यान वचपा खातीर क्रांतीविराक वाटो दाखोवप असलीं कामां तो करतालो. 3 मे 1955 ह्या दिसा पोलिसांनी ताका धृलो आनी साडेआठ म्हयने बंदखणीत दवरलो. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. कों. वि. सं. म.
परभी : प्रभू लोकांचे बोली भाशेचे नांव. हे बोलीक काय्थी, मुंबयकाराची कायस्थी, दामणी अशींय नांवां आशिल्लीं. मुंबय, ठाणें आनी दमण ह्या भागांतले लोक भोवसंख्येन ही बोली उलयतात. हे बोलींत चडशें साहित्य ना, कसलेंय नाटक वा कांय स्फूट लेख तितले उपलब्ध आसात. ही बोली सद्दा वेवहारांतल्यान पुराय लुप्त जाल्या. ग्रंथीक मराठी भाशेक ही बोली खुबूच लागसल्ली आसा. तिचेर गुजराती भाशैचोय बरोच प्रभाव दिश्टी पडटा. परभी बोलीचो एक नमुनो असो – कोणी एक माणसाना दोन पोर होती. त्यानचा लाना बापाल बोलला. बाब जो दौलतीच्या भाग माला येयाचा तो दे मग त्याजून त्याला दौलत वाटून दिल्ही. मग थोडे दिसानी धाकटा पोर अस्क गोळा करून दूर देसाका गेला न तिकड उधळपट्टी अस्की दौलत धालविली. मग त्यातून अस्क खरचल्यावर ते देसान फार दुक्काळ पडला. त्यासाठी त्याला अडचण पडण्या लागली. तव तो ते देसानचे एके माणसाजवळ जावून रायला. त्याजून ते त्याला गुकर चारन्याला त्याचे शैतात धाडला. तव डुकर जी टरफल खात असत त्याचे वर त्याजून आपल पोट भरवं अस त्याला वाटलं न कोणी त्याला काय दिल्लनय। कों. वि. सं. मं
परमार्थ : परम ( श्रेश्ठ ) अधीक अर्थ ( लाभ ), म्हणज सर्वोच्च लाभ. परमार्थ हें जल्माचें सार्थक समजप जाता. संवसारांत दुख्ख, अज्ञान, अन्याय हांचेवरवीं अपर्र्णताय आनी असमाधान हांचो अणभव येता. अशे परिस्थितीत मनशाक प्राप्त वेव्हारापलतडचें म्हणजेच अध्यात्मीक थरावयले प्राप्तीचो ध्यास लागता. पाच ज्ञानेंद्रियां आनी बुध्द हांच्या आवाक्याभायल्या ज्ञानाचो एक प्रांत आसा आनी थंयच्या ज्ञानाची मनशाक ओड लागता. ह्या ज्ञानाचे साधनेक परमार्थाची प्रवृती म्हणटात.
धर्म, अर्थ, काम आनी मोक्ष ह्या चार मुल्ल्यांचेर पुरूशार्थाची बसका बसयल्ली आसा. पयलीं तीन मुल्ल्यां हीं चवथ्यता मुल्ल्याक साधनीभूत मानल्यांत. मोक्ष प्राप्ती हें जिवीत साफल्य मानलां आनी ह्या साफल्याचे प्राप्तीची वाड परमार्थाकडेन जोडल्या.
परमार्थावरवीं आत्मज्ञानाची प्राप्ती जाता आनी अंतर्यामी परब्रह्माचो साक्षात्कार जाता. परमार्थ परमात्म्याचो अणभव दिता.
परमार्थ हें सर्वोच्च सूख आसून तें जल्माचें सार्थक मानलां परमार्थाची प्राप्ती ही साधनेवरवीं जाता. साधनेचे प्रकार साधकाप्रमाण वेगवेगळे आसतात. भक्तीयोग, ध्यानयोग हे साधनेचे मुखेल प्रकार आसात.
