हाणें वसिष्ट नांवाच्या ऋषीचो अपमान केल्ल्यान ताणें कार्तवीर्याक श्राप दिलो, तुका आनी मदांम क्षत्रियांक मारपाखातीर विष्णु अवतार घेतलो. (हरिवंश अध्याय – 40) भृगुकुळांतलो जमदग्नी ऋषी आनी इक्ष्वाकू वशांच्या राजाची धूव रेणुका हांचो परशुराम हो पांचवो पूत. भृगुकुळांत जल्मल्ल्यान ताका भार्गवराम अशेय म्हणटाले. नर्मदेच्या कांठार जमदग्नीचो आश्रम आशिल्लो. थंय वैशाक शुध्द तृतीये दिसा परशुरामाचो जल्म जालो. ही तीथ परशुराम जयंती म्हणून समजतात.
परशुरामान आपल्या बापायकडल्यान वेदविद्देचें ज्ञान घेतलें. मूज जाल्या उपरांत ताणे शालग्राम पर्वताचे वचून कश्यपा कडल्यान मंत्रोपदेश घेतलो. उपरांत गंधमादन पर्वताचेर वचून ताणे तप केले. आनी शिवाक प्रसन्न करून घेतलो. शिवान ताका शस्त्रविद्दा शिकयली आनी परशू (कुराड) दिलो. खांदाचेर धोणू – बाण, आंगाचेर रूरू नांवांचे मृगचर्म, एका हातांत दिव्य परशू आनी दुस-या हातांत दिव्य परशू आनी दुस-या हातांत कमंडलू असो ताचो भेस आशिल्लो. तो धनुर्विद्देंत खांपो आशिल्लो.
एक फावट चित्ररथ गंधर्वाक पळोवन रेणुकेचे मन चलबिचल जालें. जमदग्नीक जेन्ना तें कळ्ळें तेन्ना ताका राग आयलो. ताणें रेणुकेक मारपाविशीं आपल्या भुरग्यांक आज्ञा केली. तातूंतल्यान परशुरामान आपल्या बापायची आज्ञा पाळ्ळी आनी आपले आवयक जिवेशी मारली. तेन्ना परशूरामाचेर खूश जावन जमदग्नीन ताका वर मागूंक सांगलो. परशुरामान आपले आवयक जिवी करपाचो वर मागलो.
परशुरामान द्रोणाचार्याक धनुर्विद्दा शिकयल्ली. भीष्म आनी कर्ण हांचोय तो गुरू आशिल्लो. जनकपुरांत रामान शिवधोणू तोडलें, हें जेन्ना ताका कळ्ळें तेन्ना ताका राग आयलो. ताणें आपलें धोणू रामाक दिलें आनी ताका बाण लावंक सांगलें. रामान त्या धोणूक बाण लावन दाखयलो, तेन्ना रामाच्या वास्तवीक रूपाची ताका वळख पटली. तेन्ना ताणें आपलें तेज आनी धोणण रामाक दिलें आनी तप करपाखातीर महेंद्र पर्वताचेर गेलो. कौरव – पांडवांच्या झुजाआदीं श्रीकृष्ण कौरवांकडेन उलोवणीं करूंक वता आसतना परशुराम ताका मेळ्ळो अशें महाभारतांत म्हळां. परशुराम हो सप्तचिरंजिवांतलो एक चिरंजीव आसा अशें मानतात. देखुनूच वेगवेगळ्या काळामतल्या घडणुकांकडेन ताचो संबंद जोडिल्लो दिसता.
एकदां हैहय कुळांतलो राजा कार्तवीय हाणें जमदग्नीच्या आश्रमांत वचून ताची गाय उबारून व्हेली. हें कळनाफुडें परशुरामाक ताचो राग आयलो.ताणें कार्तवीर्याकडेन झूज केलेम आनी ताका जिवेशीं मारलो. जेन्ना कार्तवीर्याच्या भुरग्यांक हें कळ्ळें तेन्ना रागान परशुराम आश्रमांत ना ती वेळ सादून ताणी॥ आश्रमाचेर हल्लो केलो आनी जमदग्नीक जितो मारलो. हें कळटकूच परशुरामान पुराय पृथ्वी नि:क्षत्रिय केली. क्षत्रियांचो संहार केल्ल्यान पुराय पृथ्वी ताच्या चपक्यांत आयली. हत्येचें पातक धुवन उडोवपाक ताणें यज्ञ केलो आनबी यज्ञदक्षिणा म्हणून पुराय पृवी कश्यप ऋषीक दिली. पुराय पृथ्वी दान केल्ल्यान तो थंय रावंक शकना, अशें कश्यपान ताका सांगतकूच तो आर्यावर्त सोडून महेंद्र पर्वताचेर गेलो. आपल्याक रावपाखातीर भूंय जाय म्हणून ताणें दर्याकडेन भुंयेची मागणी केली. परशुरामान आपल्या पराक्रमान दर्या आटोवन उपरांत प्रदेश निर्माण केलो अशी कथा आसा. परशुरामान आपलो परशू दक्षिणेकडेन उडयलो आनी ते खातीर शुर्पारक प्रदेश निर्माण जालो. सद्दा शुर्पारक ( ठाणें जिल्ह्यांतलो सोपारा) हें परशुराम क्षेत्र मानतात. आशे तरेन नवी भूंय तयार करतकूच ताणें उत्तमेसावन जायती ब्राम्हणकुळां हाडलीं आनी उपरांत प्रदेशांत तांच्यो वसणुको केल्यो. हे नवे भंयेक फुडें परशुरामक्षेत्र अशें नांव मेळ्ळें.
परशुरामान बाण मारून समुद्राच्या पोटांतल्यान सुपाच्या आकाराचो प्रदेश निर्माण केलो अशी आख्यायिका आसा. हे आखळ्यायिच्या आदारान गो म्हळ्यार बाण, मा म्हळ्यार मार, जंय त्या माराचो आंत जालो तो गोमांत, ताचो अपभृस्ट गहोमांतक अशी गोमांतक ह्या शब्दाची उत्पत्ती लायतात. कोंकणाख्यानांतल्या सह्याद्री खंडांत, परशुरामान सोडिल्लो बाण गोंयांयल्या बसद्दाच्या बाणावलौ गांवांत पडलो नी ताचेवयल्यान ह्या गांवांक बाणावली नांव पडले अशी आख्यायीका सांगपी उण्योच तीन – चार सुवातो आसात. संशेधकांच्या मतान ह्यो निव्वळ आख्यायिका आसात, तातूत इयोहासीक सत्य उणें आसा. कों. वि. सं. मं.
पूरक नोंद : परशुराम क्षेत्रां.
परशुराम क्षेत्रां : परशुराम हो सप्त कोंकणांतलो देव समजतात. वैतरणेसावन कन्याकुरीमेरेन अस्तंत दर्यादेग ही ताणें दर्याकडल्यान मेळयली आनी थंय वसणुको केल्यो अशी कथा आसा. देखुनूच, हे भुंयरत जायतीं थळां परशूराम क्षेत्राम म्हणून वळखतात. सहयाद्रीच्या उत्तर तोंकार आशिल्ल्या साल्हेरच्या दोंगरार एक मध्युगांतलो गड आसा. ताच्या एका तोंकार परशुरामाचें देवूळ आसा. देवळाचे उत्तरेक लागींच मनशाच्या पावलांच्या चारपट आकाराचीम दोन पावलां खणिल्ली आसात. बाण मारतना मनीस ज्या पवित्रयांत पावलां दवरतात तशी ह्या पावलांची येवजण आसा. परशुरामान हांगाच रावन बाण मारून दर्या फाटल्यान घालयलो अशें सांगतात. दक्षिणेंय तिरूवितांकुर जिल्ह्यांत महेंद्र गिरी दोंगरार, तशेंच ओडिसाच्याय महेंद्र पर्वताचेर परशुराम क्षेत्र आसा, गुजरातांत भडोच जिल्ह्यांत सव्या शतमानांतलें भृगूचें देवूळ आसा. हें थळ परशुराम क्षेत्र
