लोकांकडेन टीवी सॅट आसात.
लोक आनी समाजजीण – १९९१ चे जनगणनेप्रमाण देशाची लोकसंख्या ४,६००,००० इतली आशिल्ली. पूण देशाची उतर, दक्षीण आनी अस्तंतेकडची चडशी भूंय दोंगरी, तळपी आनी सुक्या हवामानाची आशिल्ल्यान सुमार ९५ प्रतीशत लोक देशाच्या उदेंत भागांत रावतात. स्पॅनी लोक पॅराग्वायंत पावचे पयली थंय ग्वारानी इंडियन लोकांचो राबितो आशिल्लो. स्पॅनी लोक त्या देशांत हेर देशांपरस इंडियन लोकांमदी चड भरसून गेले. हाका लागून आयज देशांतले सुमार ९५ प्रतीसत लोक मिस्तीस (स्पॅनी आनी ग्वारानी इंडियन लोकांमदी जाल्ली भरसाण) आसात. ग्रान चाको प्रदेशांत अजुनूय ग्वारानी इंडियन लोक आसात. चीनी, जर्मन, कोरीयी आनी जपानी वंशांचेय लोक अल्पसंख्येन थंय आसात. स्पेनी आनी ग्वारानी ह्यो देशाच्यो दोन राजभासो आसात. शाळांनी, सरकारी क्षेत्रांत आनी वेवसायीक पांवडयार स्पेनी भाशेचो वापर चड जाता. पूण सबंद देशांत उलोवपाची भास म्हणून ग्वारानी भाशेचोच चड उपेग जाता. पुस्तकां आनी खबरांपत्रा दोनूय भासांनी उजवाडाक येतात.
देशाच्या जिणेच्या मानाचो दर्जो आजून उणो आसून, चडशा लोकांचो आस्पाव सकयल्या वर्गात जाता. मध्य वर्गातले लोक मुखेलपणान शारांत रावतात आनी दिसानदीस तांचो आंकडो वाडत आसा. उच्च वर्गातल्या लोकांत सरकारी अधिकारी, सैन्य मुखेल, गिरेस्त जमीनदार आनी वेपारी लोकांचो आस्पाव जाता. देशांतले सुमार अर्दे लोक गांवगि-या वाठारांनी रावतात. तातूंतले चडशे लोक शेतकामती आसात. उरिल्ले लोक गोरवांच्या फार्मानी आनी ल्हान कारखान्यांनी वावुरतात. गांवगि-या वाठारातले चडशें लोक ‘रांच्योस’ ह्या ल्हान घरानी रावतात. वाडटया उद्देगधंदयाक लागून शारांत रावपी लोकांची संख्या वाडत आसा. गांवगि-या वाठारांतल्यो चडशो बायलो ‘रॅबोझो’ ही शाल वापरतात. पूण सादारण बायलाचो स्कर्ट आनी ब्लाऊस असो सादो भेस आसता. जाल्यार गांवगि-या वाठारांतले दादले ‘बाँबाच्या’ नांवाचो सदळ लेंगो घालतात. शारांतले लोक युरोपी लोकाप्रमाण भेस करतात. पॅराग्वाय लोकांच्या जेवणांत गायच्या मासाचो चड उपेग जाता. गायचें मास आनी भाजी शिजोवन तयार केल्लो. ‘पुकेरा‘ हो पदार्थ ते आवडीन खातात. तांच्या जेवणांत कसावा कणगांचोय चड वापर जाता. कसावा उकडून वा ताच्या पिठासावन तयार केल्लो उंडो ताच्या चड घोस्ताचो. त्या उंडयाक ते ‘चिपा’ म्हण्टात. मको, तांतयां, दूद, कांदो आनी चीझ शिजोवन तयार केल्लो ‘सोपा पॅराग्वाया’ हो पदार्थ ते खास करून सणा-परबे वेळार खातात. ‘एर्बा मॅट’ ही तांची आवडीची च्या.
पॅराग्वाय देशांत सगळ्या धर्माक स्वातंत्र्य आसा. पूण ९० प्रतिशता वयर चडशे लोक रोमी कॅथलीक आसात. पॅराग्वायतले पदरा वर्सावयले सुमार ८० प्रतीशत लोक वाचपा-बरोवप जाणात आसले तरी थंय शिक्षणीक मळार व्हडलीशी उदरगत जावक ना. उच्च शिक्षणांत उदरगत जावची म्हणून पॅराग्वाय सरकारान विद्दापीठ पावडयामेरेनचे शिक्षण लेगीत फुकट दवरलां. कायदयान सात ते चवदा वर्सा पिरायेच्या भुरग्याक शिक्षण सक्तीचें आसा. पूण गांवगि-या वाठारानी मास्तरांची आनी शाळांचो आंकडो उणो आशिल्ल्यान त्या कायदयाचें पालन सारकें जायना. ‘नॅशनल युनिवर्सिटी ऑफ आसुंसिओन’ आनी ‘कॅतलीक युनिवर्सिटी’ ही देशांतली दोन विद्दापिठा. पॅराग्वायतले चडशे कलेंत मुखेलपणान ग्वारानी इंडियन संस्कृतायेचो प्रभाव दिश्टी पडटा. चित्रकार मुखेलपणान आपली चित्रां ग्वारानी संस्कृतायेचेरूच पितारायतात. इटाओग्वा ह्या शारांत बायलां विणतात ती ‘नान्दुती लॅस’ संवसारांत प्रसिद्द आसा. सॉकर हो पॅराग्वाय लोकांचो आवडीचो खेळ. बास्केट बॉल, वॉलीबॉल, घोडयां सर्त आनी पेंवप हांकाय चड म्हत्व आसा. देशातले चडशें साहित्य स्पेनी भाशेंतूच जाला. ग्वाराना भाशेंतले साहित्य खूब उणें आसा. – कों. वि. सं. मं. पॅरालिसीस : (पळेयात पक्षाघात).
पॅरॉन, हुवान दुमिगो : (जल्म ८ ऑक्टोबर १८९५; मरण :१ जुलय १९७४.)
आर्जेंटिनाचो राश्ट्राध्यक्ष. ब्वेनस आयरीस प्रातांतल्या लोबोस ह्या गांवांत मध्यमवर्गीय इटालियी घराण्यांत ताचो जल्म जाल्लो. ताचे मुळावे आनी माध्यमिक शिक्षण त्याच गांवांत जाल्लें. १९११ ते १९१३ ह्या काळांत ताणें लश्करी शिक्षण पुराय केलें. १९३० त जाल्ल्या बडांत ताणें सैनिकी दलाचें फुडारपण केलें. उपरांत १९३०-३५ ह्या काळांत तो राखणे मंत्र्याचो खाजगी सचीव आनी १९३६-३७ त चिली वकिलांतीत पालवी सैनिक आशिल्लो. उपरांत ताणें सुमार दोन वर्सा इटालीत सैनिकी दलाचो अभ्यास केलो. ह्या तेंपार ताणें फॅसिस्ट इटली आनी नाझी जर्मनी हांचो बारीकसणीन अभ्यास केलो. ताच्या गटान १९४३ त अवचीत सतातरावरवी देशांतले उदार सरकार मोडून उडोवपाक फुडाकार घेतिल्लो. उपरांत ताणीं पॅरॉन हाका कामगार मंत्री केलो. ताणें मजूर संघटना, मजुरी, कामाची वरा, पगारी सुटयो, घरांची आनी भलायकेची वेवस्था हातूंत सुदारणा करून मजुरांक आपलेशे करून घेतले. १९४४ तो उपराश्ट्राध्यक्ष आनी तथाकथीत राज्यघटनावादी लोकांनी बंड करून पॅरॉनाक सतेवयल्यान देंवोवन बंदखणीत घालो. पूण ताची दुसरी बायल एवा दुआर्त आनी ताचे कामगार चळवळीतले कांय वांगडी हाणीं ताका सोडयलो. १९४६त तो अध्यक्ष म्हणून वेंचून आयलो. ताणें राज्यघटनेंत बदल करून १९४८त राश्ट्राध्यक्षाचे पुनर्वेचणुकेवयलें बंधन काडून उडयलें. रेल्वे आनी हेर साबार वेवसायाचें राश्ट्रियीकरण केलें. आंतराश्ट्रीयक्षेत्रांत अमेरिकेआड धोरण आपणावन लॅटीन अमेरिकेंतल्या विकासशील राश्ट्रांक सगळ्या तरांचो आदार दिल्लो. तशेंच कामगारांखातीर लॅटीन अमेरिकन लेबर फॅडरेशन (ॲटलास) ही संस्था उबारून तिच्या फाटयाचे जाळे पुराय दक्षीण अमेरिकेंत पातळ्ळें.
१९५१ त तो परत वेंचून आयले उपरांत ताच्या सुर्वेच्या कडक धोरणांत मातशी सदळसाण आयली. हे फावटी ताणें शेतकी उत्पादनाचेर चड भर दिल्लो. अमेरिकेवांगडाचें आपले धोरण सौम्प केलें. बालांक समान हक्क आनी कामगारांक स्वभिमानान जगपाक येत अशी परिस्थिती निर्माण केली. पूण ताची लश्करी हुकूमशाय आनी तिणें लायिल्ली मतस्वातंत्र, व्यक्तिस्वातंत्र, संविधानात्मक स्वातंत्र्यावयली बंधनां, रोम कॅथलिकाआड आपणायल्लें धोरण, वाडपी म्हारगाय, लांचलुचपत आनी दडपशाय हांका लागून ताचे सतेक देंवती कळा लागली. अशे परिस्थितीचो पायदो घेवन नौदलाच्या शिपायांनी लोकशायनिश्ट अधिका-यांच्या आदारान बंड करून पेरॉनाक सतेवयलो सकयल देंवयलो. १९५५ त तो पाराग्वायाक
