दोनूय वटांनी दोन व्हडले,बहिर्गोल, संयुक्त अशे दोळे आसतात. दर एका संयुक्त दोळेयांत जायत्यो बाजू आशिल्ले जोळे आसतात.संयुक्त दोळ्यां मदल्या जाग्यांत दोन सादे दोळे आनी दोन शृंगिका आसतात.शृंगिका लांबट आसतात आनी तोंकाकडेन मातश्यो दाट आसतात. तकलेचे सकयले वटेन सोंड आसता.
पाख्याचें हड्डें तीन खंडांचें आसून घट्ट आसता.पयलो आनी तिसरो खंड आकारमानान ल्हान आसता आनी दुसरो खंड पयल्या आनी तिसऱ्या खंडां परस व्हड आसता. हड्ड्यावयल्या दर एका खंडाचेर पांयांची एक जोडी आसता.सगळ्या पांयांची लांबाय आनी रचणूक चड करून सारकी आसता.पूण निफॅलिनी ह्या उपकुळांतल्या पाख्यांच्या पांयांची पयली जोडी लांबायेन बरीच उणी आसता म्हणून तांकां सारकें चलपाक येना.पाख्यांच्या हड्ड्याच्या दुसऱ्या आनी तिसऱ्या खंडांचेर पांखांच्यो दोन जोड्यो आसतात.पांखां व्हड,रंगीत आनी खवळांनी धांपिल्लीं आसतात.हीं खवळां पोकळ, बारीक पोतये भशेन आसतात आनी हे पोकळेंत बारीक रंगीत कण भरिल्ले आसतात.तशेंच,कांय रंगीत कण खवळांनी भितरले वटेन चिकटिल्ले आसतात.ह्या खवळांतल्या रंगीत कणांक लागुनूच तांचीं पांखां रागीत दिसतात.तशेंच तांच्या पांखांचेर जायत्या उब्या आनी आडव्या ओळींचें जाळें तयार जाल्लें आसतात.पाख्यांचें शरीर हलकें,पांखां घट्ट आनी व्हड आशिल्ल्या कारणान ते खूब वेळमेरेन हवेंत सारके उडत रावतात.हे वटेनच्यान तेवटेन वतना ते केन्नाच एके ओळीत उडनांत.सकल-वयर आशे वांकडे तिकडे उडत रावतात.तांच्या अशा प्रकारच्या उडपाक लागून जीव खावपी सवण्यांक आनी पाखे जमोवपाचो छंद आशिल्ल्यांच्या हाताक चड करून ते लागनात.
पाख्याच्या पोटाचे धा खंड आसतात.पयलो खंड खूब ल्हान आसता.दुसरो ते आठवो हे खंड सामान्य आसतात.णववो आनी धावो हे दोन खंड प्रजोत्पादनाच्या कामाखातीर मातशे बदलिल्ले आसतात.पाख्याच्या शरिराचे भितरले रचणुकेंत पचन तंत्र,तंत्रिका तंत्र,परिवहन तंत्र,जनन तंत्र आनी श्र्वसन तंत्राचो आसपाव जाता.
पावसाच्या अदमासाक जायते पाखे दिसतात. ह्याच वेळार नर मादयेचो संयोग जाता आनी मादी झाडांच्या पानांचेर तांतयां घालता.तांतयांतल्यान भायर सरपी डींभांक तांचे खाण मेळोवपाक त्रास पडचेनात अशा जाग्याचेर पाखे आपलीं तांतयां घालतात.कांय जातींच्यो मादयो आपलीं तांतयां झाडांच्या पानांचे सकयले वटेन चिकटावन दवरतात.हाका लागून वाऱ्यान जावं पावसान तीं पाना वयल्यान हुबून जावं धुवन वचनात.जीं पानां डींभ खातात त्याच पानांचेर मादी आपलीं तांतयां घालता.कांय जातींच्यो मादयो आपलीं तांतयां झुंडपाचेरूय घालतात.
मादी तिच्या आयुश्यांत १०० ते ५०० तांतयां घालता.तांतयांचो रंग धवो,हळदुवसार जावं फिकट आसता.तांचो आकार वाटकुळो,चेपटो जावं अर्दवाटकुळाकार आसता.तांतयांच्या कट्ट्याचेर एके तरेची नक्षी आसता.कांय पाख्यांचीं तांतयां १ ते २ दिसांनी फुट्टात जाल्यार कांय पाख्यांचीं १० ते ३० दिसांनी फुटून तातुंतल्यान डींभ भायर सरतात.ही दुसरी जिवनावस्था.हो डींभ तांतयांवयलें कट्टे आपल्या तोंडान खाता आनी मागीर झाडांचीं पानां खावपाक सुरवात करता.
डिंभाचें शरीर खूब मोव आसता.ताच्या शरिराचे १४ खंड आसतात.शरिराचे तकली,हड्डे आनी पोट अशेतीन भाग जातात.डिंभाचें तोंड पयल्या खंडाचेर आसून गुद्व्दार निमाण्या खंडाचेर आसता तकली घट्ट आसता आनी तिचेर एक मोटवी तीन भागांची श्रृंगिकांची जोडी आसता.तकलेच्या दोनूय वटांनी दर एक मेळून स सादे दोळे आसतात.डिंभाच्या तोंडाच्या दोनूय वटांचेर घट्ट-तिक्षण अशे जबडे आसतात.हांच्याच आदारान डींभ पानांचे बारूक कुडके करून खातात.हड्ड्याच्या दर एका खंडाचेर सकयले वटेन पांयांची एक जोडी आसता.दर एका पांयांक एक नाखूट आसता.पोट १० खंडांचें आसता.वयले वयर पळयल्यार फकत णवूच खंड मेजपाक येतात.निमाणो खंड संयुक्त आसता.पोटाचेर चलपाच्या कामाक मदत करपी मासाळवाडींच्यो पांच जोडयो आसतात.हांकां पुर्वपाद म्हणटात.ह्या पादांचो निमाणो भाग रुंद आनी वाटकुळो आसता आनी ताका आंकडे आसतात.हे पाद फकत डिंभाचे अवस्थेंतूच आसतात.त्या पादांचेर डिंभाक आपलो तोल सांबाळप सोंपे जाता.
कांय डिंभाच्या शरिराचेर सामके बारीक,मोटवे आनी विस्कळ केंस आसतात.थोड्यांचेर केंस मात्तूय आसनात.तांचो रंग वेगवेगळो गाड आनी ओडलायणो आसता.पूण थोड्यांचो रंग फिको आसता.
डिंभाचें मुखेल अन्न म्हणजे झाडाचीं पानां. पूण थोडे डिंभ फळां आनी पानाचे देंठ खातात आनी पानां आनी खोडां पोखरतात.डिंभ चार खेपे कात उडयतात.दर खेपे कात उडयतकच ताचो रंग बदलता आनी शरिराचीय वाड जाता.ही अवस्था ३ ते ८ सप्तकांची आसता.हे उपरांत डिंभाचे कोशांत रुपांतर जाता.
डिंभाचे कोशांत रुपांतर जावंचे पयलीं वाड जाल्लो डींभ अन्न खावप बंद करून कोशावस्थेंत रावपाखातीर योग्य जागो सोदता.असो जागो मेळ्ळे उपरांत डींभ आपलें अन्ननलिकेंतलें अन्न भायर उडयता आनी ती रिकामी करता.कोश जावपाच्या सुमाराक डींभ एकाच जाग्यार सुस्त पडून रावता.ताचे कातिचो रंग गाड जाता.शरीर आंवळून फुगरें जाता.पोरणे काती सकयल नवी कात तयार जाता आनी पोरणे कातीपसून नवी कात सुटावी जाता.थोड्या वाळान डिंभाचें कोशांत रुपांतर जाता.हे कोश चड करून पानांक चिकटल्ले आसतात.स्वॅलोटेल जावं व्हायटस ह्या पाख्यांचे कोश पोटाच्या खंडाच्या निमाण्या भागावरवीं पानांक चिकटायल्ले आसतात.अशा कोशांची तकली वयले वटेन आसता.इरिसिनीडस,टॉरटायझ शॅल आनी फ्रिटीलॅरी ह्या पाख्यांचे कोश हुमकळटात आनी ते फकत निमाण्या पोटाच्या खंडाच्या आदारान पानांक
