आसलो.ताचे चार पूत व्हड शास्त्रज्ञ जाले.जार्ज हो खगोलशास्त्रज्ञ आनी गणिती आसलो.फ्रांसिस वनस्पतीशास्त्रज्ञ आसलो.लिओनार्ड संततीशास्त्रज्ञ जाल्यार होरस नागरी अभियंतो आसलो.
चार्ल्स डार्विन हाका भुरगेपणान सैम आवडटालो.पिरायेच्या आठव्या वर्सा ताची आवय भायर पडली.उपरांत भयणीन ताका ल्हानाचो व्हड केलो.पिरायेच्या णवव्या वर्सा ताचें श्रीवसबरी हायस्कुलांत नांव घालें.ताची शिक्षणांतली उदरगत तितली नेटाची नासली पूण तो इंग्लीश भाशेचो बरे रितीन उपेग करूंक शिकलो,जे वरवीं तो शेक्सपियर आनी मिल्टनाच्या साहित्याचो खूब आनंद घेवंक शकलो.सन १८२५त ताणें वैजकीच्या शिक्षणाखातीर एडिंनबरो विद्यापिठांत प्रवेश घेतलो.१८२८त ताणें ख्रिस्त कॉलेज केंब्रिजांत ब्रिटीश परंपरेचें (Angelic order)शिकप घेवंचें ह्या हेतान नांव घालें.ते भायर ताणें वनस्पतीशास्त्र शिकचें ह्या हेतान जॉन स्टीव्हन्स हॅनस्लोच्या अभ्यास क्रमातय प्रवेश घेतलो आनी किडे जमोवपाक सुरवात केली.ताच्या ह्या कामांक खूब नामना मेळ्ळी.१८३१त तो पदवीधर जालो.विलीयम पेलेचें पुस्तक 'नॅचरल थिऑलोजी' (Natural Theology)डॉर्विनाचेर बरोच प्रभाव घालून गेलें.ह्या विशयाचेर केंब्रिज विद्यापिठांत ताणें अध्ययन ताका जिवितांत खूब मोलाचें थारलें.
एडिंबरोंत सैममोगी म्हणून नामना मेळयिल्ल्याचो ताका जिवितांत खूब फायदो जालो.हेन्सलोचे शिफारशीवयल्या आरमार खात्याच्या एच.एम.एस.'बीगल' ह्या सर्वेक्षण करपाक भायर सरिल्ल्या तारवाचेर सैमशास्त्रज्ञ म्हणून ताची नेमणूक जाली.२७ डिसेंबर १८३१ ते २ ऑक्टोबर १८३६ हे पांच वर्सांचे भोंवडेंत ताणें सैमांतल्या जिव्या वस्तूंचें निरिक्षण केलें.प्राणी,वनस्पत,खडप हांचो चत्रायेन अभ्यास करून ताणें तांचे जायते नमुने एकठांय केले.तांच्या विंगड विंगड जातींतलो फरक आनी वेगवगळे सैमीक परिस्थितीकडेन एकरूप जावपाखातीर सजीव वस्तूंनी जाल्ले शारिरिक आनी क्रियाविज्ञानीक बदल हांच्या निरिक्षणाच्या आदारान ताणें कांय कल्पना निश्र्वित करपाक सुरवात केली.खास करून प्राचीन वनस्पतीच्या कांय जीवाश्मां संबंदान विचार करून भूतकाळ आनी वर्तमानकाळांतले जातीच्या परस्पर संबंदांचें ताका आकलन जावपाक लागलें.भोंवडें वयल्यान परततकच ताणें आपणाकडेन आशिल्ली म्हायती,संग्रह आनी जातीच्या परस्पर संबंदांच्या कल्पनांचो जीवविज्ञानाचे उदरगतीखातीर उक्तपणान वापर केलो.आपल्या पांच वर्साचे भोंवडेंत ताणें द.अमेरिका,अॅट्.लांटिक म्हासागरांतले जुंवे,न्युझिलॅंड,गालपॉगस जुम्वे,केप ऑफ गूड होप,टास्मेनिया,सेंट हेलेना ह्या जाग्यांक भेटी दिवून थंयच्या सैमाचो लागींसावन अभ्यास केलो.
सन १८३३-५८ ह्या पंचवीस वर्सांच्या कालखंडांत चार्ल्स डार्विन हाणेम सैमाचेम निरिक्षण आनी संशोधन करून अस्तित्वांत आशिल्ल्या जिवांच्या जातींचे उत्पत्तीसंबंदान आपलो सिध्दांत तयार केलो.पूण त्याच काळांत मलायांत संशोधन करपी आल्फ्रॅड रसेल वॅसल ह्या सैम्शास्त्रज्ञान जीवनाचे सर्तींत 'सैमीक निवड' जावन योग्यतमांचो चड काळ तिगून उरतात अशें सांगलें.वॅसलान आपलो निबंद डार्विना कडेन ताचें मत पळोवपाक धाडून दिलो.आपल्या सारकेच विओचार वॅसलान मांडिल्ले पळोवन डार्विन अजापलो.पूण चार्ल्स लायल जोसेफ,डाल्टन हुकर हांणी डार्विनाक ह्या संशोधनाचें श्रेय दोगांकूय वचपाक जाय अशेम सांगलें.ते प्रमाण फडलीं दोन वर्सां एकठांय कार्य करून दोगांनीय आपले निश्कर्श लिन्नाएल सोसायटीमुखार मांडले.तांच्या ह्या संशोधनाचेर शास्त्रज्ञाम्नी भासाभास करून 'सैमीक निवडीन जावपी जातींचो उगम'हे मूळ कल्पनेक मान्यताय दिली आनी हातूंतल्यान 'ओरिजीन ऑफ स्पिशीस' म्हळ्यार उत्क्रांतीशास्त्रप्रणालीचो ल्म जालो.
डार्विनाची उत्क्रांतीशास्त्राची प्रणाली- अतिप्राचीन आनी आधुनीक वनस्पत आनी जीव हांच्या जायत्या जातींचें निरीक्षण करतकच,सैमांत फकत एकच मूल स्वरूप विंगड विंगड आकारांनी,वातावरणाक अनुकूल अशा स्वरूपांत दिसता आसुंये अशें ताचें मत जालें.विंगड विंगड वातावरणांनी अनुकूल अशी रचना आनी गूण ह्या वनस्पतींक आनी प्राणिमात्राक कशे मेळटात?हें कुवाडें डार्विनाक सुटनासलें.नामनेचो अर्थशास्त्रज्ञ टी.आर.मालथस हाचो ‘एसे ऑन द प्रिन्सिपल ऑफ पॉप्युलेशन’ ह्या लेखाच्या वाचना उपरांत ताचो हो प्रस्न सुटलो.मालथसच्या मतान जगपाखातीर जाय आशिल्ल्या साधनांच्या कितल्या तरी पटींनी जीव जल्माक आयले आसले तरी जगपाची साधना मेळोवपाक एक तर तांकां एकमेकांचो पालव घेवंचो पडटलो वा सर्त तरी करची पडटली.
जगपाखातीर धडपड करप ही गजाल सभावीकच आसा. अशा वातावरणांत जर खंयचेय जातीक वा खंयच्याय प्राण्याक वातावरणाक अनुकूल अशें शारिरीक आंग वा शक्त आसल्यर ते जातींचे वा प्राण्याचें सर्तीतलें जैत थरिल्लेंच आसता.जगपाखातीर धडपड करप ह्या तत्वाचो आदार घेवन डार्विन सांगता,प्राणिमात्रांची चलिल्ली धडपड वातावरणाकडेन मेळटें-जुळटें घेवपाखातीर आशिल्ल्यान वातावरणाकडेन जुळोवन घेवपी कसलोय गूण म्हत्वाचो थारता आनी त्या गुणाक सांबाळपाची प्रवृत्ती निर्माण जाता. अशा गुणांचें सैमाकडल्यान सांबाळप जाता आनी ते गूण प्राप्त जाल्ल्या जीवमात्रांची जगपाखातीर वेंचणूक जाता. जे जीव वातावरणांत स्वताक जुळोवन घेवपाक असमर्थ थरतात त्या प्राणिमात्रांच्यो जाती नश्ट जातात.अशे तरेन नव्या नव्या जातींची आनी उपजातींची उदरगत घडत रावता.
मनशाची उदरगत ह्याच तत्वांतल्यान घडल्या आसून,धर्मीक संस्था आनी हेरांच्यो मनशां बदलच्यो कल्पना कसलीय मुळावी बसका नाशिल्ल्यो आसात अशें ताणें भर दिवन सांगलें. हेर जीव मात्रांमदीं दिसून येवपी मूळ प्रेरणा आनी मनशां भितर दिसून येवपी विचारशीलतेचो खास गूण ह्या दोगांयभितर परस्पर विरोध आसपाचें कारण ना, तेच परी सैमाचे नेम आनी मनशाच्या नैतीक भावनांक आदार थरिल्ली सहानुभूती आनी पालव हीं तत्वां ‘जीवनाखातीर धडपड’ करपाक उपेगीथ्रतात अशेंय ताणें सांगलें.
ह्या उत्क्रांतीतत्वाचेर खर टिका जाली.पूण इंग्लंडाचो जुलियन हक्सली,अमेरिकेचो ऐसा ग्रे आनी जर्मनीचो एर्न्स्ट हेकेल ह्या शास्त्रज्ञांनी तिका आपलो पुराय तेंको परगटायलो आनी थोडी निवळपां करून हें तत्व सर्वमान्य जालें.
वयल्या तत्वाचेर आदारिल्लो ‘ऑरिजिनऑफ स्पिशीस’ हो ग्रंथ २४ नोव्हेंबर,१८५९ दिसा उजवाडाक आयलो.
वनस्पत,मोनजात आनी मनीसजात हे सगळे जीव प्राची अशा साद्या जीवासावन निर्माण जाले.जसो जसो काळ गेलो तशे तशे हे क्रमा क्रमान विकसीत जायत गेले आनी आयचे स्थितीक पावले.म्हणजेच सगळे जीव हे परिवर्तनीय आसतात हो डार्विनाचो सिध्दांत ताणें सकयल
