बऱ्यांतलो ग्रंथ जावन आसा.हो ग्रंथ बरोवपाची प्रेरणा ताका जगन्नाथपुरी हांगाचे लक्ष्मीचें देवूळ पळोवन मेळ्ळी अशें म्हणटात.
नृसिंहपुराण सात भागांनी विभागलां.तातूंत नरसिंह आनी शेष ह्या अनुक्रमान विष्णु आनी अनंत हांच्या अवतारांची कथा आसा.घर्तरी आनी सर्ग हांकां भेश्टावन सोडपी मुरा आनी दारूण ह्या दोन राकेसांक नरसिंह आनी शेष हाणीं जिवे मारिल्ल्याची कथा तातूंत वर्णिल्या.भास,व्यक्तीचित्रण,शैली ह्या सगळ्याच आंगांनी 'नृसिंहपुराण' रसाळ आसून ओरिसांतल्या घराघरांत तें आवडीन वाचतात आनी ताची पुजाय करतात.
-कों. वि. सं. मं.
पीर:सुफी पंथाप्रमाण पीर 'मुर्शिद' म्हळ्यार अध्यात्मीक गुरू.ह्या फार्सी उतराचो अर्थ 'गुरू' वा 'व्हड वा जाण्टो मनीस'.
इस्लामांतले गूढ परंपरेंत 'पीर' ह्या अर्थाचो शेख,मुर्शिद,उस्ताद ह्यो संज्ञा वापरतात.भारतांत मात 'पीर' अशीच संज्ञा वापरतात.प्रेषिताच्या अध्यात्मीक उपदेशाचें स्पश्टीकरण करपी प्रत्यक्ष वंशांतल्यो व्यक्तीच पीर आसतात अशें मानतात. मुरीदाक म्हळ्यार मुमुक्षूक योग्य मार्गदर्शन करपी पीर तेखातीर अनुसरणपात्र आसपाक जाय.ताका अध्यात्माच्या तिनूय अवस्थांचें सिध्दांतीक आनी अणभवांचें ज्ञान आसपाक जाय.
पीर हो मुमुक्षूक अध्यात्मीक शक्त वा प्रत्यक्ष अणभव मेळोवन दिता आनी उपरांत ताका हेर सुफींवांगडा रावपाची अनुज्ञा दिता.ही अनुज्ञा दितना तो मुमुक्षूचे तकलेर हात दवरून ताका 'खिर्का' म्हळ्यार फकिराचीं वस्त्रां दिता.दरवेशी पंथाच्या संस्थापकाकूय 'पीर' ही संज्ञा लायतात.
सुफी पंथांतल्या सगळ्या पंथ-उपपंथांची सुरवात चार पिरांनी केल्या अशें मानतात.भारतांतल्या चार मुखेल सुफी परंपरांनी चिश्तिया,कादिरीया आनी सुऱ्हावर्दीया ह्यो तीन परंपरा ख्वाजा हसन अल् बसरी ह्या पिराकडेन संबध्द आसात.चवथी नक्शबंदिया परंपरा अबू बकर ह्या पिराकडेन संबध्द आसा.
चिश्तिया परंपरेक भारतांत चड म्हत्व आसा.ख्वाजा मुईनुद्दीन चिश्ती हाचे पसून ह्या पंथाक भारतांत सुरवात जाली.कादिरी परंपरा अब्दुल कादिर जीलानी हाणें प्रवर्तीत केली.हाच्या मरणा उपरांत तीस वर्सांनी सुमार ही परंपरा भारतांत मुहंमद गौस हाणें सुरू केली.
राजस्थानांत पंचपीर ह्या नांवान इतिहासीक विरांची पुजा जाता.पाबू,हरभू,रामदेव,मांगलिया मेहा आनी गोंगा अशीं ह्या पंचपिरांचीं नांवां आसात.
भारतांत पंचपिरांचो आनी पिरांच्यो खूब सुवाती आसात.तांचे उरूस वा यात्रा भरतात.भांविक लोक तांकां आंगवण करतात आनी कोंब्याचे वा बोकड्याचे बळी दितात.सामान्यपणान चुरमा हो पंचपिरांचो निवेद्य आसता.मुसलमानांत लेगीत पंचपिरांची उपासना आसा.
शिया पंथांत मुहंमद,अली,फातिमा,हसन आनी हुसैन हे पंचपीर मानतात.सुन्नी मुसलमान बहाउद्दीन झिकारिया,साह सकी आलम,शाह शम्स तब्रीझ,शेख जलाल मकदूम आनी शेर फरिइद्दीन हे पंचपीर मानतात.
-कों. वि. सं. मं.
पीरजादापंथ:एक धर्मपंथ.इ.स. च्या १७ व्या शतमानाच्या मदीं महंमद सादुल्ला नांवाच्या मनशान ह्या पंथाची स्थापना केली.ताणें हिंदू आनी इस्लाम ह्या धर्मपंथांतल्या तत्त्वाांचेर आदारून एक समन्वयात्मक धर्मपंथ निर्माण केलो.तो निलकंट (कल्की) अवतार मानतालो आनी ताका भजूंक सांगतालो.ह्या पंथाचे अनुयायी मध्य प्रदेश,गुजरात आदीकडेन मेळटात.
-कों. वि. सं. मं.
पीरांदेल्लो,लुईजी:(जल्म:२८ जून १८६७,गिरगेंती,सिसिली; मरण:१० डिसेंबर १९३६,रोम).
नोबॅल पुरस्कार फावो जाल्लो संवसारीक नामनेचो इटालियन नाटककार आनी कथा कादंबरीकार.ताच्या बापायचो गंधकाचो धंदो आशिल्लो आनी आपल्या पुतांन आपल्या धंद्यांत येवंचें अशें ताच्या बापायक दिसतालें.पूण ताका शिक्षणाची चड आवड आशिल्ली.१८९१त ताणें जर्मनींतल्या बॉन विद्यापिठांतल्यान भाशाशास्त्राची डॉक्टरेट मेळयली.त्याच काळांत ताचो Mal giocondo (१८८९) हो काव्यांझेलो उजवाडा आयलो.नामनेचो इटालियी कवी जोझे कार्दूत्ची हाचो ताचेर प्रभाव पडिल्लो.उपरांत तो कथा कादंबऱ्यो आनी नाटक साहित्यीक वावर करूंक लागलो.१८९४त तो बापायच्या एका वेपारी इश्टाचे चलयेकडेन लग्न जालो.मदीं कांय घरगुती आनी अर्थीक अजचणींक लागून ताका रोमांत इटालियी भाशेच्या शिकाची नोकरी धरची पडली.तातूंत ताचे बायलेक अर्थीक संकटाच्या धक्क्यान पिशें लागलें.ह्या घडणुकांक लागून ताका बरोच काळ ताण सोंसचो पडलो.ह्या सगळ्या घडणुकांचो परिणाम ताच्या साहित्याचेर जाल्लो दिश्टी पटडा.मानवी व्यक्तिमत्वाची संकुलताय आनी परिवर्तनियताय हांचो वेध घेवप हें ताच्या कथा कादंबऱ्यांचें खाशेलपण.१९०४ वर्सा उजवाडा आयिल्ली || fu Mattia Pascal (द लॅट मात्तीआ पास्कल) ही कादंबरी आनी La trappola (११५) सारके कथांझेले ते नदरेन उल्लेख करपासारके आसात.कलाविशींची तत्त्वीक भुमिका स्पश्ट करपाचे नदरेन ताणें बरयल्लो.L'umorismo (१९०८) हो ग्रंथ उल्लेख करपासारको आसून ताच्या ह्या ग्रंथाचेर आल्फ्रेड बीने ह्या फ्रॅंच मानसशास्त्रज्ञाचो प्रभाव पडिल्लो दिसता.ताची Uno,nessuno e centomila (१९२५-२६) हीय कादंबरी उल्लेख करपासारकी.ताच्या sei personaggi in ceread'autore (१९२१) इंग्लीश अणकार; सिक्स कॅरॅक्टर्स ईन सर्च ऑफ अॅन ऑथर (१९५४); Enrico IV (१९२२)इंग्लीश अणकार हॅन्री फेर्थ (१९६०) हे नाट्य कृतींतल्यान ताचे खाशेले प्रतिभेचो आनी कलानदरेचो साक्षात्कार घडला.ताच्या पयल्या नाटकांत ताचो मानवी जिणेविशींचो खोल आनी तत्त्वीक गाभो वेगवेगळ्या व्यक्तिरेखांवरवीं लोकांमुखार दवरला.ह्या नाटकांतले एके व्यक्तिरेखेवरवीं ताणें मनशाचे जिणेचीं खोल तासां उकतायल्यांत.एका नाटकाची येसाय मारपाक जमिल्ल्या नटांमुखार दिग्दर्शक उलयता आसतना स जाणांचें एक कुटुंब थंय येता आनी आमचे जिणेचेर नाटक बरोवपी लेखकाच्या सोदांत आमी आसात अशें दिग्दर्शकाक सांगतात.उपरांत आपले जिणेचें शोकात्म नाट्य त्या नटांमुखार आनी दिग्दर्शकांमुखार अबें करतात.नाटकांतल्या नाटकाचो हो नवो प्रकार पीरांदेल्लो हाणेंच पयले खेपे रंगमाचयेर हाडलो.ताचे हे नाट्यकृतीक सगळ्यांत चड नामना मेळ्ळ्या.ह्या नाटकाचो मराठी अणकार 'नाटककाराच्या शोधांत सहा पात्रं' ह्या नांवान माधव
