संस्थांमदीं वांटणी केल्या. दर पांवड्यांचेर वेंचणुरृको जावन प्रतिनिधी वेंचप जाता.
अर्थीक स्थिती-पुर्तुगालाची अर्थवेवस्था बऱ्याच प्रमाणांत शेतवडीचेर आदारिल्ली आसा. १९३२ वर्सा सालाझार आयले उपरांत तो स्वता एक अर्थशास्त्रज्ञ आशिल्ल्यान हांगा पद्दतशीरपणान अर्थवेवस्था बांदावळीचे यत्न जाले.
हांगाचीं मुखेल पिकां म्हळ्यार मको, तांदूळ, गंव, राय, ओट, बार्ली, बटाट आदी. सैमीक गिरेस्तकाय आशिल्ल्या ह्या देशांत तरेकवार फळांचेय बरेंच उत्पादन जाता. तांतलीं मुखेल म्हळ्यार सफरचंद, संत्रां, ऑलिव्ह. द्राक्षांची लागवड भरपूर जाल्ल्यान हांगा सोऱ्याचें उत्पादन बऱ्याच प्रमाणांत जाता. हांगाचे पोर्ट वाईन आनी मादीरा हे सोऱ्याचे प्रकार नाममनेचे आसात आनी बरोच सोरो हांगासावन निर्यात जाता. ऑलिव्ह तेलाच्या उत्पादनांत पुर्तुगालाचो संवसारांत तिसरो क्रमाक लागता. गाय,बोकड हांचे तशेंच कोंबयेचे मास हांगा भरपूर प्रमाणांत मेळटा. दक्षिणेकडल्या वाठारांत बदाम आनी अंजीराची लागवड जाता.
हांगाचो खाणउद्देग पुरायपणान सरकारी नियंत्रणाखाला आसा. उत्तर पुर्तुगालांत टंगस्टन, बीड, लोखण, मदल्या वाठारांत अॅँथ्रेसायट आनी लिग्नायट कोळसो आनी दक्षिणे वटेन तांबे मेळटा. रानांचें प्रमाण भरपूर आशिल्ल्यान पायन, बूच, ओक, चॅस्टनट, निलगिरी ह्या झाडां पसून बरेच उत्पादन मेळटा. टर्पेंटाइन उद्देगाकूय बरेंच म्हत्व आसा.
नुस्तेमारी होय हांगाचो एक मुखेल उद्देग. मातुझीन्युश, लुश्बोअ, सेतुबल आनी पोर्तीमँओ हीं मुखेल नुस्तेमारी बंदरां. दुसऱ्या महाझुजा उपरांत हांगा नवे-नवे उद्देगधंदे वाडीक लागले. तिखें, तारवां बांदावळ, रसायनां, कापड हे उद्देग मुखेल आसात. तेभायर इलॅक्ट्रॉनिक्स, संगणक, हेर मशिनांची बांदावळ ह्याय उद्देगांक सद्या बरीच पोसवण मेळ्ळ्या.
बँक ऑफ पुर्तुगाल ही हांगाची मुखेल बँक, तेभायर हेर बऱ्योच बँको आसात. इस्कुद हें हांगाचें अधिकृत चलन. लिश्बोआक मुखेल शॅर बाजार आसा. पुरातुगालाचे आयात-निर्यात वेव्हार चडशे जर्मनी, फ्रांस, अमेरिका, ब्रिटेन, स्पेन, इटाली आनी हॉलंड ह्या देशांलागीं जातात. जर्मनी, अमेरिका, हॉलंड ह्या सारक्या बऱ्याच देशांनी हांगाच्या उद्देगांनी भांडवल गुंथयलां. पर्यटनावरवींय ह्या देशाक बरेंच परकी चलन मेळटा.
येरादारी आनी संचारण-१९८५ मेरेन ह्या देशांत १८,८१५ किमी. लांबायेचे रस्ते आशिल्ले. मोटार गाड्याचें प्रमाणूय हांगा बरेंच व्हड आसा. १९८६ मेरेन ३,५८८ किमी. लांबायेचे रेल्वेमार्ग आशिल्ले. हातूंतले ४५८ किमी. मार्ग ब्रॉडगेज आनी विजेचेर चलपी. पार्तेला (लिशबोअ), पेगृद्रश रूबश (पोर्तु), फारो (आलगार्व), सांता मारीया (आझोरीश) आनी फंशाल (मादैर) हे हांगाचे मुखेल आंतरराश्ट्रीय विमानतळ. लिशबोअ शारांतल्या पॉर्तेला ह्या विमानतळा वयल्यान संवसापभर येरादारी चलता. अॅर पुर्तुगाल ही हांगाची अधिकृत हवाई संस्था.
ह्या देशांतलीं मुखेल बंदरां म्हळ्यार लिश्बोअ, लॅशॉंयश, सेतुबल आनी फुंशाल. दोरू, तेगुश आनी ग्वाद्याना ह्या न्हंयांतल्यान येरादारी बरीच जाता.
१९८५ मेरेन हांगा १,५६४ पोस्ट कचेऱ्यो आशिल्ल्यो. तेलेफोनश द लिश्बोअ इ पोर्तु ही सरकारी संस्था टेलिफोन वेवस्तेचेर नियंत्रंण दवरता.
रादियु दिफिझांव पुर्तुगेझ रेडिओ कार्यावळी निर्मिता जाल्यार रादियु तेलिव्हिझांव पुर्तुगेझ टीवी कार्यावळ तयार करता. तेभायर रादियु रेनासेंस कडल्यान वेपारी कार्यावळींचे प्रक्षेपण देशभर जाता. १९८६ मेरेन हांगा ३७३ सिनेमाघरां आशिल्लीं, तशेंच ३३ दिसाळीं उजवाडाक येतालीं.
लोक आनी समाजजीण-पुर्विल्ल्या काळासावन फिनीशियी, ग्रीसी, कॅल्ट ह्या वंशांच्या लोकांनी हांगा येवन वसणुको उबारल्यो. ते हांगाच्या लोकांमदीं भरसून गेले. रोमी, स्पेनियी, विसीगॉथ, मूर, अरब आनी ज्यू हांचोय बरोच प्रभाव हांगाचे लोकजिमेचेर पडला. तेभायर स्पेनी आनी ब्राझिली तशेंच विंगड विंगड पुर्तुगेज वसणुकांतल्या लोकांचेय नमुने ह्या देशांत पळोवंक मेळटात. हांगाचो मुखेल धर्म म्हळ्यार रामन कॅथलिक. तेभायर प्रॉटॅस्टंट आनी ज्यू धर्मांचेय कांय लोक हांगा मेळटात. पुर्तुगालाचेय बरेच लोक अमेरिका खंडांत आनी चड करून ब्राझिलांत देशांतर करतात.
स्पेनीश आनी पुर्तुगेज लोकांमदीं बरेच सारकेंपण आसलें तरी दोगांयमदीं फरक बरेच आसात. हांगाच्या लोकांक नाच आनी पदां तशेंच हेर सांस्कृतिक कार्यावळींची भोव आवड आसा. ते धर्मीक वृत्तीचे, कश्टाळू आनी भावनाप्रधान आसात. स्पेनाभाशेन हांगाय पाडया वांगडा झुपाचो खेळ जाता पूण हांगा पाड्याक जिवेशीं मारिनात. पुर्तुगेज लोकांच्या जेवणखाणांत नुस्तें, भाज्यो, फळां, तशेंच गायचें आनी दुकराचे मास हांचो आस्पाव आसता.
रोमन कॅथलिक धर्माचो प्रभाव चड आशिल्ल्यान त्या धर्माचे सगळे सण आनी उत्सव हांगाचे लोक मनयतात. वास्तूकला, शिल्पकला, संगीत, लोकनाच हातूंत पुर्तुगाज लोक इतिहासकाळासावन वावर करतना दिसतात. देशांत वास्तूकलेचे बरेच नामनेचे नमुने पळोवंक मेळटात. पुर्तुगेज लोक पयलींसावन भारतीय, इरामी, अरब, चीनी तशेंच आफ्रिकी संस्कृतायांच्या संपर्कांत आयिल्ल्यान ह्या सगल्या संस्कृतायांची सुलूस हांगाच्या कलाप्रकारांनी दिश्टी पडटा.
फुटबॉल हो हांगाच्या लोकांचो सगळ्यांत चड आवडीचो खेळ.
शिक्षण-कांय वर्सां फाटीं हांगा साक्षरतायेचें प्रमाण बरेंच उणें आशिल्लें. पूण सद्या ह्या देशांत सुमार ८०% परस चड साक्षर लोक आसात. १९११ सावन हांगा सक्तीच्या शिक्षणाक सुरवात जाली. मुळावें शिकप फुकट आसता. मुलाव्या शाळांचे प्रमाण हांगा बरेंच चड आसा. सरकारी शाळांवांगडा खाजगी शाळाय हांगा आसात.
पुर्तुगालांत सिनेमा, नाच, संगीत, नाटक, अशा कला प्रकारांचें शिक्षण दिवपी सुमार २७ विद्यालयां आसात. देशांत १३ विश्र्वविद्यालयां आसून हातूंतलीं आठ लिश्बोअ शारांत आसात. हातूंतलीं लिश्बोअ विश्वविद्यालय जें १९११त स्थापन जाल्लें आनी कोईंब्र जें १२९०त स्थापन जाल्लें हीं दोन सगळ्यांत पोरणीं आनी नामनेचीं. तेभायर पोर्तु, आव्हैस, मिन्यो, ब्राग, एव्होरा, वोंत देल्गाहा हींय नामनेचीं.
विश्वविद्यालयां वांगडाच हांगा वाचनालयांचें तशेंच ग्रंथ संग्रहालयांचेंय प्रमाण बरेंच व्हड आसा.
म्हत्वाचीं स्थळां-पर्यटन उददेग हो हांगाचो मूळ उद्देग जावपाक कारण म्हळ्यार हांगा आशिल्लीं सोबीत थळां. लिश्बोअ हें जारधानीचें शार आनी मुखेल उद्देगीक केंद्र. ब्राग शार थंयच्या इतिहासीक वास्तूंखातीर नामनेक पावलां. कोइंब्राक सगल्यांत पोरणें विश्वविद्यालय आनी ग्रंथालय वास्तू आसात. सेतुबल हेंय शार इतिहासीक वास्तूंक लागून जाल्यार ओपोर्तो हें शार वेपारी केंद्र म्हणून नामनेक पावलां.
-शैलेंद्र मेहता
