करतात. जैन प्रणाली(देखीक-रक्तभिसरण संस्था) समाजीक वा अर्तीक प्रणाली (देखीक- अर्थमितीय प्रतीकृती) हांच्योय प्रतिकृती तयार करतात. प्रतीकृतीची कल्पना खूब पुर्विल्ल्या काळासावन चलत आयल्या. पुराणांत विश्र्वमित्रान प्रतिसृश्ट निर्माण केल्ल्याचो उल्लेख आयलां. पुर्विल्ल्या काळांतले लोक पुजेखातीर वस्तूची शिल्पां, कोरांतिल्ल्यो आकृतायो वापरताले. आफ्रिकी जमातींनी रानटी सवदां आनी व्यक्ती हांच्यो प्रतीकृती सांपडल्यात. सतराव्या शेकट्यांत जे.बी.कॉलबॅर ह्या फ्रांसाच्या उदका येरादारी मंत्र्यान पयलेच खेपे प्रमाणबध्द प्रतीकृती तयार करुन एक नवी प्रथा सुरु जाली. एकुणिसाव्या शेंकड्यांत फ्रॅंच सरकारान अशा सगळ्या प्रतीकृतींचें एक संग्रहालय तयार केलें. ह्या प्रतीकृतींक लागून तारवांचे गूणदोश समजप सोंपे जाल्ल्यान ताचो वापर तारवांची दुरुस्ती करपांत जावपाक लागलो.
खेळांचे वा मनोरंजनाचें एक साधन म्हुणून व्हड प्रमाणाचेर प्रतिकृती तयार करतात. हातूंत भुरग्यांच्यो बाटल्यो, मोटारी, उज्या गाड्यो, रॉकेटां हांचो आस्पाव जाता. छंद म्हूणूनय खुबदां उज्या गाड्यो, विमानां, धरणां हांच्यो प्रतीकृतीतयार करतात. तातूंत मूळ वस्तूचें जुस्ताजुस्त दिग्दर्शन करपाच्या यत्नाचेर भर दितात. अशा प्रतीकृतींखाचीर फावो तीं उपकरणां, साधनां आनी कच्चो म्हाल हांची पुरवण करपी व्हड संस्था फुडीरिल्ल्या देशांनी स्थापना जाल्यात. ह्यो प्रतिकृती तयार करता आसतना भुरग्यांचे संशोधक बुद्दीक पोसवण मेळटा आशिल्ल्यान त्यो तयार करपाखातीर उत्तेजन दितात. धर्मीक कारणखातीरुय प्रतिकृती तयार करतात. महाराष्ट्रांत नागपंचमी दिसा मातयेचो नाग करपाची प्रथा आसा. गणपतीची मूर्त हो प्रतीकृतीचोच एक नमुनो.
वस्तूंची वा लोक आनी समाजजीण हांची म्हायती दिवपाखातीरुय प्रतिकृती तयार करतात. दिल्लीच्या बावल्यांच्या आंतरराश्ट्रीय संग्रहालयांत भारतांतल्या विंगड विंगड प्रांतांतल्या लोकांचो भेस संस्कृताय आनी लग्न पद्दत हांचें दर्शन घडोवपी बावल्यांच्यो प्रतिकृती आसात. जायरातीखातीरुय प्रतिकृतींचो वापर करतात. घड्याळी, जोतीं हांच्यो व्हड आकारच्यो प्रतिकृती दुकानांभायर लायिल्ल्यो दिश्टी पडटात. चलचित्र, दूरचित्रवाणी सारकिल्ल्या मनोरंजन प्रकारांनी इतिहासीक घडणूक, विमान पडप वा उजो लागप हांचे सारकिले भंयाकृत प्रसंग दाखोवपाखातीर प्रतिकृतींचो वापर व्हड प्रमाणांत करतात. मूळ वस्तूपरस ल्हान आकाराच्यो प्रतिकृती घेतात आनी छायाचित्रणांत खुब्यांच्यो वापर करुन प्रत्यक्ष प्रसंगाचो आभास तयार करतात.
शिक्षणीक क्षेत्रांत प्रतिकृतींचो वापर व्हड प्रमाणांत जाता. रसायनशास्त्रांत रेणूची रचणूक समजून दिवपाखातीर प्रतिकृतींचो उपेग करतात. वैजकीशास्त्रांत कुडींतल्या वेगवेगळ्या अवयवांचे कार्य तांच्या प्रतिकृतीवरवीं शिकयतात. अभियमत्रिकींत वेगवेगळ्या स्वरुपांच्यो प्रतिकृती वापरतात. कांय प्रतिकृती खाशेल्या यंत्राची रचणूक स्पश्ट करपाखातीर तयार केल्ल्यो आसतात. विमान चलोवपाच्या प्रशिक्षणाखातीर वैमानिकाची बसपाची सुवात, नियंत्रण उपकरण फळो हांची हुबेहुब प्रतिकृती वारतात. नव्यो वसणुको वा घरां तशेंच पूल आनी धरणां हांची प्रत्यक्ष बांदावळ करपाआदीं तांच्यो प्रमाणबद्द प्रतिकृती करुन तांचें पुराय चित्र उबें करतात. गणितशास्त्रांतल्यो कितल्योश्योच संकल्पना प्रतिकृतीवरवीं स्पश्ट करतात (पळेयातः गणितीय प्रतिकृती). कितलेशेच शास्त्रीय सिध्दांतूय प्रतिकृतीच्या स्वरुपांत परगटायतात. ह्या पर्तिकृतींक प्रतिमान अशें म्हणटात.
-कों.वि.सं.मं.
प्रतिपदाः (पळेयात पाडवो).
प्रतिसृश्टी : ब्रह्मदेवान आदिसृश्ट निर्माण करतक ताच्या रुद्र, विराट, मनू, दक्ष, मरीची आदी मानिल्ल्या पुतांनी निर्माण केल्ली सृश्ट म्हळ्यार प्रतिसृश्ट. मूळ विराट मनशान जायते मनू तयार केले. तातूंतल्यान एका मनून सात मनू तयार केले आनी जायती प्रजाय निर्मीली. तांच्यांतल्या स्वायंभूव नांवाच्या मनून स्वारोचिष, उत्तम,तामस, रैवत, चाक्षुष, विवस्वान अशें स पूत निर्माण केले. उपरांत ताणें आपल्या पुतांच्या आदारान यक्ष, राकेस, पिशाच्च, नाग, गंधर्व, किन्नर, विद्याधर, अप्सरा, सिध्द, भूतगण, विध्युत, कुपां, झाडां, वाली, तण, नुस्तें, मोनजात, जीव हांची निर्माती केली. हिका स्वायंभूव मनूची प्रतिसृश्ट म्हणटात. हेर स मनूनी त्या -त्या काळांत आपली सृश्ट नर्मील्ली. वराहान यज्ञ, ताची सामुग्री, यूप, प्रग्वंश, धर्माधर्म आनी सगळे गूण हांची निर्माती केली. ही वाराहाची प्रतिसृश्ट. दक्षान देवर्शी सदृश जायते पूत, महर्षी आनी सोमपादी पितृगूण निर्माण करुन सृश्टींचे प्रवर्तन केलें. हिका दक्षाची सृश्ट अशें नांव आसा. ब्रम्ह्याच्या तोंडापासून ब्राम्हण, हातापासून क्षत्रीय, मांडयेपासून वैश्य, पायांपसून शुद्र आनी चार तोडांतल्यान चार वेद तयार जालें. हो ब्राह्म सर्ग. नरीची पसून कश्यप आनी कश्यपापासून देव, दैत्य, दानव आनी पुराय संवसार निर्माण जालो. ही कश्यपाची सृश्ट. अत्रीच्या दोळ्यांसावन चंद्र आनी चंद्रासावन ताचो वंश उतपन्न जालो. हाची सोमाचो सर्ग म्हूणून नामनां आसा. आज्यप नांवाचो तशेंच हेर पूत आनी राकेस हांका पुलस्त्याची सृश्ट म्हणटात. काद्रवेय,गज, अश्व आनी बहुविध प्रजा ही सगळी पुलहाची सृश्ट. अठ्टठयांशी हजार वालखिल्य हे ऋतुचे पूत. अशे तरेन दक्ष, मरीची आदींनी जायती प्रजा उत्पन्न करुन धर्तरी आनी स्वर्ग भरलो. तांचेच वंशज सद्या त्रिभुवनांत नंदतात.
संवसारांत एकाच नांवाची पूण परस्पर विरोधी गूण तत्वांच्यो दोन निर्मित्यो दिसतात. कोडू-घोंसाळीं- गोड घोंसाळीं. सर्वसादारणपणान कांदे आनी रानटी कांदे. वनस्पत तशेंच मोनजातींत हे अशें तरेचे दोन मेरांचे निर्मीतीमदली उण्या दर्जाची निर्मीती ही वश्र्वमित्र ऋषीचे प्रतिसृश्टींतली निर्मीती मानतात.
-कों.वि.सं.मं.
प्रतिहार घराणें : उत्तर भारतांतलें एक पुर्विल्लें घराणें. ते गुर्जर वंशाचे आशिल्लें. ते इ.स.च्या सव्या शेंकड्याच्या मध्याक उदयाक आयलें. तांचो मूळ पुरुस हरिश्चंद्र नांवाचो ब्राह्मण आशइल्लो. ताका ब्राह्मण आनी क्षत्रिय जातींतल्यो दोन बायलो आशिल्लो. क्षत्रिय बायले पसून ताका भोगभट्ट, कक्क, रज्जिल आनी दद्द अशे चार पूत जालें. तातूंतल्या पयल्या दोगांविशीं व्डडलीशी म्हायती मेळना. रज्जिलान मांडव्यपूर ( जोधापूरा लागसारचें मंदोदर) ह्या शारांतल्यान राज्य केलें, दद्द हाणें दक्षिणेक गुजरातांत राज्य केलें. ताची राजधानी नान्दीपुरीक (नांदोद)
