आनी रगतांतल्यान हिमोग्लॉबिना पसून मेळपी हीमीन ह्या स्फटिकी रंगद्रव्याची संरचना हांचेविंशी केल्लें संशोधन आनी खास करुन 1928त केल्लें हीमीनाचें संश्र्लेशण (Synthesis) ह्या वावराखातीर ताका 1930त रसायनशास्त्राचो नोबॅल पुरस्कार फावो जालो. खबर आशिल्ल्या संघटनांच्या पदार्थासावन ताणें हीमीन कृत्रीम रितीन तयार केलें. ताका लागून साद्या कार्बनी द्रव्यांसावन हीमीन तयार करप शक्य जालें. बिलीरुबीन ह्या पित्तांतल्या रंगद्रव्याचेय ताणें संश्र्लेशण आनी खोलायेन संशोधन केलें.
ताका लीबीक यादस्तीक पदक (1929) डेव्ही पदक(1937), हार्व्हर्ड विद्यापीठाची मानादीक डॉक्टरेट पदवी (1936) हे भोवमान फावो जाल्ले. एच. ऑर्थ ह्या आपल्या वांगड्याच्या पालवान ताणें 1937त ‘Die Chemic des Pymols’ (4 खंड) हो ग्रंथ उजवाडायलो.
-कों.विं.सं.मं
फुगडी : गोंय आनी कोकणांतलें बायलांचें एक नृत्य. धालांच्या मांडार आनी चवथीवेळार गणपती मुखार फुगडी घालतात. फुगडे वेळार बायलां घट्ट कांसाट्याचें णववारी कापड न्हेसता., केंसानी आबोल्यांचे वा हेर कसल्याय फुलांचे वळेसर माळटात आनी आंगार भांगराच्यो वस्ती घालतात.
फुगडी घालतना कसलेंच तरेचे वाद्य वाजयनात. फकत हातांनी ताळ्यो मारतात आनी पदां म्हणटात.
धालो हो कास बायलांचो उत्सव. धालांच्या मांडार बायलो कसलीच भीड, मुरवत दवरिनासतना फुगडी घालतात. फुगडे वेळार बायलो वाटकुळ्योच उब्यो रावतात आनी हातांनी ताळ्यो मारीत मारीत वाटकुळींच घुंवत घुंवत पदां म्हणटात. फुगड्यांतलीं पदां चड करुन बायलांनीच घडयल्ली आसतात. ही पदां चड करुन बायलांच्या संवसारांतल्या अडचणींचेर आदारीत आसतात. जाल्यार केन्नाय राधा, कृष्णा ह्या थळाव्या देवांची स्तुती करपी आसतात. फुगड्यांचे जायते प्रकार आसतात. सादी
फुगडी, कळशी फुगडी हे मुखेल प्रकार आसात. आश्विन म्हयन्यांतल्या महालक्ष्मी व्रतावेळार कोकणस्थ ब्राह्मण बायलो कळशी फुगडी घालतात. गोंयांत सत्तरी म्हालांत ही फुगडी पळोवंक मेळटा. हातांत कळश्यो घेवन ही फुगडी घालतात. हे फुगडो वेलार पदां म्हणिनात. फकत तोंडाकडेन कळशी धरतात आनी फू- फू करीत वांटकुळेच भोंवर काडटात. कट्टी फुगडेंत दोनाय हातांनी दोन कट्ट्यो धरुन ताळयेच्या जाग्यार कट्टेक कट्टी आपटून ही फुगडी घालतात.
आदल्या काळार भुरगें जावंचे म्हणून ‘नागडी फुगडी घालतां’ अशी आंगवण करतालें. भुरगें जालें जाल्यार सटयेच्या (भुरग्याच्या जल्माच्या सव्या दिसा) बाळतिणीचे कुडींत दारां बंद करुन नागड्यांनी फुगडी घालतालीं. हेर संकश्टावेळारुय गणपती वा हेर थळाव्या देवांमुखार अशे तरेची आंगवण करतालें. हालींचे तेंपार हो प्रकार बंद जाला.
कुणबी- गावडा समाजांत बायलां वागडा दादलेय फुगडी घालतात. हे फुगडेंतत घुमट, म्हादळें, कांसाळें हीं वाद्यां वाजयतात.
महाराष्ट्रांत एके वेगळे पद्दतीन फुगडी घालतात. दोन बायलो एकामेकां मुखार उब्यो रावतात आनी एकामेकाचे हात धरुन वाटकुळ्योच घुंवतात. नागपंचम, मंगळागौर, हरतालिका सारक्या सणांवेळार ही फुगडी घालतात. दॆडफुगडी,एका हाताची फुगडी, बल फुगडी, झिम्मा, जातें, नखुल्यो, भुई- फुगडी हे महाराश्ट्रीय फुगड्यांचे प्रकार. गांयातूंच कांय प्रमाणांत फुगड्यांचे हे प्रकार पळोवंक मेळटात.
-कों.वि.सं.मं.
फुगांव: एक वश्याचो रोग. ह्या रोगांत, एक दीस जोर येता आनी मागीर उदकाचे फोड येवन खाज सुट्टा. हो रोग व्हॅरिसेला नांवाच्या व्हायरसासावन जाता. हो व्हायरस उस्वासावांगडा आंगांत भितर सरता. रोगाच्या अंगार फोड येमेरेन, खवळ्यो झडसर तो रोगी हो रोग म्हऱ्यांतल्या मनशाक दिवंक शकता. ह्या दुयेसाचो काळ (Incubation period) 10-12 दीस आसता.
हें दुयेस चडशें शिंयांच्या दिसांनी जाता. पूण शारांनी हे दुयेंस वर्सूय भर दिसता. हें दुयेंस चडशें भुरग्यांकूच जाता. पूण 5 टक्के रोगी 15 वर्सा वयले पिरायेचे आसतात. हें दुयेंस धामीचें.
फुगांव चड करुन कातीर आनी Muccos Membranes हांचेर येतात. सुर्वेक एक ते दोन दीस जोर येता आनी मागीर आंगार उदकाचे फोड येतात. हे फोड सबंद धडाचेर चड प्रमाणांत आसतात आनी भुजांपसून कोंपरामेरेन तशेंच जांगडांचेर, धोंपरामेरेन ह्या फोडांचे प्रमाण उणें आसता. हे फोड कातीचेर वयले वयर आसतात. ते थोड्याच दिसां भितर सुकतात आनी मागीर तांच्यो खवळ्यो सुट्टात. पूण कातीचेर कसल्योच मावो उरनात. हे फोड एकाच वेळार , एकाच जाग्यार तरेतरेचे आसूंक शकतात. देखून ह्या पुळेराक polymorphicपुळेर अशें म्हणटात.
फुगांवाचे प्रकार : 1) तांबडे फुगांव :(HaemorrhagicVaricella)हातूंत फुगांवाच्या फोडाभितर रगतस्त्राव जाल्ल्या कारणान ते तांबडे दिसतात. जोर चड म्हळ्यार 104 ते 105 फऍ. आसता आनी रोगी मरुन लेगीत शकता. 2) जाण्टेपणांतले फुगांव: जाण्टेपणांत फुगांव आयल्यार फुसफुसांत वेगळेच तरेची थंडी भरुन Pneumonia जावं येता. 3) नवजात भुरग्याचे फुगांव: जल्माक येतनाच भुरग्याक जेन्ना फुगांव येतात, तेन्ना ताका VaricellaNeonatarium अशें म्हणटात.
रोगाचे निदान तीन तरांनी करतात. 1) हें दुयेंस लक्षणां वयल्यान आनी कातीचो पुळेर येवपाचे धर्तेवयल्यान रोखडेंच वळखूंक येता.
2 फुगांवाच्या फोडांतले उदक तपासल्यार तातूंत Varicella व्हायरस मेळटात.
3) फुगांव आयिल्ल्या दुयेंतीच्या रगतांत Varicella antibodies आसतात. फुगांव येतकच जी खाज सुट्टा, तिचेर उपाय म्हूणून फोड आयिल्ल्या भागाचेर दुगदुगीत उदकाच्यो घड्यो घालतात. फोडाचे Infection जावचें न्हय म्हणून प्रतिजैव (antibodies) वखदांचो वापर करतात.
