हें दुयेंस जावचें न्हय म्हणून खाशेले तरेचें Varicella Immunoglobin चें इंजक्शन वापरांत आसा. तशेंच Varicella Zoster Immunoglobin हेंय घेतात.
फुगांवाच्या दुयेंसाक लागून रगताचो स्त्राव फोडांनी जावप, पुल्गावांनी थंडी भरप (Varicella Pneumonia) , मेंदवाचेर वायट परिणाम जावप तशेंच काळजाचेर दोळ्यांचेर, मुत्रपिंडाचेर रगताच्या पेशींचेर (वृषणाचेर) तशेंच यकृताचेर वायट परिणाम जांव येतात.
फुगांव हो रोग देवीच्या रोगापासून वेगळो कसो आसता हें पटोवपाखातीर कातीचो पुळेर बारकायेन तपासतात. देवीच्या पुळेराचो फोड चडशे तोंडार आनी हातापांयेचेर येतात. जाल्यार फुगावाचो फोड पोटार आनी फाटीर चड येतात. पूण हातापांयाचेर सामके उणे येतात. देवीचो पुळेर एकेच तरेचो आसता म्हळ्यार तांबड्योच पुळ्यो वा फोड आयल्यार आंगभर तांबड्योच पुळ्यो येतात. पूण फुगांवाचे बाबतींत कांय पुळ्यो तांबड्यो आसतात जाल्यार कांयकडेन उदकाचे फोड येतात जाका Polymorphic Rashअशें म्हणटात. देवीचे फोड मदीं मदीं ओले उरतात. जाल्यार फुगावाचे फोड मदीं पयली सुकतात. देवी आयिल्ल्या रोग्याच्या तोंडार खोल मावो उरतात, तशो मावो फुगांव आयल्यार उरनात.
भारतांत ह्या रोगाचें प्रमाण चड करुन शिंयाच्या दिसांनी आसता. जानेवारी ते मे म्हयन्यांत दुयेंस चड प्रमाणांत जाता. गोंयात 1967त घेतिल्ल्या सर्वेक्षणाप्रमाण दर एक लाख लोकांफाटल्यान 234 रोगी सांपडले आनी फुगांवांक लागून मरण आयिल्ल्यांचो आंकडो धा हजार दुयेतीफाटल्यान 9.9 इतलो आशिल्लो.
-डॉ. जयकृष्ण लवंदे
पुरक नोंद: देवी
फुरशें : (विभागः पृष्ठवंशी वर्ग : सरपटी गणः स्क्यूमॅटो, उपगणः सोरोप, कूळः वायरपेड, उपकूळः वायपरीन्ये, जाताः एकीस, प्रजातः कॅरिनॅटस)
शास्त्रीय नांव एकीस कॅरिनॅटस आसून हें सोरपा जाताचें विखयाळें जिवाणे भारत, इराक, साउदी अरेबिया, आफ्रिका ह्या सुवातींनी मेळटा. भारतांतल्या चडशा सगळ्या वाठारांनी तें पळोवपाक मेळटा.
फुरशें हें एक धाकटुलें जिवाणे आसून, ताची लांबाय सुमार 60 सेंमी. इतली आसता. ताचो रंग पुडी, नळकुटो वा रेंवेसारको आसता. कुशीचे वयले वटेन दोन वांकड्यो तिकड्यो ओळी आसतात. केन्ना केन्ना फाटीचेर ल्हान ल्हान थिपके आशिल्ले चवकोनी पाट आसतात. ताची तकली त्रिकोनी सून तिचेर खुरसाभशेन वा बाणाभशेन खूण आसतात. पोट धवें, कुशींनी हळदुवसार आनी ताचेर बारीक बारीक काळे तिबे आसतात. ताचे विखयाळे दांत खावपाच्या दांतांपरस मातसें लांब आसतात. तकलेक बारीक बारीक खवळां आसतात. फाटीवयलीं खवळां मातशीं रुंद आसून तांचेर बारीक बारीक कांटे आसतात. फुरशाची पोटाची कात मोव आसता.
महाराष्ट्राच्या रत्नागिरी जिलह्यांत तें व्हड प्रमाणांत सांपडटा. तें घोंलीनी वा फातरांपोंदा रावता.पूण रेंवाट प्रदेश ताका चड मानवता. खूब खेपो तापिल्ले रेंवेचेर विसव घेतना तें दिश्टी पडटा. तें एक शिटूक जिवाणें आसून प्रसंगाप्रमाण नेटान धावपाक शकता. फुराशें दुश्ट आसून कोणेंय ताका मातशें लेगीत दुखयता जाल्यार तें घुंवून रोखडेंच चाबता. ताका जेन्ना राग येता तेन्ना तें आपलें कुडीचो इंग्लीश आठ(8) आंकड्यासारको आकार करुन आपल्यो कुशी घांशीत रावता. कुशीच्या खंवळांचेर कांटे आशिल्ल्यान तांचो खरखर असो आवाज जाता. अशी हालचाल करता आसतना तें लागी आशिल्लें कसलेंय वस्तूक रोखडेंच घांस मारता. घांस मारलें उपरांत केन्ना केन्ना तें आपल दांतूय सोडून दिता. ताचें वीख नागाच्या वीखापरस पांचपटींनी आनी पाण घोणसाच्या विखापरस सोळापचींनी खर आसता. पूण फुरशें हें जिवाणें ल्हान आशिल्ल्यान तें चाबता तेन्ना उणें विख कुडींत भितर वता. हाका लागून फुरशाचें वीख खर आसून लेगीत तें मनशाक चाबलेउपरांत मरपाची शक्यता उणी (10 – 20%) आसता. तें चाबता थंयच्यान थोडें रगत येता आनी तितल्याच कुडक्याक सूज येता. रोखडोच कांय उपाय केलोना जाल्यार, मनशाचे लाळेतल्यान, नाकांतल्यान वा मुतांतल्यान रगत भायर येता. अशे स्थितींत मनशाक 10 ते 20 दिसांनी लेगीत मरण येता.
फुरशें ल्हान बेबे, शिल्ली, पाल्ली, विंचू, ल्हान सोरोप आनी किडें खाता. सादारणपणान जुलय म्हयन्यांत फुरशे वियेता. एके फावटीं मादी 3 – 15 पिलांक जल्म दिता.
-एस.आर. गनीहार
फुर्तादु, आल्वारु पिन्टो : (जल्म: 23 मार्च 1920, कळंगूट, बार्देस; मरण: 8 डिसेंबर 1979).
सुटकेझुजारी. ताणें लिसेंवामेरेन शिक्षण घेतलें. चिंचोणें (साश्ट) गांवांत आशिल्ल्या सेंत्रु रेजिओनाल हे संस्थेचो तो वांगडी आशिल्लो. फुडें 1946 वर्सा ती संस्था गोंयचे सुटके चळवळींत तेंको दिवपाखातीर बरखास्त केली. आदमिनिश्त्रादोर जुजे, फोर्तुन रांद आनी न्यायधीश डॉ. जुजे द क्वाद्रुश हांकां बॉंबस्फोट घडोवन हाडपाक बॉंबाचें बंडल धाडून दिल्ल्या संबंदान ताका पोलिकार्पु द सिल्वा हाचे वांगडा धरलो. बॉंब स्फोटांत जाल्ल हत्येंत ताचो हात आसा असो आरोप दवरुन ताका प्रदेशीक लश्करी न्यायालयामुखार उबो केलो. पूण थंयच्यान ताची निर्दोश सुटका जालीं. फुडें 1 जून 1953 ते जुलय 1958 ह्या काळाखातीर ताका बंदखणींत ख्यास्त भोगची पडली. तरीय राश्ट्रीय चळवळींत तो वांटो घेता देखून ताका पुर्तुगेज सरकारी नोकरेंतल्यान काडून उडयलो. ऑगस्ट 1972त भारत सरकारान तामर्पत्र दिवन ताचो भोवमान केलो.
-कों. वि.सं.मं.
फुर्तादु, क्रिस्तोवांव : (जल्म: 26 मे 1899, चिचोणें साश्टी ; मरण : 15 ऑक्टोबर 1975)
गोंयचो सुटकेझुजारी. बापायचें नांव लुदोविकु जॉर्ज फुर्तादु. ताणें लिसेंवाच्या सातव्या वर्सा मेरेनचें आनी फ्रांसेज भाशेंत पॉंडिचेरीच्या पेतीत सेमीनारीचो पांच वर्सांचो पदवी अभ्यासक्रम 1920त पुराय केलो. मोझांबीकाच्या लॉरॅन्स मार्कीश (मापुतो) बंदर आनी रेल्वेकामगारांचो तो सरचिटणीस आशिल्लो. मोसांबीकासावन उजवाडाक येवपी ऊ एमान्सिपादोर ह्या रेल्वे कर्मचाऱ्यांच्या सातोळ्याचो तो उपसंपादक आशिल्लो. ताणें रेल्वें आंदोलन सुरु केल्ल्याचो आरोप दवरुन मोझांबीक सावन
