पठाराचेच फांटे आसात. व्होज न्हंयेक लागून र्हाायन देगण फ्रांसाच्या हेर भागांसावन वेगळें जाल्लें आसा. न्होर्मेंडी पर्वतीय वाठारांनी साप्प आदल्या काळांतलीं तळपां सांपडटात.
सखल मैदानी प्रदेश: पॅरिस द्रोणी, ॲक्विटेनियन देगण (Aquitanian Valley), र्हाेयन देगणांतलीं मळां, न्होर्दन फ्रांस प्लेन्स, मॅडिटेरेनियन लॉलँड, र्हो,न-सोन न्हंयांच्या देगणांतलीं ल्हान ल्हान मळां हे फ्रांसातले मुखेल सखल प्रदेश. सखल प्रदेशांतली माती पिकाळ आसा.
न्हंयो: फ्रांसांत वर्सुयभर व्हांवपी ल्हान व्हड न्हंयो, व्हाळ आनी झरी खूब आसात. ल्वार, सोन, गारॉन, र्होफन आनी र्हा्यन हांगाच्यो मुखेल न्हंयो. ल्वार (१,०५० किमी.) ही हांगाची सगळ्यांत लांब न्हंय़. ते न्हंयेचो मासीफ सेंट्रल दोंगरवळीचेर उगम जाला. नँट्स लागसार ती ॲटलांटीक म्हासागराक मेळटा. सोन हे ७७५ किमी. लांबाय आशिल्ले न्हंयेचो उगम लँग्रा पठाराचेर जाता. ते न्हंयेचो लोट साप्प ल्हव आशिल्ल्यान आनी न्हंयेच्या रूंद पात्राक लागून उदकांतले येरादारीखातीर तिचो बरो वापर जाता. गारॉन न्हंयेचो पिरेनीज पर्वताचेर उगम जाला. हे न्हंयेक दरवर्सा व्हड हुंवार येवन, भोंवतणच्या वाठारांचें खूब नुकसान जाता. तिची लांबाय सुमार २२५ किमी. आसा. र्होान न्हंयेची लांबाय ५२० किमी. आसून तिचो उगम स्वित्झर्लंडांत जाता. सोन ही र्होतन न्हंयेची मुखेल उपन्हंय. देशाचे उदेंत आनी ईशान्य शिमेवयल्यान र्हाोयन न्हंय व्हांवता. तिची लांबाय १९५ किमी. आसा. आल्पे, दॉरदॉन्यू, लॉट, टॉर्न, म्हूज आनी मोझेल ह्यो देशांतल्यो हेर ल्हान ल्हान न्हंयो आसात.
हवामान: फ्रांसाचो आस्पाव समशितोश्ण क्षेत्रविभागांत मध्य अक्षवृत्तांचेर जाल्ल्यान, देशांतलें हवामान सादारणपणान शितळ उरता. हांगाचे वर्सुकी सरासरी तापमान ११ ० सॅ. इतलें आसता. पूण ऋतू प्रमाण तातूंत बदल जायत रावता. जानेवारी म्हयन्यांत ० ० ते ८ ० सॅ. इतलें सकयल देंवता तर जुलय म्हयन्यांत तें १६ ० ते २४ ० सॅ. मेरेन वयर वता. सागरी, खंडीय आनी भूंयमध्य सागरावयल्यान व्हांवपी वार्याक लागुनूय थंयच्या हवामानात बदल जाता. शिंयाळ्यांत ॲटलांटीक म्हासागरावयल्यान उबदार आनी गिमाच्या दिसांनी शितळ वारें मारिल्ल्यान अस्तंतेक आशिल्ल्या प्रदेशांतलें हवामान सम उरता. देशाच्या मध्य भागांत पठारां तशेंच पर्वतांच्यो वळी आशिल्ल्यान भूंयमध्य सामुद्रीक हवामानाचो परिणाम दक्षिण भागांतूच जाणवता. देशाच्या उदेंत भागांतलें हवामान अस्तंत भागंतल्या हवामानापरस शितळ आनी विशम आसता. अस्तंत प्रदेशांतलें हवामान दमट आसून त्या भागांनी वर्सुयभर आतर्यापयर्यान पावस पडत आसता. थंय वर्सुकी पावसाचें प्रमाण सरासरी ८०० मीमी. इतलें आसा. दक्षिण भागांत पावसाचें प्रमाण सरासरी ५०० मीमी. आसता. उदेंतेक सावन येवपी खंडीय वार्याक लागून त्या भागांतलें हवामान सुकें उरता.
वनस्पत आनी मोनजात: देशाच्या हवामान आनी भूंयरचणुकेप्रमाण थंय वनस्पत आनी मोनजातीचे वेगवेगळे प्रकार सापडटात. देशाच्या मध्य आनी उत्तर पर्वतीय प्रदेशांनी ओक, बीच, पायन, बर्च, पॉप्लर, विलोव ही रुखावळ सापडटा. दक्षिणेक पायन रूखांनी भरिल्लीं दाट रानां आसून, तातूंत ओक रुखाचे कांय प्रकार आसात. मासीफ सेंट्रल रानांनी चेस्टन आनी बीच रूख चड प्रमाणांत आसात. देशाच्या सखल सपाट भागांचो मुखेलपणान शेतवडी खातीर उपेग जाता.
देशाच्या वेगवेगळ्या भागांनी मोनजातीचे विंगड विंगड प्रकार सांपडटात. थंयच्या दाट रानांनी पिरेनीज, वांस्वेल, शेमॉय, मार्मोट, सशे, रानदुकर आनी हेर मोनजात खूब प्रमाणांत आसा. बॉर्बलर, कस्तूर, मॅगपाय, तीसा, फ्लेमिंगो, बॅटींग, बक, फेझंट हीं थंयच्या वेगवेगळ्या भागांनी दिश्टी पडपी सवणीं.
इतिहास: अस्तंत आशिया मायनरच्या लोकांनी सद्या फ्रांस म्हणून प्रसिद्ध आशिल्ल्या मार्से भागांत इ.स. पयलीं ६००च्या सुमाराक वसाहतीची स्थापणूक केली. थंयचे लोक मुखेलपणान सेल्ट जमातीचेच आशिल्ले. रोमी लोक ह्या प्रदेशाक गॉलिया (गॉल) अशें म्हण्टाले. इ.स. पयलीं २००च्या सुमाराक सावन रोमी सैन्यान त्या प्रदेशाचेर घुरयो घालपाक सुरवात केल्ली. इ.स.प. मेडिटेरिनियन दर्या ते र्हॉरन देगणा मेरेनचो प्रदेश रोमी लोकांनी आपल्या शेकातळा व्हेलो. उपरांत इ.स.प. ५८ ते ५१ मेरेनच्या काळांत रोमन सम्राट ज्युलिअस सिझर हाणें गॉल प्रदेशाचेर साबार घुरयो घालून तो सबंद प्रदेश आपल्या साम्राज्याक जोडलो. उपरांत गॉल लोक खूब तेंप रोमन लोकांच्या शेकातळा उरिल्ल्यान ताणींय रोमन संस्कृतीचो आनी जिणेचो तसोच लॅटीन भाशेचो पुरस्कार केलो. अशे रितीन गॅलो रोमन हांची भरसण जावन थंय एक नवोच समाज निर्माण जालो. रोमी लोकांच्या शेकातळा इ.स. च्या सुरवेच्या कांय शेंकडयांनी गॉल प्रदेशाची खूब भरभराट जाली.
पांचव्या शेंकड्याचे सुरवेक जर्मनीक, बर्गंडियन, फ्रांक आनी बिसिगोथ टोळ्यांनी र्हाायन न्हंय हुंपून तशेंच रोमन सैन्याचो विरोध मोडून उडोवन गॉल प्रदेशांत रिगले. ताणीं साबार लोकांक मारून उडयले आनी साबार लोकांक अस्तंतेकडच्या ब्रिटानी प्रदेशांत धांवडावन घाले. ४८६त सालीयान फ्रांकचो राजा क्लोविस हाणें गॉल रोमन गर्व्हनराचो सोयसन हांगा पराभव केलो. क्लोविसान उपरांत हेर जर्मनीक टोळ्य़ांचो पराभव करून आपल्या राज्याचो विस्तार वाडयलो. ५११त क्लोविस राजान मेरोव्हिंजियन वंशाची स्थापणूक करून गॉल प्रदेशांत फ्रँक राज्य उबारलें.
क्लोविस राज्याच्या मरणा उपरांत फ्रँक राज्याक देंवती कळा लागली. उपरांत फ्रँकची जमीनदार, सरदार आनी बिशप हांच्या हातांत सत्ता गेली. ७००च्या सुमाराक थंय सामंतशाय (Feudalism) पद्दत सुरू जाली. मेरोव्हिंजियनची सत्ता दुबळी जाल्ल्यान थंयची राजकीय आनी भौतिक स्थिती सामकी इबाडली. अशा तंग वातावरणांत हर्स्तालचो पेपीन हाणें फ्रँकडी सत्ता आपल्या हातांत घेतली. उपरांत ताचो चलो चार्लस मार्टेल हाणें आपल्या घराण्याचो शेक सबंद गॉल प्रदेशाचेर वाडोवपाचो यत्न केल्लो. चार्ल्स मार्टेलचो चलो पेपीन द शॉर्ट हाणें ७५१त मेरोव्हिंजियन घराण्याचो पराभव करून आपूण फ्रँकाचो राजा जालो. ताणें फ्रँकांत कोरोलिंगीयन वंशावळीची स्थापणूक केली. पेपीनाचो चलो शार्लमेन हाणें शेजारच्या राज्यांचेर साबार घुरयो घालून आपल्या राज्याचो विस्तार खूब वाडयलो. ताच्या शेकातळा फ्रँक प्रदेशाची खूब उदरगत जाली. १८०० त पोप लिओ तिसरो हाणें ताका रोमन साम्राज्याचो सम्राट म्हणून घोशित केलो. १८१४त शार्लमेनाक मरण येतकच ताच्या तीनय नातवां भितर झगडीं जावन ताणीं फ्रँक राज्य आपल्या भितर वांटून घेतलें. तांच्यांत जाल्ले वर्ड्यूनचे कबलाती प्रमाण सद्या अस्तित्वांत आशिल्ल्या फ्राँसाचो चडसो भाग चार्ल्स द बाल्ड हाका मेळ्ळो. राज्यभिषेक करपाचो अधिकार पोप आनी रोमन कॅथलिकच्या हेर धर्मीक गुरूकडेन आशिल्ल्यान राजकिय सत्ता चर्चीच्या हातांत गेली. धाव्या शेंकड्याच्या दुसर्या अर्दाक सावन कोरोलिंगीयन सत्तेक देंवती कळा लागली. थंयच्या उंचेल्या घराण्यांच्यो शेक वाडत गेलो. ९८७त ताणीं कोरोलिंगीयन घराण्याचो
