आसतात. तो उपराश्ट्राध्यक्ष, पंतप्रधान आनी हेर मंत्र्यांचो निवाडो करता. संसद एकसदनी आसा. संसदेंत वट्ट ३१५ वांगडी आसून तांचो कार्यकाळ १० वर्सांखातीर आसता. साबार राजकीय पक्षांतले ‘बांगलादेश राश्ट्रीय पक्ष’ आनी ‘डेमॉक्रॅटिक’ हे म्हत्वाचे पक्ष आसता.
अर्थीक स्थितीः देशाची अर्थवेवस्था चडशी शेतवडीचेरआदारिल्ली आसा. देशांतली चडशी जमीन गाळाची आशिल्ल्यान पिकाळ आसा. पूण न्हंयांक येवपी हुंवार, चक्री वादळ, आनी पंरपरीक शेत वाडोवपाची पद्दत आनी हेर शेतवड उत्पादनाच्या विकासाच्यो कांय आडमेळी आसता. वट्ट कामगारांतले ८० लोक शेतवडींत राबतात. वट्ट राश्ट्रीय उत्पन्नातलें ६० उत्पन्न शेतवडींतल्यान मेळटा. हांगा वर्साक तीन पिकां घेतात. भात हें देशांतलें मुखेल पीक आसून लागवडीखालच्या वट्ट क्षेत्रांतले ८० जमनीचेर भाताचें पीक घेतात. गंव, कड्डण, बटाट, तंबाकू, ऊंच, तेलबियो आनी फळां हांकाय म्हत्व आसा. ताग हें म्हत्वाचें नगदी पीक देशाचे अर्थवेवस्थेचो मुखेल आदार आसा. जगांतल्या वट्ट ताग उत्पादनांतलें सु. ५० उत्पादन ह्या देशांत जाता. बांगला देशांत नुस्त्याचें उत्पन्न जरी बरेंच आसले तरी उद्देगाची उदरगत फाव तशी जावंक ना. ह्या उद्देगांभायर हांगा फस्कां, कवचेच्यो वस्तू, कागद, रसायनीक सारें, अँल्युमिनियम आनी हेर कारखाने आसात. देशाचें १९७६ वर्सासावन ‘टाका’ हें अधिकृत चलन आसा.
स्वातंत्र्यझुजाक लागून देशाची अर्थवेवस्था विस्कळीत जाल्ली. नव्या शासकीय – अर्थीक प्रशासनाचो अणभव नाशिल्ल्यान सुरवेक अर्थवेवस्थेची उबारणी करपाक खूब आडमेळीं आयलीं. पूण मुखार संयुक्त राश्ट्रां, भारत, अमेरीका आनी हेर दोस्त राश्ट्रांकडल्यान आदार घेवन अर्थवेवस्थेंत थोडीभोव उदरगत घडोवन हाडली. ह्या देशांतल्यान ताग, चामडें आनी च्याहांची निर्यात जाता.
येरादारी आनी संचारणः येरादारी मळांचेर उदरगत जयत आसा. मुखेल शारां आनी गांव, रस्ते आनी रेल्वे मार्गांनी जोडल्यात. बांगला देश हो खूब न्हंयांचो देशा आशिल्ल्यान ह्या न्हंयांवरवीं न्हडा प्रमाणांत येरादारी चलता. देशांत पाच म्हत्वाचीं न्हंय- बंदरां आसात. सागरी बंदरांत छलना, चित्तगाँग आनी मांगला ही म्हत्वाची आसात. बांगला देश बिमान हे राश्ट्रीय आनी आंतराश्ट्रीय विमानतळ आसा. डाक्का आनी इस्लामाबाद हांच्यांतली दूरध्वनी यंत्रणा ऑक्टोबर १९७६ सावन सुरू जाली. हांगा आंतरराश्ट्रीय संदेशवाहन उपग्रहांतल्यान चलता. दिसाळ्यांवागडा हेर खबरापत्रांचो आनी नेमाळ्यांचो आंकडो व्हड आसा. चडशीं म्हतवाचीं खबरापत्रां डाक्कासावन उजवाडाक येतात. ‘दैनिक बर्त-एत-राजशाही’ हें सरकारी खबरापत्र आसा.
लोक आनी समाजजीणः इस्लाम हो देशाचो अधिकृत धर्म आसा. देशांत सु. ८० लोक मुसलमान आसून तांच्यांतले चडशे सुन्ना पंथाचे आसात. गांवगिऱ्या वाठारांतले चडशे लोक पिराचे भक्त आसात. १८ लोक हिंदू आसात. बांगला देशंत रासवळ घराणें (Joint Family) ही पद्दत अजून तिगून आस. कुटुंबाची जापसालदारकी बापायचेर आणी ताचे उपरांत ताच्या व्हडल्या चल्याचेर आसता. शीत आनी नुस्तें हें हांगच्या लोकांचें मुखेल जेवण. चडशे लोक गांवगिऱ्या वाठारांनी रावतात. फकत १० लोक शारांनी रावतात. बांगला देशांतलीं बायलां चडशीं घरकाम करतात. गांवगिऱ्या वाठारांनी पड्डो पद्दत अजून चलता. बायलो घरांत वावुरतना पड्ड्या फाटल्यान आसतात आनी घराभायर सरतना बुरखो वापरतात. शारांतलीं बायलां चड स्वतंत्रपणान वावुरतात. देशांत साक्षरतेचें प्रमाण कमी आसून, तातूंत बायलांचो आंकडो साप कमी आसा. देशांत विद्यापिठां तशें हेर म्हत्वाच्यो संशोधन संस्था आसात.
भाशा आनी साहित्यः इंडो-आर्यन भाशासमूहांतली बंगाली भाशा देशाची राजभास आसा.ती देशांतल्या हिंदूंची तशीच मुसलमानांची आवयभास आसा. बंगाली भाशेची आनी साहित्याची परंपरा बरीच पोरनी आसा.
आधुनिक काळांतलो जशीमुद्दीन अबुल फजल हो चड लोकप्रिय कवी आसून ताणें बंगालांतल्या गांवगिऱ्या लोकांचें चित्र दोळ्यांमुखार हाडपी लोकगितां आनी विरगितां बरयलीं. मुनीर चौधुरी हो व्हड नाटककार, आसून मुहंमद शहीदुल्ला, मुफझ्झल हैदर चौधुरी, इनामुल हक्क, शिराजल इस्लाम चौधुरी आनी बुद्रुद्दीन उमर हांणी गद्य साहित्यांत मिलादीक भर घातली.
डाक्क, चितगाँग, कॉक्स बाझार, टेकनाफ हीं शारां पर्यटन केंद्रां म्हूण प्रसिद्द आसात. पर्यटकांत भारत, जपान, ग्रेट ब्रिटन आनी जर्मनी ह्या देशांतले लोक चड आसतात. – कों. वि. सं. मं.
बांदकर, कृष्णभट्टः (जल्मः इ. स. १८४४, दोंगरी मरणःइ. स. १९०२, दोंगरी)
गोंयचो एक संतकवी. गरीब भिक्षुकाच्या घराण्यांत ताचो जल्म जालो. ताच्या बापायचें व जगन्नाथ आनी आवयचें नांव नरसाई. तो सवाय वर्साचो आसतनाच ताचो बापूय मेलो आनी बापोलयो मुकुंद भटजी हाणें ताका ल्हानाचो व्हड केलो. त्या
