किरिस्तांव धर्माचे गिन्यान मेळ्ळें.तेन्नाच ताणें बायबल तशेंच अब्राहम, इझाक आदींच्यो कथा वाचल्यो.मुंबयच्यो फ्री चर्च विद्यालयांत बैबल मास्तर म्हणून काम मेळ्ळें. ल्हव ल्हव करून ताका क्रिस्तांव धर्माकडेन ओड जाली. कांय काळ तो परमहंस मंडळी हे प्रागतिक विचारांचे गुपीत संघटनेंत आशिल्लो. पूण फुडें हे संघटनेचे कांय विचार ताका पटनाशिल्ल्यान ताणें हे संघटनेकडलो संबंद तोडलो. तेन्नाच ताका क्रिस्तांव धर्म आपणावपाची खर इत्सा जाली. निमाणें ३ सप्टेंबर १८५४ ह्या दिसा ताणें बाप्तिझम घेतलें. क्रिस्तांव जातकच तो पुम्याक गेलो. थंय तो सोळा वर्सा रावलो. पुण्याक आसतना ताणें जायतीं वर्सां फ्री चर्च मिशनाचे शाळेंत काम केलें. ह्याच मिशनांत १८६७ त ताची मंडळाचो पालक म्हणून नेमणूक जाली. फुडें १८७३ त ताणें ह्या कामाक सोडचीट दिली आनी तो लिखाण करूंक लागलो. पूण १८७३ वर्सा आदी ताची कांय पुस्तकां उजवाडाक आयिल्लीं. 'स्त्रीविद्याभ्यास निबंध' (१८५२), 'व्यभिचारनिषेधक' (१८५४), 'यमुनापर्यटन' (१८५७), 'सर्वसंग्रही उर्फ निबंधमाला' (१८६०) हे ताचे सुरवातीचे कांय ग्रंथ आसात.
हातूंतली यमुनापर्यटन कादंबरी ही मराठींतली पयली स्वतंत्र कादंबरी म्हणून उल्लेख करतात. ताचे हे कादंबरींत यमुना हे नायिकेचे भोवडेचे वर्णन आसा. मिशनऱ्यांचे शाळेंत शिकपी आनी किरिस्तांव धर्माविशीं आपलेपण आशिल्ली यमुना आपलो घोव विनायका वांगडा भोंवडेक वता. वाटेंत तिका कांय विधवा बायलो मेळटात. त्यो बायलो वायट मार्गाक कशो लागतात हाचोय तिका अणभव येता. ती तांकां जेजूचो उपदेश सांगता. वाटेंत विनायकाक अपघाती मरण येता. यमुना विधवा जाल्ल्यान तिका बोडकी करपाचो यत्न जाता. पूण यमुना तशें करूंक दिना. फुडें ती एका किरिस्तांव मनशाकडेन लग्न जाता आनी स्वता किरिस्तांव धर्म आपणायता.
बाबा पदमनजीच्यो हेर साहित्यनिर्मिती अशो आसात-शब्दरलावली (१८६०), महाराष्ट्र देशाच्या संक्षिप्त इतिहास (१८६६), सिध्दान्तरत्नमाला (१८६६), स्त्रीकंठभूषण (१८६८), ए काँप्रेहॅन्सिव्ह डिक्शनरी ऑफ इंग्लीश अँड मराठी, कृष्ण आणि ख्रिस्त यांची तुलना, नव्या करारावर टीका (१८७७), उध्दारमर्गविज्ञान (१८७८) हाचेभायर 'अरुणोदय' ह्या नांवान ताणें आपली आपजीण बरयल्या.
१८७७ सावन २५ वर्सांमेरन 'बायबल सोसायटी' आनी 'ट्रॅक्ट सोसायटी' ह्या संस्थांनी संपादक म्हूण ताणें काम केलें. उदयप्रभा, कुटुंबमित्र, सत्यदीपिका अशा कांय नेमाळ्यांचेय ताणें संपादन केलां.
- कों. वि. सं. मं.
बाबुराव पेंटर:(जल्म:3 जून 1890, कोल्हापूर; मरणछ16 जानेवरी 1954, कोल्हापूर).
नामनेचो चित्रकार, शिल्पकार, चित्रपट निर्मातो आनी दिग्दर्शक. ताचें पुराय नांव बाबूराव कृष्णाजी मेस्त्री(मिस्त्री). चित्रकार म्हणून बाबूरावाची नामना आसली तरी ताका खरें यश मेळ्ळें तें चित्रपट मळार. सुरवेक आपलो आतेभाव आनंदराव मेस्त्री हाच्या आदारान ताणें 'डॅक्कन सिनेमा' सुरू केल्लो. पूण तो व्हडलोसो चल्लोना. ताचे उपरांत 1913 त ह्या दोगांयनी बाबूराव रूईकर हाचेवांगडा 'महाराष्ट्र सिनेमा' ही संस्था निर्मिली. पूण हीय संस्था बंद पडून फुडें 1 डिसेंबर 1917 दिसा बाबूरावान आपल्या भावाचे यादीक 'महाराष्ट्र फिल्म' कंपनीची स्थापना केली. 1919 त ताणें 'सैरंध्री' ह्या आपल्या कलात्मक मूकपटाची निर्मिती केली. 7 फेब्रुवारी 1920 त पुण्याच्या आर्यन सिनेमाघरांत 'सैरंध्री' पळोवन बाबूरावाक सिनेमा केसरी ही पदवी दिली. महाराष्ट्र फिल्म कंपनीवतीन बाबूरावान 1920-30 ह्या धा वर्सांमदीं वट्ट सतरा चित्रपटांची निर्मिती केली. तातूंतले 'वत्सलाहरण' (1921), भवत प्रल्हाद (1926) हे पुराणीक, शहाला शह(1925) हे इतिहासीक आनी सावकारी पाश (1925) हे समाजीक कथानकावयले चित्रपट.
ताचो 'सिंहगड' हो चित्रपट जायत्या नदरांनी म्हत्वाचो थरलो. विजेच्या उजवाडांत चित्रीकरण केल्लो हो पयलो भारतीय चित्रपट. पन्हाळ कित्त्याच्या वाठारांत ह्या चित्रपटाचें चित्रीकरम केल्ल्यान स्टुडिओ भायर चित्रीकरण करपाचे नदरेन होय पयलो चित्रपट थरता. ह्या चित्रपटा वेळार प्रेक्षकांनी सुमाराभायर गर्दी केली. हे गर्देचेर सरकारान नियंत्रण करचें पडलें आनी तेन्नासावन सरकाराचें लक्ष चित्रपटांकडेन गेलें. ह्या चित्रपटापसू न करमणूक कर वसयलो. ताचे जायराती खातीर बाबूरावान शिलामुद्रण केलें. 3.48X6 चौ. मी. आकाराचीं वण्टीपत्रकां तयार केल्ली. ते नदरेनूय चित्रपट वण्टीपत्रकांचो जनक बाबूराव पेण्टर थरता.
ताच्या सैरंध्री ह्या पयल्या चित्रपटांतलें किचकवधाचें दृश्य इतलें प्रभावी आशिल्लें, तें पळोवन कांय प्रेक्षकांक घुंवळ आयली.
वत्सलाहरण हाचे परांत ताणें 'मार्कंडेय' चित्रपटाचे चित्रीकरण करूंक सुरवात केली. पूण 6 नोव्हेंबर 1922 दिसा चित्रीकरणा वेळार चित्रपट निर्मितीघराक अकस्मात उजो लागलो तरीय पूण बाबूरावन हातूंतल्यान परतो आपलो चित्रपटसंवसार उबो केलो.
चित्रपटांतल्या कथानकाचे नदरेन योग्य असोे भेस आनी वातावरण
