कोंकणी विश्वकोश : ३ पूत. पेशवो जावपाखातीर फावो आशिल्लें सगळ्या प्रकारांचे शिक्षण बाळाजी बाजीराव पेशवो जालो तेना, मराठी सत्तेचो दक्षिणउत्तर असो खूब विस्तार जाल्लो. बाळाजी विश्वनाथ आनी पयलो बाजीराव मराठी सत्ता केंद्रीत करप आनी उत्तर भारतांतल्या लहान लहान राज्यांक आपले मांडलीक करून मराठी सत्तेचे व्हडपण प्रस्थापीत करप हो बाळाजी बाजीरावाचो मुखेल हेत आशिल्लो. मराठी सत्तेचो विस्तार करपाकड़ेन चड भर दिल्लो. माळव्याची कारभार पळोवपी नायब सुभेदारीच्यो सनदो सवाई जयसिंगाकडल्यान पेशव्यान मेळयल्यो. खानदेश, माळवा आनी ते पलतडचे सुभे पेशव्याच्या शेकातळा चौथाईची मागणी दिल्ली दरबारांत केल्ली. चौथाई मेळोवपाखातीर ताका भोसल्याचे सैन्य बंगालच्यान भायर काडचे पडले. हे घडणुकेक लागून पेशवो आनी रघूजी भोसलेभितर दुस्मानकाय निर्माण जाली. पूण शाहू पेशव्याचो उत्तर भारतांत शेक वाडत गेलो तशी तांच्यो मागण्योय वाडत गेल्यो. हाका लागून नव्यान निर्माण जाल्ल्या राजांचे अर्थीक जाल्लो. ह्या कारणावयल्यान बुंदेलाच्या विरसिंगदेव हाणे एके राती मराठी फौजेचेर घुरी घालून सरदार ज्योतिबा शिंदे आनी कमातीसदार मल्हार कृष्ण हांच्यो तकल्यो कापून व्हेल्यो. हाचे उपरांतूय ते मराठी ठाणीं उबारिल्ली. १७४५ त बाळाजी बाजीराव स्वता बुंदेलखंडांत येवन, निजाम-उल मुल्क हाणे मराठ्यांक आड़ावन दवरिल्ले. १७४८त निजामाक दौलताबाद, बहाणपूर आनी विजापूर हे म्हत्वाचे प्रदेश निजामशाही कहच्यान घेतले. शाहू महाराज जिवीत आसतना पेशवो बाळाजी बाजीराव हाणे सातारा आनी कोल्हापूर ह्यो दोन छत्रपतीच्यो गादयो एक करपाचे खूब 머남(, बाळाजी विश्वनाथ पेशव्याक पयस दवरपाचो खूब यत्न केली. ताराबाईवतीन पेशव्यांआड सुभा आपल्या ताब्यांत घेतलो. उपरांत ब्रिटिशांच्या आदारान आंग्ग्रांचे उपरांत राज्यकारभार पुण्यासावन जावपाक लागलो आनी छत्रपती हो दक्षिणेक मराठी सत्तेची बुन्याद घट्ट आशिल्ली, पूण उत्तर भारतांत तो इबाड़त वताली. उत्तरेक आशिल्ल्या मराठी प्रांतांची देखरेख करपाखातोर १७५७ त अहमद शाह अब्दाली हाणे दिल्लीचेर घुरी घालून राजधानी लुटली. ह्या खिणाक थंय आशिल्लें लहान मराठी सैन्य कांयच करूंक शकलेना. १७६० त अब्दाली अफगाणोस्तानासावन परत भारतांत आयलो. ह्या वेळार मराठ्यांच्या चेपणातळा आशिल्ले साबार मुसलमान नवाब वचपाचो यत्न केली. १७६१त जाल्ल्या पानितपताच्या झुजांत मराठ्यांचेर मार्गार आशिल्लो. पानिपतचे हारीची खबर ताका वाटेरूच कळ्ळी. हे मरण अायलें. बाळाजी बाजीराव हाका दोन बायली आशिल्ल्यो. पयली गोपिकाबाई मरण आयलें. पयलो माधवराव आनी नारायणराव हे मुखार पेशव्यांचे गादयेर आयले. राधाबाई हिका भुरगी नाशिल्लीं. - को. वि. सं. मं. बाळाजी विश्वनाथ : (जल्म : सुमार १६६०: मरण : २ एप्रिल १७२o, सासवड). भट घराण्यांतलो पयलो पेशतो. ताचे पुराय नांव बाळाजी विश्वनाथ भट. ताका पेशवाईचो संस्थापक म्हण्टात. कारण पेशवेपदाक उंचेल्या
