अमरण, मेहरून, कडाका, चौहारा, इलायची, सुनुर १-६, बनारसी, ज्ञानबेर, दंडन, गोला, जोगीया, काला गोला, चोंचल, कैथली, सांधुरा, नारनौल आनी सेब. हातूंतल्यो उमराण आनी मेहरून ह्यो जाती खूब लोकप्रीय आसात.
बोरीक दलदलीची जमीन सोडल्यार हेर कसलेय प्रकारची जमीन चलता. तशेंच उदकाचो निचरो बरो आसपाक जाय. उश्ण आनी सुक्या हवामानांत बोरीची लागवड बरी जाता. हवेंत चड आर्द्रता आसल्यार बोरींक फलधारणा सारकी जायना.
बोरीची लागवड बियांपसून करपाक जाता. पूण चड आनी बेगीन उत्पन्न मेळपाखातीर कलमांपसून लागवड करतात. लागवड करपाखातीर ६x६ मिटर अंतराचेर ६०x६०x६० सेंमीं. लांब, रूंद आनी खोल अशीं नेमां मारतात. दरेका नेमांत अर्द किलो सुपरफॉस्फेट, १०० ग्रॅम बी. एच. सी., हरवो पालो, शेणखत जांव कंपोस्ट घालतात. नेमांत सामकें मदीं कलम वा रोंप लायतात आनी ताका आदार दितात.
बोर पावसाच्या उदकाचेर जगपाक शकता. पूण चड उत्पन्नाखातीर, उदक दिवंचें पडटा. पावस सोंपनाफुडें झाडाच्या मुळांत तण वा पालो पातळायतात. हाका लागून मुळाकडेन थंडसाण उरता. बोरीक सेंद्रीय तशेंच रसायनीक सार्याचो वापर करतात. एक वर्स पिरायेच्या झाडाक १०० ग्राम नत्र, १०० ग्राम स्फुरद आनी १०० ग्राम पलाश तशेंच १० किलो शेणखत वा कंपोस्ट दितात. हे प्रमाण वर्सान वर्स थोडें थोडें झाड वाडयतात आनी पांच वर्सां आनी ताचेपरस चड पिरायेच्या झाडाक वर्साक ५०० ग्राम नत्र, २५० ग्राम स्फुरद आनी २५० ग्राम पलाश तशेंच ३० किलो कंपोस्ट वा शेणखताचो वापर करतात. चड उत्पन्नाखातीर झाडाची वेळच्या वेळार छाटणी करतात.
कलमी बोर दुसर्या वर्सासावन उत्पन्न दिवपाक सुरवात करता. ८-१० वर्सांच्या एका झाडापसून वर्साक ५०-६० किलो बोरां मेळटात. जुलय-ऑगस्ट म्हयन्यांनी झाडाक फुलां येतात; तेउपरांत ३-५ म्हयन्यांनी फळां तयार जातात. नोव्हेंबर ते फेब्रुवारीमेरेन तोडणेचो हंगाम चालू आसता.
बोरीचीं फळां (बोरां) खावपाखातीर वापरतात. फळांत ‘क’ जीवनसत्व खूब प्रमाणांत आसता. तशींच ‘अ’ आनी ‘ब’ हीं जीवनसत्वांय आसतात. बोरां खाल्यार रक्तशुध्दी जाता तेचप्रमाण पचनक्रिया सुदारता. पिकिल्ल्या बोरांपसून कॅण्डी, चटणी, जॅली, स्कॉश अशे विंगड विंगड पदार्थ करतात.
बोरीचो पालो गोरवांक तशेंच बोकडांक खावड म्हणून वापरतात. लाखेचे किडे पोसपाक लेगीत बोरीच्या झाडाचो वापर करतात. अतिसार तशेंच मोडशी ह्या दुयेंसांचेर बोरीचे सालीचो काडो करून दितात. बोरीच्या झाडाचें लांकूड घट्ट आशिल्ल्यान ताचो वापर शेतकी आवतां बैलगाडयेचीं चक्रां, आर्माचीं हॅण्डलां, खेळणीं, खाटी, पेन्सील हेसारक्यो वस्तू करपाक वापरतात.
बोरीच्या खाडाचेर भुरी, पानावयले थिपके, फळां कुसप हेसारके रोग जातात. हातूंतल्या भुरी रोगापासून खूब नुकसान जाता. ह्या रोगाची लागण जाल्यार पानांचेर धवे थिपके पडटात. उपरांत हे थिपके व्हड जावन एकामेकांनी भरसतात आनी पुराय पान धवें जाता. ह्या रोगाची लागण जाल्यार काराथेन ०.१ टक्के वा ०.२ टक्के सल्फाक्स ह्या वखदांचो फवारो मारतात. पानांवयले थिपके ह्या रोगाआड ०.२ टक्के डायथेन झॅड ७८ जाल्यार फळां कुसप ह्या रोगाआड ब्लायटॉक्स ०.२ टक्के ह्या वखदांची फवारणी करतात.
बोरीक फळमूस आनी साल पोखरपी कीड ह्या दोन किडींपसून बरोच त्रास जाता. फळमूस फळ पोखरता आनी फळांतलो गर खाता. हे किडीची लागण जाल्यार १० मिली. मेटासिस्टाक्स २५ ई. सी. हें वखद १० लिटर उदकांत घालून फवारो मारतात. साल पोखरपी कीड झाडाची साल पोखरता आनी खाता. हे किडी आड १० मिली. मोनोक्रोटोफॉस-३५ हें वखद १० लिटर उदकांत घालून ताचो झाडाचेर फावरो मारतात. तेभायर गुंगुल्ले, शेवणीं हांचेपसून बोरीक थोडो भोव त्रास जाता.
- विश्राम गांवकार
बोर, ऑगे नील्स:
(जल्म: १९ जून १९२२, कोपेनहागेन).
डेनिश भौतिकशास्त्रज्ञ. ताचो जल्म जालो त्याच वर्सा ताचो बापूय नील्स बोर हाका नोबॅल पुरस्कार फावो जालो. ताचें शिक्षण कोपनहागेन विद्यापिठांत जालें. थंय ताणें एम. एस्सी. (१९४६) आनी डॉक्टरेट (१९५४) ह्यो पदव्यो मेळयल्यो. लंडनांतल्या विज्ञानीक आनी उद्देगीक संशोधन खात्यांत ताणें सहयोगी म्हणून १९४३-४५ त काम केलें. तेच वांगडा ताणें लॉस ॲलॅमॉसच्या अणुबाँब प्रकल्पाचे विज्ञानीक प्रयोगशाळेंत बापायवांगडा १९४४-४५त संशोधन सहाय्यक म्हणून काम केलें. १९४६ त डॅन्मार्कांत परततकच कोपेनहागेन इन्स्टिट्युट ऑफ थिऑरेटिकल फिझिक्स हे संस्थेत संशोधन सहाय्यक म्हणून गेलो. हे संस्थेचो तो १९६२-७० ह्या काळांत संचालक आशिल्लो. १९५६ त कोपेनहागेन हांगाच्या विद्यापिठांत भौतिकीच्या प्राध्यापकपदाचेर ताची नेमणूक जाली. कोपेनहागेन नॉर्डिक इन्स्टिट्युट फॉर थिऑरेटिकल ॲटोमिक फिझिक्स (नॉर्डिटा) हे संस्थेचो संचालक म्हणून १९७५ सावन तो काम करीत आसा.
अणुकेंद्राच्याअ प्रतिमानांत सुदारणा करपाखातीर ताणें कवच प्रतिमानाकडेन जुळपी आविश्कारांचो अभ्यास सुरू केलो. विशम द्रव्यमानकाच्या अणुकेंद्रांच्या चतुर्ध्रुवी परिबलाच्या संदर्भांत विशम न्युक्लिऑनाक लागून अणुकेंद्राचो गाभो विकृत जाता. ह्या रेनवॉटर हाच्या मूळ ग्रहिताचेर आदारिल्लें अणुकेंद्राचें प्रतिमान बोर आनी मॉटेलसन हांणी १९५२ त मांडलें. न्युक्लिऑनांचे संकलीत क्रियेक लागून अणुकेंद्राचें
