बोल्शेव्हिक:रशियांतल्या सोशल डॅमॉक्रॅटिक वर्कर्स पार्टीचे दोन गट बोल्शेव्हिक आनी मेन्शेव्हिक ह्या नांवांनी प्रसिध्द आसात.बोल्शेव्हिक म्हळ्यार भोवमतांतलो गट आनी मेन्शेव्हिक म्हळ्यार अल्पमतांतलो गट.लॅनिक हो बोल्शेव्हिक गटाचो फुडारी आशिल्लो.१९१७ वर्साची रशियन राज्यक्रांती घडोवन हाडपाक ह्याच गटाचो मुखेल भाग आशिल्लो आनी फुडें नव्या सरकाराचीं सगळीं सुत्रां ताणेंच आपल्या हातांत घेतलीं.सोशल डॅमॉक्रॅटिक पक्षाची दुसरी कॉंग्रेस (अधिवेशन) जाली (१९०३).त्या वेळार पक्षांत ‘तज्ञ’ क्रांतीकारकांकूच वांगडीपद दिवंचे अशी मागणी करपी लॅनिनप्रणीत गटाक मध्यवर्ती समितीचेर भोवमान मेळ्ळें.इस्क्रा ह्या पक्षाच्या वृतपत्राच्या संपादक मंडळावयले चडशे वांगडी ह्याच गटाचे जाले.तेन्ना तांणी स्वताच्या गटाक ‘बोल्शेव्हिक’(भोवमतांतलो) आनी विरोधी गटाक ‘मेन्शेव्हिक’ (अल्पभतांतलो) म्हणपाक सुरवात केली.
रशियांतले १९०५ वर्साचे पयले क्रांतींत ह्या दोनूय गटांचें परस्पर सहकार्य आशिल्लें आनी तो १९१० मेरेन तिगून आशिल्लो.पूण फुडें मतभेद वाडत गेलें.बोल्शेव्हिकांक शिस्तबध्द आनी एकमुखी फुडारपण आशिल्लो पक्ष जाय आशिल्लो.तांणी १९०६त पयल्या रशियन पार्लामॅंटाचेर बहिश्कार घालो आनी सरकारा वांगडा तशेंच हेर पक्षांवांगडा सहकार्य करपाचें न्हयकारलें.खेरीज,पक्षाखातीर निधी एकठांय करपाखातीर ते धनिकांक लुटपाकूय फाटीफुडें पळेनासले.मेन्शेव्हिकांक हें धोरण पसंत नाशिल्लें.
लॅनिनान १९१२त सोशल डॅमॉक्रॅटीक वर्कर्स पार्टींत फूट घालून बोल्शेव्हिकांचो स्वतंत्र पक्षूच निर्माण केलो.फुडें ह्या पक्षाची लोकप्रियता वाडत गेली.१९१७ वर्साचे क्रांतीउपरांत कामगार समित्यांकडेन (Soviets)सत्ता दिवपाची तांणी मागणी केली.केरेन्स्कीच्या तात्पुरत्या सरकाराचो पाडाव करतकच ह्या पक्षान सरकाराचो ताबो घेतलो.ऑक्टोबर क्रांतीउपरांत (१९१७)हेर कांय राजकीय गटांक बोल्शेव्हिकांक आपले वांगडा सरकारांत सुवात दिल्ली.पूण निमाणें तांणी हेर सगळ्यो प्रतिस्पर्धी संघटना चेपून उडयल्यो.१९१८त तांणी आपलें नांव ‘रशियन कम्युनिस्ट पक्ष’(बोल्शेव्हिक) अशें बदललें.१९५२त ह्याच पक्षाक सोव्हिएत युनियनांतलो ‘कम्युनिस्ट पक्ष’ अशें नांव मेळ्ळें.
-कों.वि.सं.मं.
बोस, सर जगदीशचंद्र : (जल्म:३० नोव्हेंबर १८५८,मैमनसिंग,बांगलादेश;मरण:२३ नोव्हेंबर १९३७,गिरिडी,बिहार).
भारतीय वनस्पति शरीरक्रियाविज्ञानीक आनी भौतिकविज्ञ.कलकत्ता सेंट झेव्हियर कॉलेजींत ताणेंआपलें बी.ए.मेरेन शिक्षण पुराय केलें.उपरांत फुडलें शिक्षण घेवंक तो लंडन विद्यापिठांत गेलो.शिश्यवृत्ती मेळिल्ल्यान तो निसर्गविज्ञानाचो अभ्यास करपाक कॅंब्रिज विद्यापिठांत गेलो.थंय लॉर्ड रॅली ह्या नामनेच्या भौतिकीविज्ञाचें मागदर्शन ताका मेळ्ळें.१८८४त ताणें कॅंब्रिज विद्यापिठाची पदवी मेळयली.१८८५ वर्सा कलकत्याच्या प्रेझिडॅन्सी कॉलेजींत भौतिकीच्या प्राध्यापक पदाचेर ताची नेमणूक जाली.१९१५त तो सेवानिवृत जातकच कलकत्ता विद्यापिठांत गुणश्री प्राध्यापक म्हणून ताची नेमणूक जाली.१९१७ वर्सा ताणें कलकत्त्याक ‘बोस रिसर्च इन्स्टिट्यूट’ ही संशोधन संस्था स्थापन केली.पिरायेचे अखेरमेरेन ताणें थंय संचालक म्हणून काम केलें.
१८९५त ताणें ब-याच ल्हान तरंगलांबी आशिल्ल्या रेडिओ तरंगांच्या उजवाडा सारक्या गूणधर्माविशीं प्रयोग केले,जाचेखातीर ताका खूब नामना मेळ्ळी.विद्युत ऊर्जा प्रेषणाविशीं ताणें केल्लें कार्य जे.सी.मॅक्सवेल आनी एव.आर.हर्ट्झ हांच्या कार्याचो विस्तार करपी आशिल्लें.ह्या कार्यांतल्यान ताका रेडिओ संदेशवहनाचे शक्यतायेंत आवड निर्माण जाली आनी ताणें तेविशीं कांय प्रयोगूय केले.ह्या यत्ना6तल्यान ताणें त्या काळांतल्या रेडिओ तरगांचें अस्तित्व वळखुपाखातीर वापरताले त्या लोहचुर्णयुक्त नळये आकाराच्या उपकरणांत सुदारणा केली.ह्यो सुदारणा घन अवस्था भौतिकीचे उदरगतींत म्हत्वाच्यो थरल्या.
कांय अजैव पदार्थ तरेकवार उद्दीपनाक दिता आशिल्ल्या प्रतिसादांचें जैव प्रतिसादांकडेन आशिल्लें सारकेंपण बोस हाचे मतींत आयलें.ह्या निरीक्षणा वयल्यान प्राणी आनी वनस्पत हांच्या उतकांच्या वर्तनाची तुळा करपाकडेन ताचें लक्ष गेलें.वनस्पतींच्या वर्तनाचो अभ्यास करपाखातीर ताणें वनस्पतींच्या बारीक हालचालींची नोंद करपी संवेदनशील स्वंय्यचलीत उपकरण तयार केलें.ह्या उपकरणाच्या आदारान ताणें वेगवेगळ्या उद्दीपनाखातीर जावपी वनस्पतीच्या सुक्ष्म बदलांविशीं बरीच म्हायती एकठांय केली.वनस्पतीचेवाडीचें एक कोटी पट विवर्धन करूंक शकपी क्रेस्कोग्राफ (Crescograph) हें स्वंयचलीत उपकरण ताणें तयार केलें.ह्या उपकरणाच्या आदारान ताणें वनस्पतीकूय संवेदनाग्रहण क्षमताय आसता,अशें प्रयोगांवरवीं सिध्द करून दाखोवन दिलें.
कॅंब्रिज विद्यापिठांत ताका १८९६त भोवमानाची डी.एससी.पदवी दिली आनी रॉयल सोसायटीन ताका १९२०त वांगडीपद दिलें.ब्रिटीश सरकारान १९१७त ताका ‘नायट’ हो किताब दिवन ताचो भोवमान केलो.ताणें युरोप आनी अमेरिकेंत भोंवडी करून जायतीं व्याख्यानां दिलीं.ताणें बरयल्या जायत्या ग्रंथांतले हे कांय म्हत्वाचे
