अणूकेंद्रीय विक्रियः ह्या केंद्रांत वेगवेगळ्या कार्यकारी तत्त्वांचेर चलपी चार कार्यप्रवण अणूकेंद्रीय विक्रियक आसात, ते अशेः
१) अप्सराः हो विक्रियक १९५६ वर्सा चालीक लागलो आनी ताची शक्ती उत्पादन क्षमताय एक मॅ. वॉ आसा. हाचो आराखडो आनी रचना भारतीय आसून हातूंत संपन्न युरेनियमाचो इंधन म्हणून आनी साद्या उदकाचो शीतक म्हणून उपेग ककप जाता. ह्या प्रयोगीक विक्रियकाच्या आदारान किरणोत्सर्गी समस्थांनिकांची निर्मिती आनी अणूकेंद्रीत विक्रयकांखातीर म्हत्वाचो आनी उपेगी असो भंजन विक्रियांचो आभ्यास करतात.
२)सायरसः हो विक्रियक १९६० त चालीक लागलो आनी ताची शक्ती उत्पादन क्षमताय ४० मॅ वॉ. आसून तो कॅनडाच्या तंत्रीक आदारान उबारला.
हातूंत सैमीक तरेन मेळपी युरेनियमाचो इंधन म्हणून आनी जड उदकाचो मदायक( शीघ्र गती आशिल्ल्या न्युट्रॅानाचो वेग उणो ककपी द्रव्य) म्हणून उपेग करतात. ह्या विक्रियकाचो उपेग किरणोस्तर्गी समस्थानिकांची निर्मिती आनी घन अवस्था भौतिकस, अणूकेंद्रीय भंजन भौतिक आनी विक्रियक अभियांत्रिकी हाचेवयल्या प्रयोगीक संशोधनाखातीर करप जाता. शक्ति- उत्पादक विक्रियक चलोवपाचें आनी ताचेर देखभाल करपाचें प्रशिक्षण कर्मचाऱ्यांक दिवपाचें नदरेन हो विक्रियक म्हत्वाचो आसा.
३) पुर्णिमाः भंजन विक्रियकाखातीर द्रूतगती न्यूट्रॉनाचो उपेग करपी हो शुन्य विधेयक १९७२ चालीक लागलो. हातूंत इंधन म्हणून प्ल्युटोनियम वापरतात. हातूंत द्रूतगती विक्रियकाखातीर लागपी गुणनक्षम द्रव्याचें कार्य आनी कार्यक्षमताय तपासतात. देखीक, भारतांत व्हड प्रमाणांत उपलब्ध आशिल्ल्या युरेनियम (२३१) आनी थिरियम (२३१) ह्या किरणोत्सर्गी जनक द्रव्याचें विघटन करुन ताचें भंजनक्षम अशा नव्या द्रव्यांत रुपांतर करप आदी विक्रियकांचो हातूंत प्रयोगावरवीं अभ्यास करतात.
४)झर्लिनाः हो शुन्य-शक्ती प्रयोगीक विक्रियक १९६१ त चालीक लागलो. हातूंत सैमीक अवस्थेंत मेळपी युरेनियम इंधन म्हणून आनी जड उदक मंदायक म्हणून वापरतात. हो १०० वॉटांपरस उणे शक्तीच्या पांवड्याचेर काम करता. तातूंत शीतकाची येवडण करुंक ना. नव्या विक्रियक घटकांची आनी औश्णिक विक्रियकाविशींच्या नव्या संकल्पनांची तपासणी आनी विश्लेशण तशेंच स्फटिकांच्या जालक कंपनाचो अभ्यास हांचेखातीर ह्या विक्रियकाचो उप्ग करतात.
भारतांतले आनी संवसारंतले युरेनियम (२३३) आनी युरेनियम (२३५) ह्या भंजनक्षम द्रव्याचे सांठे उण्या प्रमाणांत आशिल्ल्यान फुडारांत ताचो उणाव जावपाची शक्यताय आसा. तशेंच, युरेनियम (२३८) वा थोरियम (२३२) हीं जनक आण्वीय द्रव्यां चड प्रमाणांत आसून चांच्यें द्रूतगती विक्रेयकांत अणूकेंद्रीय विक्रयांतल्यान भंजनक्षम द्रव्यांत रुपांतर करुंक मेळटा. विक्रियकांत एका अणूचें भंजन जावन ताचो नाश जालो तरी ताका लागून नव्यान उत्पन्न जावपी भंजनक्षम अणूंची संख्या एकापरस चड आसली जाल्यार विक्रयांत जितलें इंधन नश्ट जाता ताचे परस चड इंधन निर्माण जाता. हाका लागून अशा विक्रियकाक प्रजनक विक्रियक अशएं म्हण्टात. ह्या विक्रियकाच्या तंत्राचें गिन्यान मेळोवपाखातीर आनी ताचेर संशोधन करपाखातीर कल्पकमा (तमीळनाडू)क एक विक्रियक शंशोधन केंद्र स्थापन केलां.
भाभा अणूसंशोधन केंद्रांत उत्तर ५ हो नवो विक्रियक बांदला. हातूंत इंधन घटक सदांपरस वेगळ्या प्रकारान तयार करतात. उर्जा उत्पादक विक्रियकांच्या तंत्रावयलें संशोधन आनी किरणोत्सर्गी समस्यानिकांची निर्मिती ह्या वावराखातीर ह्या प्रयोगीक विक्रियकाचो उपेग करतात. हाचेभायर हांगा वेगवेगळ्या वावराखातीर यंत्र संच उबारिल्लो आसा. १९५५ त बांदिल्ल्या थोरियम यंत्रसंचांत सहंत विरल मृत्तिके (माती) सून शुध्द थोरियम नायट्रेट आनी युरेनियम प्ल्यओरायड वेगळो करतात. विक्रियकांत वापरपाक योग्य अशे प्रसीचे शुध्द युरेनियम धातू आनी तिचेपसून इंधन घटक तयार करपाखातीर ह्या केंद्रांत प्रयोगीक संशोधन केल्लें. हातूंत १९५९ त ताका पयले खेपे यश मेळ्ळें. सायरस विक्रियकाखातीर लागपी अॅल्युमिनियमजडित युरेनियम इंधन घटक
