भारुड
संस्कृत म्हाकाव्यांभितर एक नवे शैलाक आनी एके प्रवृत्ती जल्म दिलो म्हण्टात.
भारुड
- लोकगितांचो एक प्रकार.तशेंच अध्यात्मीक आनी नितीक शिकवण दिवपी मराठींतलें रुपकात्मक नाट्यगीत.
भारुड ह्या उतराची उत्पती कशी जाली हें कळपाक कठीण.पूण बहुरुड गीत म्हळ्यार भारुड अशें पांगारकर हाचें मत जाल्यार जातूंत.गूढ उकतें जालां तें भरुड अशें विनोबा भावे म्हण्टा.प्रा.नांदापूरकर म्हण्टा,ऊरुड ह्या दोन तोंडांच्या पक्षावयल्यान,दोन अर्थांचें गीत तें भारुड.वेव्हारांत,भरुडाचो अर्थ वाज हाडपी वा अर्थ नाशिल्ली बडबड असो जाता. सादी सोंपी भास आनी तत्वज्ञान भारुडांत आसता.भारुडां हीं जरी लोकशिक्षणा खातीर रचिल्लीम आसलीं तरी किर्तनांत,भजनांत तीं उणींच वापरप जातात.भरुडां बीं रुपकात्मक आसतात.संतांनी,भारुडांतल्यानूच सदाचार आनी निती हांचेर भर दिवन,स्वताचो अध्यात्मीक अणभव मांडला.ज्ञानदेव,नामदेव,एकनाथ,तुकाराम रामदास ह्या संतांनी भारुडां रचल्यांत.पुण एकनाथाची भारुडां चड नामनेक पावल्यांत कारण काव्य भारुडांत विंगड विंगड प्रकार,नाट्य,विनोद आनी गेयता आसात.ताणें सवायशें विशयांचेर आदारीत ताणी तीनशें भरुडां रचल्यांत तातूंत जोहर,गोंधळ,गारुडी,डौर,पाईक हीं व्हड प्रकरणां आसात.तशेंच,जोहार,कुड्डो,पागंळो,बडो,मोनो,वासुदेव ह्यो व्यक्ती तातूंत आसात,दांतें,दळण-कांडण,घाणो,भूत ह्यो संवसारीक गजाली,सुणो,बैल,पोपट,विंचू,सोरोप बे प्राणी,हुतूतू,कोंयडो बाल,भोंवरो,फुगडीहे खेळ तशेंच व्हंकल-न्हवरो,फकाणां असले लोकरंजनात्मक विशय तातूंत आस्पावतात.देवांचेर बरयल्ल्या भारुडांनी महालक्ष्मी,गोंदळ हे विशय येतात.एकनाथाचीं गोंदळ ह्या विशयाचेरुच बारा भारुडां आसात. लोकांचो उध्दार डावंचो,सगळे लोक शाणे जावन,जें आपल्याक अणभवपाक मेळ्ळें ताचो लाव दुस-यांकुय जावंचो,ह्या सात्विक व्तारांतल्यान भरुडांचो जल्म जालो आसूं येता. = == = भालेकर,गुलाब शंकर
== == :(जल्म १ जुलय १९३० बवेली,पुणें)
सुटकेझुजारी. ताणें मराठी मुळाव्या पांवड्या मेरेन शिक्षण घेतलें,तो जनसंघाचो वांगडी आसलो.अण्णासाहेब कवडी हाच्या फुडारपणाखाल न्हयबाग पेडणें हांगा २५ जून १९५५ ह्या दिसा जाल्ल्या सत्याग्रहांत ताणें वांटो घेतल्लो.२० मे १९८७ ह्या दिसा महाराष्ट्र सरकारान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. भावकाईःकोंकणांतली एक ग्रामदेवता.हे देवतेचें प्रतीक म्हणून एक अर्द वाटकुळो फातर मांडटात.हें देवतेचे पुजारी गावडे लोक आसतात.देवतेक कोंबे-बोकडे बळी दितात. श्रावण आनी मार्गशीर्ष म्हन्यांतल्या शुध्द पाडव्याक हे देवतेक लोक आपापल्या घरा म्हानिवेद्य दाखयतात. हो निवेद्य गावड्याक मेळटा.हे देवीक शुद्र वा ओंवळी आसा अशें मानतात.कारण हे देवतेच्या शेजराक शुद्र लोकांची मसंड आसता. कांय लोक हे देवीक आंगवण करतात. केन्ना केन्नाय तिका सो-याचोय निवेद्य दाखयतात. भागवतीःएक काव्यप्रकार.काव्याशयाच्या आंगान कविची आत्मनिश्ठा आनी भावोत्कटताय तशेंच अभिव्यक्तिच्या आंगान गेयता वा लयबद्दताय हीं ह्या काव्या प्रकाराचीं मुखेल लक्षणां मानप जातात.मराठी काव्याच्या मळार रविकिरण मंडळान इंग्लिशींतल्या लिरीक ह्या प्रकाराक भावगीत ही संज्ञा दिल्या.तरी पुण सद्या भावकविता हें नांव चड प्रचलीत आसा.ग्रीकांनी महाकाव्यावरी कथात्मक कविता आनी नाटकांत येवजिल्ली कविता हांचे पसून लिरीक हो प्रकार वेगळो काडिल्लो.इंग्लिशीत ह्या प्रकारावांगडाच विचारीक वर्णनात्मक,उपहासात्मक,दिर्घ कविता हेय प्रकार आसात.हातूंत लिरीकाची व्याप्ती खुबुच मोटी आसून तातूंत वेगवेगळे प्रकार आसात.देखीकःसुनीत(सॅानॅट)विलापिका (एलॅजी),ओड (उद्देशिक),अंत्यात्रागीत (डर्ज),हाकाच लागून भावगीत हो प्रकार व्यापक आनी लवचीक थारता. इंग्लीशींतले भवगीतांचे कांय प्रकार मराठींत आयल्यात,विष्णू मोरेश्र्वर महाजनी हाणें इंग्लीशींतल्या भावकवितांचो मराठींत अणकार केलो.केशवसुताचे अर्विल्ले कवितेक इंग्लीश लिरिकान उर्बा दिल्ली दिश्टी पडटा.उपरांत केशवसुताचो काळ,तांचेर विकरण मंडळाचो काळ,नवकवितेचो काळ अशा वेगवेगळ्या पांवड्यांचेर व्हड प्रमाणांत भावकविता निर्माण जाली आनी ह्या प्रकाराचीं वेगवेगळीं रुपा आऩी परिणामां तिच्यांत प्रतिबिंबीत जालीं. नवकवितेचो उदेंत जावचें आदी भावना हें भावकवितेचें केंद्र मानपाची प्रथा आशिल्ली.कसलीय भववृती वा मानसीक अवस्था ही भावकवितेच्या केंद्र स्थानार आसूंक शकता.तेचपरी कसलोय विचार वा तो विकसीत
