न्हय जाल्यार व्याकराणी बांदावळीच्या मळारुय दिश्टी पडटालें.पूण संस्कृत,ग्रीक आनी लॅटीन ह्यो भासो एकाच मुळांतल्यान वयर सरल्यात अशें मानल्यारुच ह्या थराचें सारकेंपण समजून घेवं येता हो विचार विलियम जोन्सान १७८६त कलकत्त्याच्या द रॅायल एशियॅटीक सोसायटींत दिल्ल्या व्याख्यानांत मांडलो.ज्या दिसा जोन्सानहें इतिहासीक उलोवप केलें त्या २७ सप्टेंबर १७८६ ह्या दिसाक कांय जाण भासाविज्ञानाचो जल्म दीस मानतात.
जोन्साच्या सोदान इतिहास घडयलो आनी एकुणिसाव्या शेंकड्यांत भाशेची नातीं सोदपाचो,पाळां-मुळां उस्तून काडपाचो अभ्यास खूब चंवरलो.भाशेचो बदल आनी भाशेची उत्क्रांती हो ह्या अभ्यासाचो विशय आशिल्लो.भाशेंच्या बदलाचो अभ्यास करतां करतां जाणकारांक एक सोद लागलो.भास कशाय कशी बलदना,भाशेच्या बदलांत वेवस्था आसता.हे बदल नेमांक धरुनूच जाता आनी जर आडवाद मेळ्ळे जाल्यारुय आडवादांभितर नेम सोदून काडूं येतात.ह्या सोदान भाशेच्या बदलाच्या अभ्यासाक एक नवी शिस्त जोडून दुली आनी भाशेंचो हो अभ्यास इतिहासीक शास्त्राची मान्यताय मेळोवंक पावलो.शास्त्रीय अभ्यासाच्या मळार ह्या अभ्यासाक वाङ्मय विद्देचो-फिलॅालॅाजीचो वांटो लेखपाक लागलो.ह्या अभ्यासाची तुळा करपाचें खाशेलपण मतींत घेवन जाणकारांनी ताका कंपेरेटिव्ह फिलॅालॅाजी-तुळात्मक वाङ्मयविद्या हें नांव दिल्लें.
तुळात्मक वाङ्मयविद्या हें भासविरज्ञानाच्याविकासांतलें इतिहासीक पर्व अशें आमच्यांनी म्हणूं येता.रासमुस रास्क(१७८७-१८३२),याकोप ग्रिम(१७८५-१८६३),फ्रांत्झ बॅाप(१७९२-१८६७),ऑगुस्त श्लायखर (१८२१-६४),कार्ल वॅर्नर(१८४३-९६)हे ह्या पर्वांतले म्हालगडे.ह्या जाणकारांनी आपल्या मुळाव्या वावरान भाशेच्या इतिहासाीक अभ्यासाची बुन्याद घाली.
तुळात्मक वाङ्मयविद्देच्या आनी मुखार भासविज्ञानाच्या अभ्यासाक आकार दिवपांत,संस्क-त भाशेचो व्हड वांटो आसा.आर.एच.रॅाबिन्स बरयता-युरोपाचो संस्कृतव्याकरण विचारां कडेन(नाद-विचार) संबंद येवंक नाशिल्लो जाल्यार घडये भासविज्ञान आयज वेगळेच वटेन चलिल्लें पळोंवंक मेळपाचें.क्रिस्ता आदल्या सुमार ५००ते १५० वर्सा मजगतच्या काळांत संस्कृत भाशेचो व्याकरण विचार खूब विकसीत जाल्लो.
फेर्दिनां द सोस्यूर(१८५७-१९१३) ह्या स्वित्झर्लंडी भास शास्त्राज्ञान भाशेच्या अभ्यासाक इतिहासीक तनरेंतल्यान जागो केलो आनी भाशेचे बांदावळी विशींचें कांय मुळावे सिध्दांत सोदून काडून भाशेच्या अभ्यासाक वि५ानांत सुवात जोडून दिली.ह्या वावराक लागून सोस्यूराक अर्विल्ल्या भाशाशास्त्राचो मुळपुरुस मानतात.आंत्वान मेय्ये(१८६६-१९३६),लुई ह्येल्मस्लेव(१८९९-१९६५),निकोलाय त्रुबेत्स्कोय(१८९०-१९३८),रोमान याकोप्सन हांणी सोस्यूराची पंरपरा मुखार चलयली.
तुळात्मक वाङ्मय विद्देची पंरपरा अमेरिकेकूय अनवळखी नासली.विल्यम ड्वायर विट्नी सारकिल्या अमेरिकन विव्दानांनी ह्या मळाचेर तोलामोलाचो वावर केल्लो.विट्नीचें संस्क-त भाशेचें व्याकरण ही भारतीय-युरोपी भासाविज्ञानांत एक म्हत्वाची भर अशें मानतात.
तशेंच फ्रांत्झ बोआस(१८५८-१९४२) हाच्या वावरांत भाशेंच्या वर्णनात्मक अभ्यासाक नवी दिका मेळ्ळी.मुखार अॅडवर्ड सपीर (१८८४-१९३१)ह्या विट्नी आनी बोआसांच्या विद्यार्थ्यान भाशेच्या अभ्यासाक तत्त्वीक बसका जोडून दिली.सोस्यूरांवरी सपीरांकूय स्वतंत्रपणान भाशे भितरले रचणुकेचो बांदावळीचो दिश्टावो जालो. लॅनर्ड व्लूमफिल्ड (१८८७-१९४९)हांणें भाशेंच्या वर्णनाक शास्त्रीय शिस्त हाडली,१९३३त तागेंलें language हें पुस्तक उजवाडा आयलें.सपीर आनी ब्लूमफिल्डांचे प्रेरणेन अमेरिकन रचणूकवाद्यांची एक पिळगीच कयार जाली.झेलिग हॅरिस,बर्नर्ड,जॅार्ज ट्रेगर,चार्ल्ज हॅाकेट,केनेथ पायक हीं कांय हातूंतलीं मुखेल नांवां तेउपरांत भासविज्ञानांत भाशेचें अर्थाचें आंग कोनशाक पडिल्लें आनी भाशेची बांदानळ आनी तिचे मूळ घटक उक्ताडा हाडपी सोद पद्दतीक चड म्हत्व आयिल्लें.सुमार २० वर्सां अमेरिकन भासविज्ञानाचेर ब्लूमफिल्डांचो प्रभाव उरलो.इतलो मजगतीं बरपांत नाशिल्ल्या कितल्याशाच भाशांची वर्णनात्मक व्याकरणां भासविज्ञानिकांनी बरोवन काडली.भाशेच्या नीज उलोवप्यांकडल्यान भाशेचीं वाक्यां एकठांय करप,अर्थाक कुशीन दवरुन वाक्यांतले भाशेचे बांदावळीचो अभ्यास करप ही त्या भासविज्ञानिकांची वावर पध्दच आशिल्ली.हे पध्दतीक आनी तिचे मोखीक लागून अमेरीकेंतल्या ह्या भासविज्ञानिकांक 'रचणूकवादी'(structuralists)हें नांव पडलें.हाका लागून रचणुकी भासविज्ञान हें उतर कांय जाण रचणूकवाद्यांतें भासविज्ञान ह्या मोटव्या अर्थानूय वापरुंक लागले.
१९५७त नोअम च्यॅामस्की हाचें syntactic structuresहें पुस्तक उजवाडा आयलें.ताणें भासनिज्ञानांत व्युत्पादक व्याकरणाचें (Generative Grammar)पर्व सुरु केलें.
अर्विल्या भासविज्ञानाच्या विकासांत आनी विचारांत भारतीय भास विचारांचें,चड करुन पाणिनी-फांट्याच्या भास विचारांचें म्हत्वाचें योगदान आसा.भारताचो युरोपी भास विव्दानांकडेन संर्पक आयलो तेन्ना एकुणिसाव्या शेंकड्यांत डॅा.राम कृष्ण गोपाळ भांडारकर हे तुळात्मक वाङ्मय विद्देचो अभ्यास करपी पयलो भारतीय विव्दान.भांडारकार वांगडा जॅान बीम्स,रुडॅाल्फ ह्योर्नले आनी रॅाबर्ट कॅाल्डवेल हांणी भारतीय भआशांच्या आर्विल्ल्या अभ्यासाची बुन्याद घाली.ह्या सुरवेच्या काळांत चडसो संस्कृत भाशेचेरुच अभ्यास जालो.
