हातूंत जाता.जीवाश्म(fossilo)हांच्या अभ्यासाक पुराजीवविज्ञान म्हण्टात.जीवाश्मांची तपासणई करुन पुर्विल्ल्या काळांतल्या वनस्पतींची आनी मोनजातीची म्हायती मेशटा हे म्हायतीवयल्यान खडपांचो सापेक्ष(revative)काळूय थरोवपाक मेळटा.
थरांचे सहसंबंद थरयतना जीवाश्मांचो वापर करतना क्रम विकासाचें तत्व म्हत्वाचें थरता.पयलींचे जीव निर्वंश जावन तांच्या जाग्यार चडांत चड आधुनिक जीव येतात. उणो काळ जिनीत रावन जांचो प्रसार चड भागांनी जाल्लो आसा अशा जिवांचे जीवाश्म हे स्तरवैज्ञानीक सहसंबंदांत खूब म्हत्वाचे थरतात.अशे जीवाश्म खाशेल्या काळाचे निदेर्शक आशिल्ल्यान तांकां निर्देशक जीवाश्म म्हण्टात. पुराजीवविज्ञानाचे अपृश्ठवंशी आनी पृश्ठवंशी अशे विभाग केल्ले आसात. स्तरवैज्ञानिक सहसंबंद थरयतना पृश्ठवंशी जीवाश्मांचो चड वापर करतात.हाचें मुखेल कारण म्हळ्यार पृश्ठवंशी जीवाश्म वर्ग चड व्हड आशिल्ल्यान ते बरे अवतिकायेंत मेळपाची खूब आशा आसता.
खूब प्रमाणांत जीवश्म आसा अशा खडपांतलें सगळ्यांत पोरनें खडप म्हळ्यार कँब्रियन कल्पाचें खडप. तांचे भितर दर्यांत रावपी अपृश्ठवंशी मोनजातींचे जीवश्म खूब प्रमाणांत आसतात. पूण पृश्ठवंशी मोनजातींचे जीवश्म नासतात. पुर्विल्ल्या विंगड विंगड काळखंडांनी विंगड विंगड जीवश्म धर्तरेचेर रावताल्यो आनी त्यो विशीश्ट क्रमान धर्तरेचेर आयल्यो, अशें जीवश्ममय खडपांच्या परिक्षणा वयल्यान सिध्द जालें आनी ह्या जीवश्मांच्या आदारान खडपांचो काळ थरेवपाक खूब आदार जालो.
वनस्पतींच्या जीवश्मांचो अभ्यास पुरावन स्पतिनिज्ञान ह्या फांट्यांत करतात आनी आदल्या भूवैज्ञानिक काळांत धर्तरेच्या विंगड विंगड भागांनी आशिल्लें तापमान , पावस, वारें, आनी हेर जलवायुमानाच्या घटकांचो अभ्यास पुराजलवायूविज्ञान हातूंत करतात.पुराभूगोल हें आदल्या काळांतल्या भूगोलाविशीची म्हयती मेळोवन दिवपी विज्ञान आदल्या काळांतलो म्हासागर आनी जमीन हांची वांटणी आनी तांच्यो शिमो, दर्याची खोलाय, जलवायुमानाची वांटणी आनी हेर म्हायती ह्या विज्ञानांत मेळटा. ज्योतिर्भूविज्ञान हातूंत मुखएलपणान सूर्यकुळांतले गिरे, उपगिरे, लघुगिरे आनी हेर खस्थ पदार्थांचो भूविज्ञानाचे नदरेन अभ्यास करतात.हातूंत मुखेलपणान सूर्यकुळांतले खस्थ पदार्थ आनी तांचें वातावरण हांचो अभ्यास करतात.तातूंत मेळिल्ले म्हायतींत धर्तरेचे उत्पत्तीसंबंदीची काय सूचक अशी म्हायती मेळूंक शकता काय, हाचो सोद घेतात.धर्तरेची पिराय, समस्थयित्व, धर्तरेचे अंतरंग, भूटुंबकत्व, खंडविप्लव, दर्यातळ विस्तारण, भूपट सांरचनिकी, धर्तरेची उत्पती हांचो अभ्यास सैध्दांतिक भूंयविज्ञान हातूंत करतात.
अर्थीक वा वैज्ञानिक हेतून भूवैज्ञानिक म्हायती मेळोवपाखातीर खंयच्याय प्रदेशाचें रितसर परिक्षण करप म्हळ्यार सर्वेक्षण. खडप भूंयरिप हांचो अभ्यास करप आनी ताका अर्थ लावप, स्थळांची आनी उकत्या पडिल्ल्या खडपांची सुवात थरोवप ही आनी हेर म्हयती आदार नकाशांत आस्पावप आनी हेर गजाली सर्वेक्षणांत करतात.भूंयविज्ञानाच्या चडशा फांट्यांनी सर्वेक्षणाचो उपेग करतात.धर्तरेची संरचणूक आनी इतिहास समजून घेवपाक सर्वेक्षणांत मेळिल्ली म्हायती खूब फायदेशीर थरल्या.भारतांतल्या विंगड विंगड विद्यापिठांनी भूंयविज्ञानाविशींचें शिक्षण दितात. पूरक नोंद¬¬- भूगणित,भूगोल, भूराज्यशास्त्र.
भूकः मनशाक तशी मोनजातीक ,अन्नाचे गरजेची जाणविकाय करुन दिवपी शारिरीक तशी मानसिक संवेदना म्हणजे भूक.
भूक लागली म्हण्टकच भूकेची जाणविकाय पोटांतल्या थरावीक बदलत्या क्रियांवयल्यान जावंक लागता. भूक कशी लागता हें विशीं कांय सिध्दांत मांडल्यात. भूक आनी मेंदू हांचो संबंद आसा अशें सांगपी सिध्दांताक मध्यवर्ती सिध्दात अशें म्हण्टात .ह्या सिध्दांताप्रमाण मनशाच्या वा हेर प्राण्यांच्या मेदवांत भूकेचे संवेदनेचेर नियंत्रण दवरपी यंत्रणा आसता.मेंदवाच्या सकयल्या भागांत hypothalamus जाका अंधःश्र्चेतक अशें म्हण्टात तो भाग हेर नियंत्रणावांगडाच तान आनी भूक हांचेरुय नियंत्रण दवरता. अंधःश्र्चेतक हाचे दोन म्हत्वाचे भाग भुकेसंबंदान आशिल्ले कार्यपद्दतीचेर लक्ष दवरुन आसतात.दोनूय वटांनी आशिल्ल्या अंधःश्र्चेतकाच्या वयल्या मदल्या केंद्राक (Ventro-medial nucleus)म्हळ्यार तृप्ती केंद्र जर नश्ट करीत जाल्यार त्या प्राण्याक वा मनशाक खूब भूक लागता.जठर भरिल्लें आसून लेगीत तो अन्नाक वखवखता. अशे स्थितींत तो एकसारको खायत रावता आनी ताका शारिरीक मोटाय येता. अन्नसेवन केंद्रांतले कोशिकेचो जर नाश केलो जाल्यार त्या प्रण्याची भूक मरता.निमाणेकडेन ताका उपासमारान मरण येता.
डब्ल्यू .बी. कॅनन हाच्या सिध्दांताप्रमाण प्राण्यांक जेन्ना भूक लागता, तेन्ना ताच्या पोटांत वळपाक लागता(Stomach contraction). हाका लागून ज्यो कळो येतात तांकां भूककळो अशें म्हण्टात.
अंधःश्र्चेतक केंद्राच्यो पेशी रगतांतल्या साकरेच्या (Glucose)पांवड्यावयल्यान उत्तेजीत जातात.जेन्ना रगतांतली साकर उणी जाता तन्ना ह्यो पेशी दुसऱ्या भागात म्हळ्यार जो भाग खावपाचे संवेदनेविशीं जागरुक आसता ताका उत्तेजीत करतात. अशे रितीन भुकेची जाणविकाय जाल्ल्यान खावपाची इत्सा जाता.
जठर र्तें जावपाची प्रक्रिया आनी वेळ अन्नाचेर आदारिल्लो आसता.जठरांत गेल्लें अन्न सुमार स वरांभितर रितें जाता.मनशाचे शारिरीक भलायकेवांगडा मनाचेरुय हे प्रक्रियेचो परिणाम जाता.चड भूक लागता तेन्ना मनशाक पुरो जाल्लेवरी दिसता.हेच स्थितींत तो चड
