बक्साराचें झूज
मिनास हेच करिनात जाल्यार सगळे ‘साहिबेनिसाब’ (म्हळ्यार गरजे परस साडेसात तोळे भांगर वा साडेबावन तोळे रुपें ज्या मनशाकडेन चड आसता तो) मुसलमान ह्या दिसा हो उत्सव, आसा थंय आपले कुवती प्रमाण मनयता. दर एका मुसलमान मनशान धर्मीक नदरेन हो विधी मनोवप हें विहित आनी गरजेचें कर्तव्य मानलां कुराणात ह्या विधीविशीं उल्लेख मेळटा.
पशू विकतो घेवपाची ऐपत आशिल्ल्या साहिबेनिसाबान दर एकल्यान एक मेंढरूं वा धर्मीक नदरेन योग्य थरयल्लो खंयचोय पशू वा सात मनशांफाटल्यान एक ऊंट बळी दिवंचो पडटा. हो पशू थरावीक पिरायेचो आनी अव्यंग आसचो पडटा. सलात अल ईद सावन सुरू जावपी हो बळीविधी फुडें तीन दीस म्हळ्यार ‘ऐयाम अल् तश्रीफ’ मेरेन चलता. ह्या प्रसंगा वेळार ‘तस्मिया’ (बिस्मिल्ला असो जप), तक्बीर (अल्लाहु अकबर) म्हणप. पशूचें तोंड किब्लाचे (अस्तंत) दिकेन दवरप आनी बळीचो स्विकार करचो म्हणून तातूंतलो एक स्वताखातीर, दुसरो सोयऱ्यांखातीर आनी तिसरो गरिबांक वांटपाखातीर वापरतात.
हाया दिसानी सगळे मुसलमान नवे कपडे घालतात आनी मेखळे सुवातेर, ईदग्याचेर उदेवपाउपरांत पूण सूर्य माथ्यार येवंचेआदीं एकठांय जमतात. हेर इमामांच्या नियंत्रणाखाल भौशीख प्रार्थना (नमाज) जाता. प्रार्थनेउपरांत इमाम ‘खुत्बा’ (धर्मीक प्रवचन) वाचता. धर्मीक नदरेन खुत्बा आयकत म्हत्वाचें मानतात. खुत्बा वाचतकच ‘ईद मुबारक’ म्हणून एकामेकांक मेळटात आनी परबीं दितात. उपरांत लोक आपआपल्या घरा वचून बळीविधी करतात. मेळपाखातीर आयिल्लया लोकांक फराळाचे पदार्थ आनी पानसुपारी तशेंच अत्तर दितात. – कों. वि. सं. मं.
बक्साराचें झूज : मोगल सम्राट दुसरो शाह आलम, ताचो वझीर आनी अयोध्येचो सुभेदार शुजा उद्दौला आनी बंगालचो मीर कासीम हांणी एक जावन ब्रिटीश इस्ट इंडिया कंपनी आड बक्सर गांवांत उबारिल्लें झूज (22 ऑक्टोबर 1764). बक्सार, बिहार प्रांतांत पाटणाचे अस्तंतेक सुमार 120 किमी. वयर गंगा न्हंयेचे दक्षिणेक वशिल्लें आसा.
प्लासीच्या झुजाउपरांत बंगालचो सुभेदार मीर जाफर हो ब्रिटीश इस्ट इंडिया कंपनीचे इत्सेआड वागपाक लागलो. मीर जाफर उपरांत ताका वारस नाशिल्ल्यान ताच्या जांवया मीर कासीम हाका सुभेदारी दिवंची केल्ली. पूण कंपनीच्या ह्या सांगण्याक मीर जाफरान दाद दिलिना. ब्रिटिशांचें बळगें बंगालांत चड आसा तें पळोवन मीर जाफरान हॉलंडी लोकांचो आदार घेवपाचें थरयलें. बंगालांतल्यान इस्ट इंडिया कंपनीक धांवडावन घालचे खातीर शाह आलम हाणें मीर जाफराचो आदार घेतलो. शाह आलमाच्या जोड पालवान मीर जाफरान 1760 त पाटणा आनी मुर्शिदाबाद घेवपाचे यत्न केले. पूण ताका यश आयलेंना. हे घडणुकेक लागून कंपनीन आनी कंपनीच्या इंग्लीश नोकरांनी मीर कासीमाक कर भरिनासतना वेपार चालू दवरलो. बंगाल सुभ्यांतल्या लोकांनी आनी जमीनदारांनी कंपनीच्या वेपारा आड कागाळ केली. हाका लागून मीर कासीमान कंपनीकडेन कागाळ केली. हे कंपनीचे वागणुकेक लागून ताची कर वसुलीय उणी जावपाक लागली. पूण कंपनीन आपलो वेपार कर भरिनासतना चालूच दवरलो. हाका लागून मीर कासीमान सगळ्यांक कर भरिनासतना वेपार करपाक सवलती दिल्यो. कंपनीन अशे परिस्थितींत तैनातीफौजेच्या खर्चाखातीर खंडणी वाडोवन पयशाचो तगादो सुरू केलो. तेचपरी पाटणाचे कंपनीचो प्रतिनिधी एलिस हाचे वायट वागणुकेक लागुनूय हांगाचें वातावरण तंग जाल्लें. मीर कासीमान एलिसाआड कंपनीकडेन कागाळ केली. मीर कासीम आपूण सांगिल्लें आयकना तें पळोवन हाणें परत मीर जाफराक सुभेदार करपाचें थरयलें. 7 जुलय 1963 दिसा कंपनीन मीर कासीमा आड झूज उबारलें. हाचे पयलीं म्हळ्यार 24 जून 1763 दिसा एलिसान पाटणाचो किल्लो आनी पाटणा काबीज केलीं. ह्या सुमाराक मीर कासीमाच्या सेनापतीन पाटणालागीं आशिल्ले ब्रिटीश कंपनीचे वएकारीचेर घुरी घालून एलिसन आनी कंपनीच्या सैन्याक वखारींत कोंडून दवरले. खंयचेय परिस्थितींत बंगालांतल्यान ब्रिटीशांक धांवडावन घालपाचें अशें ताणें थरयलें. मीर जाफराक सुभेदारपद दिवंचे खातीर मुर्शिदाबादाक वतल्या कंपनीच्या सैन्याचेर मीर कासिमान घुरी घाली. पूण ताका यश आयलेंना. 19 जुलय 1763 दिसा जाल्ल्या झुजांत ताचेर हार पडली. 23 जुलय 1763 दिसा मुर्शिदाबादेक मीर जाफराक सुभेदारी मेळ्ळी. मीर कासीमान सुभेदारी मेळोवपाचे परतून यत्न केले. पूण ताका यस आयलेंना. उपरांत मीर कासीमान पाटणाकडेन कंपनीन कसलीय हालाचाल केली जाल्यार पाटणाचे वखारींत बंदी केल्ल्या एलिस नी हेरांक मारून उडोवपाची धमकी दिली. कंपनीन मोंघीराचेर ताबो मेळयले उपरांत मीर कासीमाचो सेनापती वॉल्टर रायनहार्ट हाणें एलिस आनी हेरांक जिवेशीं मारले. नोव्हेंबर 1763 त मीर कासीमान पाटणा सोंडलें आनी ताणें शुजाउददौलाचो आलाशिरो घेतलो. शाह आलम होय शुजाउददौलाभाशेन आशिल्लो. उपरांत शाह आलम शुजाइददौला आनी मीर कासीम हाणीं मोगली सुंक्त आघाडी उबी करून पाटणाचेर घुरी घाली. 1764 त पाटणालागीं संयुक्त आघाडी आनी कंपनी हांचेभितर झूज सुरू जालें. पूण पावसाक लागून मोगली सैन्यान बक्साराक तळ मांपलो.
बक्साराक एकवटीत आघाडे भितर वाद जावन तांचेमदी फुट पडलफ. शाह आलम हाणें गुपीतपणान कंपनीकडेन कबलात केली. मीर कासींमाच्या फुडारपणाखाला एकवटीत आघाडेक व्हडलेंशें यश मेळेंना. देखून उपरांत
