भूंयप्रदेशाखेरीज राज्यसंस्थेक आस्तित्व ना. राज्यसंस्था ज्या भूंयप्रदेशाचेर आसतात, ते भूंयप्रदेश सगळ्याक सारके नात. स्वाभाविक संबंदीत प्रदेशांतल्या राज्यसंस्थांचेर पर्यावरणाचो परिणाम अटळ आसता. सुवात, विस्तार आकार, हवामान, भूंयरचणूक ह्या भुगोलीक घडणुकांचो राज्यसंस्थेचे रचणुकेचेर आनी उदरगतीचेर परिणाम जाल्लो दिसून येता. राज्यांचें पराराश्ट्र धोरणूय हे भुगोलीक परिस्थितीचेर ब-याच प्रमाणांत आदारुन आसता. राज्यसंस्थेचे उदरगतींत त्या राश्ट्राच्या भुगोलीक सुवातीक खूब म्हत्व आसा. युरोपांतल्या मुखेल भुंयेपसून वेगळो आशिल्ल्या ब्रिटीश जुंव्याच्या सुवातीक लागुन फ्रेंच राज्यक्रांतीचो परिणाम ब्रिटनचे राज्यसंस्थेचेर व्हडलोसो जालोना. इंग्लीश खाडयेक लागुन नेपोलियन इंग्लंड जिखूंक शकलोना. खंडाचे भितर सुवात आशिल्ल्या राश्ट्रांची राजकीय परिस्थिती खाशेलो तरेची अशें दिसता. बोलेव्हिया, झेकोस्लोव्हाकिया, स्वित्झर्लंड ह्या भुंयेन रेवाडिल्ल्या राश्ट्रांक कितल्याशाच शेजारी राश्ट्रांकडेन वेगवेगळे तरेचे राजनितीक संबंद दवरचे पडटात. शेजारच्या राज्यांकडेन बरेपणाचे संबंद नासल्यार त्या राश्ट्रामुखार सदांच कितल्योशोच समस्या निर्माण जातात आनी ताचे उदरगतीक बादा येता. अँटलांटिका आनी प्रशांत महासागराच्या मदीं आशिल्लें अमेरिकेचें स्थान त्या राश्ट्राक राजकीय नदरेन उपेगी थरलां. संवसारांतल्या दोनूय म्हाझुजांचो धग अमेरिकेक प्रत्यक्षपणान बसलोना. मेक्झिको आनी कॅनडा ह्या शेजारी राश्ट्रांकडेन अमेरिकेचे समजिकायेचे आनी सहकार्याचे संबंद आशिल्ले. ताका लागुनूच ह्या राश्ट्राक राजकीय थिराय प्राप्त जाल्या. हवामान आनी राजकीय शक्त हांचो दाट संबंद आसा. ध्रुवालागसारच्या आनी थंड प्रदेशांत राज्यसेस्थेतें अस्तित्व ना. हाचे सामके उरफाटें, अतीउश्ण हवामानाचे प्रदेश राज्यसंस्थेक उपेगी थरिल्ले सांपडटात. सहारा प्रदेश तशेंच अरब राश्ट्रां हांचीं उदाहरणां वयल्या विधानाचे पुश्टीखातीर दितात. संवसारांतले सामके प्रगत अशे देश जपान, इंग्लंड, जर्मनी, अमेरिका, रशिया ह्या समशीतोश्ण हवामानाच्या प्रदेशांत आसात. हवामानाचो मनशाचे कार्यक्षमतायेचेर परिणाम जाता आनी ताचेवरवीं राजकीय क्षमतायेचेरुय परिणाम जाल्लो दिसता.
राज्याच्या बळग्याचेर भूंयरनेचो परिणाम जाता.दोंगरी वाठारांपरस मैदानी प्रदेशराज्यसंस्थेक अनुकुल थरल्यात.रशियांतलें सायबेरियाचें मैदान आनी अमेरिकेंतलें मिसिसिप्पीचें मैदान त्या देसाचे राजकीय शक्तीक पोशक थारलें.वॅनॅझुएला,इक्वादोर,कोलंबिया हीं राश्ट्रां,दोंगरी भूंयरचनेक लागून राजकीय क्षेत्रांत फाटीं पडलीं.उरफाटें,स्वित्झर्लंडाची भूंयरचणूक दोंगरी आसुनूय तें एक प्रगत राज्य अशें समजतात.सैमीक साधन संपत्तीच्या फावो त्या वापरान अशें राश्ट्र राजकीय प्रगती करुंक शकलें.कांय देशांतल्यो शिमो भूंयरचणुकेट्या आदाराचेर थरयल्यात.व्हॅस्जिस दोंगुल्ल्यांचो जर्मनी आनी र्फांस हांचे शिमेवळीखातीर उपेग केल्लो.
ज्या राज्यांक विस्तृत भूंयप्रदेश आसात,तीं राज्यां बळिश्ट जावपाची शक्यताय चड वाडटा.रशिया अमेरिका चीन हीं राश्ट्रां ताका लागून संवसारीक राजकारणाचेर प्रभाव घालूंन शकतात.तांकां जिखप सहज शक्य नासता.विस्तृत भूंयप्रदेशाचो आनी सैमीक साधनसंपत्तीचो फायदो ह्या राज्यांक मेळ्ळा.ब्राझील,ऑस्ट्रेलिया हीं राश्ट्रां विस्तारान व्हडलीं आसूनूय हेर घटकांचे प्रतिकूलतेक लागून राजकीय क्षेत्रांत वर्चस्व प्रस्थापित करुंक शकलिंनात.अंडोरा,मोनॅको,रॅन मॅरिनो,डॅन्मार्क हीं सामकीं ल्हान राश्ट्रां आंतरराश्ट्रीय राजकारणाचे नदरेन उण्या म्हत्वाचीं.
सैमीक साधनसंपत्तीक लागून राश्ट्राची प्रतिश्ठा वाडली.संरक्षणाचे नदरेन खनीज द्रव्यांक म्हत्व आसा.खनीज द्रव्यांनी समृध्द आशिल्ल्या राश्ट्रांक आंतरराश्ट्रीय राजकारणांत खाशेली प्रतिश्ठा मेळिल्ली दिसता.रशिया आनी अमेरिका हीं राश्ट्रां वेगवेगळ्या प्रकारांच्या खनिजांच्या उत्पादनांत आघाडेचेर आसात.मध्य उदेंतेकडल्या राश्ट्रांक खनीज तेलाच्या साठ्यैंक लागून आंतरराश्ट्रीय राजकारणांत हालींच्याकाळांत खूब म्हत्वाची सुवात मेळ्ळ्या.रशिया आनी अमेरिका ह्यो दोनूय महासत्ता मध्य उदेंतेंतल्या राश्ट्रांचेर वर्चस्व स्थापन करपाखातीर खनीज तेलाची सर्त करतात.
राजकीय संधर्शाक भुगोलीक घटक कारणीभूत जाल्ल्याचीं कितलींशींच उदाहरणां दिश्टी पडटात.रशियया आनी चीन हांचे शिमेवयल्या उस्सुरी न्हंयेन पात्र बदलिल्ल्यान तांच्या शीमावादाक चड खरसाण आयली.इराण-इराकाचे शिमेवयल्यान व्हांवपी शात-अलअरब हे न्हंयेच्या वापरावयल्यान ह्या राश्ट्रांतले राजनीतीक संबंद खूब खेपे इबाडले.रिओग्रॅड न्हंयेक लागून संयुक्त संस्थानां आनी मेक्झिको ह्या राश्ट्रांमदीं राजकीय समस्या निर्माण जाल्ली. राजकीय नियंत्रणाचे नदरेन राश्ट्राच्या आकाराक म्हत्वा दितात.फावो तो आकार आशिल्ल्या राज्यसंस्थांक आपल्या प्रदेशाचेर फावो ते तरेन नदरेन बरे आसात.खंडीत आकाराक लागून इंडोनेशियाक राजकीय नियंत्रणांत कितल्योशोच अडचणी निर्माण जाल्ल्यो दिसतात.इंडोनेशियांतल्या इरियन जुंव्यावयल्या लोकांनी बांगलादेशाची निर्मिती जाली.हे विशीं हेर कितल्याशाच कारणांक लागून भूगोलीक परिस्थिती म्हत्वाची थरली.
राजकीय संघटनेचो उंचेलो पांवडो तांक आशिल्ल्या राश्ट्राचे बाबतींत प्राकृतीक पर्यावरणाचे घटक दुय्यम स्वरुपाचे आसतात.इंग्लंड आनी जपान हीं राश्ट्रां ह्या निकशाचीं उदाहरणां आसात.खाशेली राजकीय परिस्थिती आपणावप,व्हडलो विस्तार आनी सैमीक
