ह्या कवींनी भोजपुरींत खूबशी काव्य-रचणूक केल्या. कबीरपुत्र कमाल हाची काव्य- रचणूक भोजपुरींत आसा. भोजपुरी लोकसाहित्याचे लोकगाथा, लोककथा आनी प्रकीर्ण अशे चार वांटे करु येतात.लोकगितांचे सामान्यपणान पांच विभाग जातात.
१)संस्कारगितां २) ऋतुगितां ३)जातिगितां ४) व्रताचीं गितां ५)क्रियागितां. संस्कारागितां हीं पूत जल्मतकच, मुंडण केल्यार, उपनयन संस्कारा वेळार म्हणपाचीं पदां, लग्ना वेळार म्हणपाचींय पदां आसात.
पूत जल्मतकच गायतात त्या पदांक सोहर, सोहिलो वा मंगल म्हण्टात.ऋतुगितांनी कजली, होरी, चैता,बारहमासा हीं पदां येतात.जातिगितांनी कांय जातिविशिश्ट पदां येतात. अहीर लोक चड करुन बिरहागितां म्हण्टात. ते पावसाच्या दिसांनी तशेंच लग्नसुवाळ्या वेळार हीं पदां गायतात. अहिरांभाशेन दोसाध लोक पचरा पदां गायतात. चामार लोक उफरा आनी पिपीहरी पदां गायतात. कहार, कहरुबा, तेली कुल्हू आनी मडवळ हुडुक पदां गायतात.
व्रतांची गितां हीं व्रतांच्या वेळार गायतात. देकीक-भाद्रपदांतलें बहुला व्रत, कार्तिकांतलें षष्ठीमातेचें व्रत, शीतला व्रत, नागपंचम व्रत, पिडिया व्रत, सूर्यषष्ठी व्रत आनी हेर.
क्रियागितां म्हळ्यार शेतांतलीं कामां करतना म्हणपाचीं पदां. दलटना गायतात त्या पदांक जॅंतसार गीत, लावणीच्या पदांक रोपनी गीत म्हण्टात.
लोकगाथाः भोजपुरींत लोकगाथा व्हड प्रमाणंत आसात.जी कथा खूब व्हड आसात. त्या कथानकाक लोकगाथा म्हण्टात.लोरिकायत, विजयमल, नथकवा बंजारा, भरथरी चरित्र, गोपीचंद, सोरठी, आल्हा, भगवती देवी, लचिया, चनैनी, राजी दौलत, कुसुमादेवी ह्यो कांय नामनेच्यो लोककथा.
लोककथाःतिरिया चरि-तर सारकी उपदेशकथा, अनंत चतुर्दशी कथा, त्रिलोकीनायकी कथा, करवा-कथा, जिउतिया कथा,सारकिल्यो व्रतकथा, कौटुंबिक जिणेंत घडपी मोगाकथा, ढेला और पती, सारक्यो मनोरंजन कथा, राजाके न्याय की कथा, जनता कष्ट कथा, बहुविवाह कथा, कन्याविक्रय कथा,सारकिल्यो लोकांच्यो सूख –दुख्खाच्यो कथा तशेंच शिव दधीची, सत्य-हरिश्र्चांद्र, नल-दमयंती, सारंगा सदावृत हे सारक्यो पौराणिक कथा भोजपुरी साहित्यांत व्हड प्रमाणांत आसात. भोजपुरी बोलीभास आशिल्ल्यान वेव्हारांत पावलाक वापरपी म्हणी आनी सुभाशितां हांची भोजपुरींच व्हड खाणूच आसा.
हालीं लेखी भोजपुरी साहित्य व्हड प्रमाणांत उजवाडा येता. अवधविहारी सुमन हाचो जेहलक सनदि हो 10 कथांचो झेलो उजवाडा आयला. भोजपुरी ह्या नेमाळ्यांतल्या न कथा उजवाडा येतात. राधिकादेवी श्रीवास्तव हीय एक नामनेची भोजपुरी कथालेखिका. भिखारी ठाकूर हाचें बिदेसिया हें लेकनाट्य भोजपुरींत खूब प्रसिद्द आसा. हिंदींतलो नामनेचो लेखक राहुल सांकृत्यायन हाचीं कांय नाटकां भोजपुरी बोलींत उजवाडा आयल्यांत तीं अशीं- १८८४ वर्सा पं.रविदत्त शुक्ल. हाचें देवाक्षर चरित नांवाचें लोकनाट्य उजवाडा आयिल्लें. खडीबोलींतल्या ह्या नाटकाचे २-३ अंक भोजपुरींत आसात.
नई की दुनिया, दुनमुन नेता, मेहरारुन के दुरदसा,जोंक इ हमार लडाई, देश-राछछ, जरमनवा के हार निहचय. गोरखनाथ चौबे हाचेंउल्टा जमाना, पं.रामविचार पांडेय हाचें कुंवरसिंह, रामेश्र्वर सिंह काश्यप हाचें लोहासिंह हीं नाटकां प्रसिध्द आसात.वीरन्द्र सिंह हाणें कांय एकांकी बरयल्यात.
आर्विल्ल्या साहित्यांत आयज लेगीत गद्यापरस पद्याचोच वांटो चड आसा. सद्या जायते कवी भोजपुरी भाशेंत काव्य रचतात. तातूंत बिसराम हाची सुवात म्हत्वाची आसून ताणें खूबशीं बिरहा पदां बरयल्यांत. बाबू रामकृष्ण वर्मा हाणें विरहानायिकाभेद नांवाचें काव्य बरयलां. दूधनाथ उपाध्याय हाचे भरती के गीत, भूंकपपचीसी आनी गोविलापछंदावली ह्या नांवांचे तीन काव्यांझेले प्रसिध्द आसात. रधुवीर नारायण हाणें बटोहिया नांवाचीं पदां रचलीं. रामविचार पांडेय हाचो बिनिया-बिछिया हो काव्यांझेलो प्रसिध्द आसा. श्यामविहारी तिवारी हाचे देहाती दुलकी ह्या नांवान तीन काव्यांझेले उजवाडा आयल्यात. तशेंच चंचरीक हाचो ग्राम- गीतांजलि श्रीवास्तव हाचो बरबै शतक, ह्रदयानंद तिवारी हाचो क्रांतिदूत, कृष्णदेवप्रसाद गौड वा बेढब बनारसी हाणें भोजपुरींत जायत्यो व्यंगात्मक कविता बरयल्यात. शिवदत्त श्रीवास्तव वा सुमित्र हाचो गावगिरान, मोहनलाल गुप्त हाचे जायते काव्यांझेले प्रसिद्द आसात.रमाकांत व्दिवेदी, रामनाथ पाठक, प्रभुनाथ मिश्र, रामवचनलाल श्रीवास्तव, रामसिंह उदय, अनिरुध्द, दिवाकर लाल अंकुर, भगवानसिंह, चंद्रशेखर मिश्र, चंद्रदेवसिंह ह्रदय, भुवनेश्र्वर प्रसाद, कमलाप्रसाद मिश्र हे कांय नामनेचे कवी.
भोबे, गोपाळकृष्णः (जल्मः ६ ऑगस्ट १९२०, नेरुल, बारदेस, मरणः १३ फेब्रुवारी १९६८,मडगांव). गोंयचो एक कला समिक्षक आनी लेखक. ताच्या गांवांत शिक्षणाची बरी सिविधा नाशिल्ल्यान ताणें घरचे घराच बरोवपा- वाचपापुरतें मराठीचें गिन्यान मेळयलें. फुडे सरकारी शाळेंत वचून ताणें पुर्तुगेज सेगुंद ग्रावा मेरेन मुळावें शिक्षण मेळयलें. तेचपरी लिसेवाचेंय दोन वर्सां शिक्षण खाजगी रितीन घेतलें. ताका मुळांतूच संगीत, नाट्य, चित्र, शिल्प आदी
