मरतकच परकायाप्रवेशान त्या राजाच्या राणयांवांगडा आनी परतून एकदांसिहल देशांतले राणयेवांगडा ताणें संवसार केलो. ताच्या दोन पुतांनीच उपरांत जैन धर्माची स्थापणूक केली असो कथा मेळटात. मच्छिंद्रनाथ हो भृगुवंशीय ब्राह्मणाचो पूत, गंडांतरयोगाचेर जल्मल्ल्यान ताका दर्यांत सोडलो आनी ताणें नुस्त्याचें रुप घ्वन वा नुस्त्याच्या पोटांतल्यान, शंकरान पार्वतीकसांगिल्लें गूढ ज्ञान आयकलेंअशीय कथा आसा.
मच्छिंद्रानाथ पयलीं योगमार्गाचो अनुयायी आशिल्लो. उपरांत वाममार्गी साधनेकडे वळून ताणें कौलमार्ग प्रवर्तित केलो आनी गोरखनाथान प्रबोधन करतकच मच्छिंद्रनाथ परतून नाथपंथी योगमार्गकडे आयलो अशें कांय विव्दानांचें मत आसा. शंकर आनी पार्वती हांच्या शापाक लागून तो आपलें ज्ञान विसरलो. तशेंच ताका बायल, आपत्य आनी भांगर हांचो जाल्लो मोह गोरखनाथान पयस केलो. अशीय एक कथा आसा.
डॉ. बागची हाच्या मताप्रमाण, मच्छिंद्रनाथ बौध्द तांत्रिक आशिल्लो. मच्छिंद्राच्या ग्रंथांचे दोन वाटे करचे पडटात. १. कौलमताचे ग्रंथ आऩी २. नाथमताचे ग्रंथ. पयल्या भागांत कौलज्ञाननिर्णय, अकुलवीरतंत्र, कुलानंदतंत्र, कुलार्णवतंत्र, कौलोपनिषद, कौलावलिनिर्णय आनी हेर कांय ग्रंथ मच्छिंद्राच्या नांवाचेर आसात.
नेपाळांत , मच्छिंद्रनाथाक माता म्हूण मानतात. अर्दनारीनटेश्र्वराकडेन, मच्छिंद्रनाथाक दादल्यावांगडा बायलेचेय गुणधर्म आसात असें मानलां. भस्मांतल्यान ताणें गोरखनाथाची निर्मीती केली अशी समजूत आसा. नेपाळांतल्या नेवार लोकांच्या मुखेल उत्सवांनी मच्छिंद्रनाथाचो उत्सव सगळ्यांत व्हड आसता. नेवारांचो तो कृषिदेव आसा. ताचे कृपेनूच पावस पडटा आनी भरपूर पीक येता अशें ते मानतात. तांबड्या रंगाचो एक लाकडाचो ठोकळो घेवन ते मच्छिंद्रनाथाची पुजा करतात. पाटव हांगा मच्छिंद्रनाथाचें एक देवूळ आसा. नेवारांभशेन गुरख्याचोय तो उपास्य देव आसा.
मजुमदार, घीरेंद्रनाथः(जल्मः३ जून १९०३, बंगाल, मरणः ३१ मे १९६०, लखनौ).
नामनेचो भारतीय मानवशास्त्रज्ञ. एक मध्यम वर्गांतल्या कुटुंबांत ताचो जल्म जालो. १९२४ वर्सा मानवशास्त्र विशय घेवन कलकत्ता विध्यापिठांतल्यान, पयल्या वर्गांत ताणें एम.ए.ही पदवी घेतली. १९२८ वर्सा सावन तो लखनौ विद्यापिठांत मानवशास्त्र विशयाचो व्याख्यातो म्हूण रुजू जालो. उपरांत १९३५ वर्सा इंग्लंडांत, ताणें केंब्रिज विद्यापिठाची पीएच.डी पदवी घेतली. उपरांत परतून तो लकनौ विद्यापिठांत आयलो १९४१ वर्सा तो मानवशास्त्र विभागाचो मुखेल जालो.
ताणें संस्कृतीक तशेंच शारिरीक ह्या दोनूय मानवशास्त्रीय शाखांनी खाशेलें प्रशिक्षण घेतिल्ल्यान मानववंशाविशीं संशोधन-अभ्यास करप खूब सोपें जालें. तशेंच ताणें उत्तर प्रदेश, गुजरात, बंगाल, मध्य प्रदेश आनी बिहार हांगाच्या आदिवासी लोकांची अभ्यास करुन रक्तरसशास्त्रीय नदरेन सर्वेक्षण आनी ताचें संशोधन केलें. ताणें हो, खस, कोरवा, थार, गोंड, भिल्ल ह्या आदिम जमातींचो, त्या लोकांभितर रावन अभ्यास केलो.
१९५२-५३ वर्सा वेन्नर-ग्रेन प्रतिश्ठानान, अमेरिकेंत आयोजित केल्ल्या, मानवशास्त्रीय चर्चासत्राक मजुमदार हाजीर आशिल्लो. त्याच वेळार ताणें कार्नेल विद्यापिठांत अभ्यागत व्याख्यातो म्हणुनूय कांय व्याख्यानां दिलीं.१९३९ वर्सा भरिल्ल्या इंडियन सायन्स काँग्रेसच्या मानवशास्त्र विभागाचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. १९४१ वर्सा सावन नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडियाचो तो अधिछात्र आशिल्लो. १९५४ वर्सा रोम हांगा लोकसंख्येविशींचे जागतिक परिशदेंत, संयुक्त राश्ट्रांवतीन सगस्य म्हूण ताची नेमणूक जाली. १९५६ वर्सा हेग हांगा भरिल्ले आंतरराश्ट्रीय ह्मूमन रिलेशन हे परिशदेंतल्या एका विभागाचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. तशेंच आनीकूय जायते भोवमान ताका फावो जाले.
इंग्लंडांत आसतना, मॅलिनोव्हस्की ह्या मानवशास्त्रज्ञाकडे ताची वळख जाली. तशेंच रुथ बेनिडिक्टच्या लिखाणाचोय ताचेर प्रभाव पडलो. ए ट्राइब इन ट्रॅन्झिशन(१९३७) हें ताचें पयलें पुस्तक. ह्या पुस्तकांत ताणें मानवी शरिराची संशोधनात्मक विस्कटावणी केल्या. ताच्या उजवाडा आयिल्ल्या साहित्यांत मानव जातीच्या वर्णनाच्या स्वरुपाचें लिखाण चड आसा. हो(१९३७)आनी खास (१९६२) ह्या जमातींचेर बरयल्ल्या ताच्या व्याप्तिलेखांची खूब नामना आसा. संस्कृतीक मानवशास्त्राचे नदरेन हे व्यक्तिलेख खूब म्हत्वाचे आसता. आदिवासींचे जीणेचेर आदिवासी सोडून हेर मानवसमाजाचो कसो परिणाम जाता, हाचें संशोधन केलें आनी गांवगिऱ्या वाठाराचो ते नदरेतंल्यान अभ्यास करुन रेस रिअँलिटिज इन कल्चरल गुजरात (१९५०) आनी कास्ट अँड कम्यूनिकेशन इन अँन इंडियन व्हिलिज (१९५८) हे दोन मोलादीक ग्रंथ बरयले. ताच्या संशोधन निबंदांतले कांय निबंद तशेंच अँथ्रपोमेट्रिक सर्व्हे ऑफ द युनायटेड प्रॉव्हिंसिस (सहलेखक पी.सी. महालनोबिस आनी सी.आर.राव-१९४९) आनी रेस रिअँलिटिज इन कल्चरल गुजरातः रीपोर्ट ऑन द अँथ्रपोमेट्रिंक सेरॉलॉजिकल अँड हेल्थ सर्व्हे ऑफ महागुजरात, (१९५०) हीं दोन पुस्तकां चड अभ्यासनीय आसात.हे ग्रंथ ताणें उत्तर प्रदेश, गुजरात आनी बंगाल हांगाच्या जातिजमातींचेर रक्तरसशास्त्रीय आनी मानवमितीविशींचेर बरयल्यात. तशेंच जनांकिकी, रक्तरसशास्त्र, शारिरीक वाड, सास्कृतिक विक्रिया, नागरी समाज ह्या
