भूतनाथ, नारायण, ईश्र्वर, आनी ग्रामपुरूस ह्या दैवतांच्या देवळांचो आस्पाव आशिल्लो. बाटाबाटीच्या काळांत किरिस्तांव मिशनऱ्यांनी हातुंतलीं चडशीं देवळां मोडून ते सुवातेर चर्ची उबारल्यो. सुरवेच्या काळांत मडगांवांत बाटोवपाचो वावर मुखेलपणान जेजुइटांनीच केलो. 1567 वर्सा आर्चबिशप डोम गास्पार दे लिओ पेरैर हाचे देखरेखीखाल मडगांवांत पयली चर्च उबारली. एप्रिल 1778 त पुर्तुगेजांनी राजकीय फर्मान काडून मडगांव गांवांक शाराचो दर्जो दिलो. त्या तेपांर थंय हिंदू, किरिस्तांव आनी मुसलमान लोकांची दाट वसती आशिल्ली. मडगांव आपल्या ताब्यांत घेतकच पुर्तुगेजांनी थंयची शेतकी जमनी आनी रानां हस्तगत केलीं. तशेंच शाराभोंवतणचे मेकळे सुवातीर माडांची लागवड केली. तशेंच तांणी पुर्तुगेज शिक्षण दिवपी कांय शाळाय उबारिल्ल्यो. उपरांत गोंय मुक्ती संग्रामाच्या वेळार हेर गोंयकारां वांगडा मडगांवकारांनीय तातूंत सक्रीय वांटों घेतिल्लो. दोतोर राम मनोहर लोहियाच्या फुडारपणाखाल गोंयांतलो पयलो सत्याग्रह मडगांव शारांतच घडोवन हाडिल्लो. गोंय मुक्तीउपरात मडगांव शाराची खूब उदरगत जाली. सद्या ताका गोंयचें संस्कृतीक आनी वेपारी केंद्र म्हूण म्हत्व मेळ्ळां.
मडगांव शारांत श्रीमती पार्वतीबाई चौगुले कॉलेज ऑफ आर्टस अॅण्ड सायन्स, श्री दामोदर कॉलेज ऑफ कॉमर्स अॅण्ड इकॉनॉमीक्स, कारे कॉलेज ऑफ लॉ, विद्या विकास मंडल्स अॅकादेमी, ह्यो हांगाच्यो मुखेल शिक्षणीक संस्था.
ह्या शारांत गोमंत विद्यानिकेतन, मठग्रामस्थ हिंदू सभा, कोंकणी भाशा मंडळ, संस्कृत प्रचारणी सभा हीं कांय मुखेल संस्कृतीक केंद्रां आसात.
हांगा हरिमंदिर, विठ्ठल मंदिर, दामोदर साल, दामोदर लींग मंदिर, हॉलीस्पिरीट चर्च, ग्रेस चर्च आनी कांय मशिदी अशीं धर्मस्थळां आसात.
हांगा हांस्पिसीयो सेक्रेड हार्ट हें एक खूब पोरनें सरकारी हॉस्पीटल आसा. तशेंच नेहरु स्टेडियम, राजेंद्रप्रसाद स्टेडियम हीं हांगाचीं खेळामळां.
कोंकण रेल्वेचें म्हत्वाचें स्थानक मडगांवां आसा.
मडवळ :
भारतांत सगळेकडेन आशिल्ली एक जात. ताका धोबी, परीट, वरठी, चकला, रजक अशींय नांवां आसात. हिंदू तशेंच मुसलमान धर्माचे लोक हे जातींत आसात. लोकांचे कपडे धुवप हें तांचों मुखेल काम. तशेंच ग्रामस्थांच्या लग्नावेळार, लग्नाघरा वचून न्हवऱ्या-व्हकलेचीं परंपरीक अशीं कामां करप. ह्या सगळ्या कामांचो मोबदलो म्हणून ग्रामस्थांकडल्यान तांकां धान्य, कपडे सारकिल्या जिनसांच्या रुपांत मेळटालें. सद्याक ही पद्दत उणी जावन, हो मोबदलो पयशांच्या रुपांत मेळटा.
तांच्यांत आते-मामेभवंडांमदीं लग्न जाता. चलयेचो बापूय गरीब आसल्यार जातवाले वर्गणी जमोवन तिचें लग्न करतात. ओडिसांतले मडवळ, चली वयांत येवचेआदीं तिचें लग्न करतात. तें जमलेंना तर तिचें तलवारीकडे वा झाडाकडेन लग्न करतात आनी उपरांत जेन्ना जमता तेन्ना तिचें लग्न करतात. ओरिसांतल्या मडवळ लोकांचो लग्नसुवाळो मात्सो वेगळो आसता. लग्ना आदल्या दिसा लग्न जाल्ल्यो पूण वयांत न आयिल्ल्यो चलयो सात घरांनी वचून उदक हाडटात. लग्नादिसा व्हंकल-न्हवरो त्या उदकान न्हातात. न्हवरो व्हंकलेच्या हातांत कांकण बांदता. उपरांत न्हवऱ्याचें उजवें आनी व्हंकलेचें दावें मनगट एकठांय बांदतात. उपरांत जमिल्ले लोक तांचेर अक्षता उडयतात. मध्यप्रदेशांतल्या मडवळाच्या लग्नसुवाळ्यांत एकाद्रो दादलो व्हंकलेचो भेस करून नाचता. ताका लागून व्हंकलेक कोणाचीच वायट नदर बादना असो तांचो समज आसा.
मडवळांत चलो जाल्यार सात दीस आनी चली जाल्यार पांच दीस सुयेर मानतात. राजस्थान मडवळांत सवाय म्हयनो सुयेर धरतात.
घटोइया हो तांचो मुखेल देव. ताची सुवात धोबीघाटार आसता. आषाढ म्हयन्यांत ताका म्होंवाचो निवेद्य दाखयतात. कपडे धुवचे आदी फातरीची पुजा करतात. दसऱ्य दिसाय हे फातरीची पुजा करतात. कांय मळवळ विष्णुचे भक्त जाल्यार कांय काली भक्त आसात. होळी आनी दिवाळी हे तांचे मुखेल सण. कांय लोक लग्नाउपरांत व्हंकलेक घेवन मडवळागेर वतात. थंय धोबीण तिका विडो दिता, हो विडो खुबुच शुभ मानतात आनी ताका सोहाग अशें म्हण्टात. ते वेळार मडवळणीक कापड वा साडी दितात.
मडवळांची जात-पंचायत आसता. सरपंच सोनावणी कुळांतलो आसता. हीन जातीचे कपडे धुवप, जातीनेम मोडप, वायट वागप आदी कर्मांक लागून तांकां दंड भरचो पडटा. जारीभायल्या लोकांनी तीन जेवणां दितकच तांकां जातींत परत घेतात.
हे लोक मेल्ल्या मनशांक पुरतात वा जाळटात. पूण ताचे आदीं प्रेताक हून उदकान न्हाणयतात. घरांतलो मनीस णवव्या दिसा मुंडन करता. इकराव्या आनी बाराव्या दिसा जातीक जेवण घालतात. कांय लोक म्हयन्याचें आनी वर्साचें श्राध्द वाडटात. कांय कडेन तीन दीसच सुतक पाळटात.
