जबाबदारींतल्यान मेकळी जावन निराश्रित आनी गरीब लोकांची सेवा ती करपाक लागली. ह्या कार्याखातीर तिणें पोपची परवानगी मेळयली आनी कलकत्ता हांगा 7 ऑक्टोबर 1950 दिसा ‘मिशनरिज ऑफ चॅरिटी’ ही सेवाभावी संस्था स्थापन केली. तिच्या विचारांकडे सहमत आशिल्ल्यो कांय बायल-अनुयायी, कार्यकर्त्यो म्हूण तिका मेळ्ळ्यो. सुरवेक तेरेझाक, उच्चभ्रू लोकांनी खूब त्रास दिले. ‘सेंट ऑफ द गटर्स’ म्हूण हिणयलें, पूण हे असले टीकेक जुमानी नासतना तिणें आपलें कार्य खंड पडूंक दिनासतना चालू दवरलें. दुयेंत मनशाक अन्न, वस्त्र आनी आलाशिरो हांचेवांगडा सांत्वन आनी प्रेम हांची गरज आसता हें दाखोवन दिलें. हे संस्थेच्यो जोगिणी अनाथ भुरग्यांचो सांबाळ करूंक लागल्यो. तांचेखातीर तेरेझान अनाथाश्रम काडले. 1952 वर्सा ‘होम्स फॉर द डायिंग डेस्टिटयुट्स’ हो आदाराश्रम सुरू केलो. 1964 वर्सा अस्तंत बंगालांत तेरेझान कुश्ठरोग्यांखातीर कुश्ठगृहाची स्थापणूक केली. ह्या संस्थांचो व्याप वाडलो आनी जेन्ना कार्यकर्त्यो कमी पडपाक लागल्यो, तेन्ना तेरेझान ‘मिशनरी ब्रदर्स ऑफ चॅरिटी’ संघटना स्थापन करून दादल्यांकूय तातूंत प्रवेश दिलो. 1976 वर्सा, मुंबयंत तिणें ‘आशादान’ नांवाचें ‘स्वीकारगृह’ सुरू केलें. तातूंत शिशूभवन, निर्मल ह्रदय आनी रुग्णांची सेवा ह्यो तीनूय शाखा एकठांयल्यात. ह्या संस्थांक जावपी खर्च देणग्यांतल्यान आनी तेरेझाक मेळिल्ल्या पारितोशिकांचे रकमेंतल्यान जाता.
मदर तेरेझान केल्ल्या मोलादीक सेवेच्या वावराचो भोवमान करून 1979 वर्साचो शांततायेचो नोबेल पुरस्कार तिका फाव जालो. तशेंच तिका राश्ट्रीय आनी आंतरराश्ट्रीय मानसन्मान आनी पुरस्कार फाव जाल्यात. तातूंतले कांय अशे आसात. रॅमन मॅगासेसे पुरस्कार (1962), पोप जॉन शांतता पुरस्कार (1971), गुड समारितन पुरस्कार(1971), जॉन केनेडी आंतरराश्ट्रीय पुरस्कार (1971), जवाहरलाल नेहरू पुरस्कार (1972), टेम्पलन पुरस्कार (1973), अलबर्ट श्यूवेझर पुरस्कार (1975), बलझान आंतरराश्ट्रीय पुरस्कार (1979), देशिकोत्तमा, नॉर्वे लोकपुरस्कार (1979), भारतरत्न (1980). भारतरत्न हो किताब मेळोवपी मदर तेराझा ही पयली बायल मनीस जावन आसा. 24 नोव्हेंबर 1983 दिसा राणी दुसरी एलोझाबेथ हिणें ‘ऑर्डर ऑफ मेरिट’ हो अत्युच्च ब्रिटीश पुरस्कार तिका दिलो. भारतीय तशेंच कांय विदेशी विद्यापिठांनी तिका डॉक्टरेट पदव्यो दिवन तिचो भोवमान केला. अनाथ भुरग्यांच्या पुनर्वसनाखातीर केल्ल्या मोलादीक वावराकलागून तिका 1990 वर्सा सोवियत लॅंड नेहरू पुरस्कार फाव जालो.
कुश्ठरोग्यांची सेवा करप म्हळ्यार येशूचीच सेवा करप अशें ती मानता. ती स्वताक येशूचीच दासी मानता. मिशनरीज ऑफ चॅरिटीच्यो शाखो आनी उपशाखो जगभर पातळ्ळ्यात. हातूंत सेवाकेंद्रां, शाळा, शिशुभवनां, अनाथाश्रम, रुग्णालयां, कुश्ठरोगी केंद्रां, उपचार केंद्रां, निर्मल हृदय हांचो आस्पाव जाता.
मदर तेरेझाचो ‘मदर ऑफ द मॅनकाइंड’ म्हूण गौरवान उल्लेख करतात. अपरिमित, अखंड कश्ट म्हळ्यारूच मदर तेरेझा अशें समीकरण जालां. पीडितांक प्रेम दिवन तांची जीण सुखदीणी करपाचो तिचो यत्न जगन्मान्य जाला. ‘ए गीफ्ट फॉर गॉड’ ह्या पुस्तकांत मदत तेरेझाचे विचार संकलीत केल्यात. - कों. वि. सं. मं.
मदुराई :
तमिळनाडु राज्याच्या मदुराई जिल्ह्यांतलें मीनाक्षी मंदिराखातीर नामना आशिल्लें उद्देगीक आनी संस्कृतीक शार. लोकसंख्येचे नदरेन राज्यांत चेन्नई आनी कोईमतूर हांच्या फाटल्यान ह्या शाराचो नंबर लागता. लोकसंख्या 34,47,595 (1991). क्षेत्रफळ 6565 चौ. किमी. तिरुचितापल्लीचे नैऋत्येक 113 किमी. अंतराचेर आशिल्लें हें शार वैगई न्हंयेचे उजवे देगेर वसलां. समुद्रथरापसून 100मी. उंचायेवयल्या ह्या शाराच्या वाठारांत अन्नमलई, नागमलई आनी पसुमलई ह्यो नामनेच्यो दोंगुल्ल्यो आसात. दक्षिण रेल्वेवयलें हें म्हत्वाचें प्रस्थानक आसून, वाराणसी कन्याकुमारी ह्या राश्ट्रीय महामार्गावयलें हें म्हत्वाचें स्थान आसा.
शिवाचे जटेंतल्यान हांगा अमृताचे थेंब पडले, अशी आख्यायिका आसा. अमृत हें मधुरांतलें मधूर आशिल्ल्यान ह्या वाठाराक मधुरा हें नांव मेळ्ळें आनी ताचोच फुडें ‘मदुरा’ वा ‘मदुराई’ हो अपभ्रंश जाला आसूंक जाय.
पुर्विल्ल्या काळासावन मदुराईची धर्मीक, वेपारी आनी संस्कृतीक केंद्र म्हूण नामना आसा. ‘चैतन्यचरितामृत’ हातूंत मदुराईचो ‘दक्षिण मथुरा’ असो उल्लेख मेळटा. टॉलेमीच्या मताप्रमाण हें दक्षिण भारताचें वेपारी केंद्र आशिल्लें. कौटिलीय अर्थशास्त्रांत मदुराईचो तलम रेशमी वस्त्रां आनी मोतयां हांचेखातीर नामना आशिल्ल्याचो उल्लेख मेळटा. ख्रिस्ताआदीं कांय शतमानां ग्रिस आनी रोम हांचेकडेन ताचो वेपारी संबंद आशिल्लो. भव्यताय आनी सोबीतकायेखातीर ह्या शाराक ‘दक्षिण भारताचें अँथेन्स’ अशें म्हण्टाले. त्या काळांतल्या ‘तमिळ संघम्’ (तमिळ अकादेमी) हे संस्थेक लागून ‘मदुराई’ ची चड नामना जाली.
ख्रिस्ताआदीं पांचव्या शतमानापसून इ.स. इकराव्या शतमानाचे अखेर मेरेन हें शार पांडय घराण्याची राजधानी आशिल्ली. 1310त मलिक काफूरान हें शार लुटलें. 1324 वर्सा हें शार मुसलमानांचे सत्तेखाल गेलें. 1378 उपरांत हें शार विजयानगर साम्राज्याचे सतेखाल गेलें. 1550 त नायक घराण्यान ह्या वाठारांत आपली सत्ता स्थापून मदुराई मुखेल केंद्र केलें. तिरुमल नायकाचे कारकिर्दींत (1623-59) ह्या नगरांत बरी उदरगत जाली. 1660 उपरांतच्या काळांत ह्या वाठाराक
