रान उत्पन्नचे म्हत्वाचे घटक आसात. तशेंच करघई, अंजन, पळस, तेंदू, बाभूळ, खैर मोह ही वनस्पत हांगा चड प्रमाणांत मेळटा. विंध्यकैमूर तशेंच सातपुडा, मैकल दोंगरावळ, बाघेलखंड पठार, चंबळ देगण आनी बस्तरचो प्रदेश हे राज्यांतले मुखेल रानटी वाठार आसात.
हांगाच्या रानांनी वाघ, बिबटो, गवो, चितळ, वांस्वेल, रानरेडो, सांबर हीं जनावरां मेळटात. तशेंच काळवीट, भोंकपी हरणां, तरस, कोलो, रानटी सुणो हींय जनावरां ह्या राज्यांत आसात. गिधाड, घार, गरूड, मोर आनी हेर तरांचीं सवणीं हांगा मेळटात. कान्हा आनी बांधोगढ हीं रानां खास मोनजातीखातीर राखून दवरल्यांत.
इतिहास :
मध्य प्रदेश राज्याचो इतिहास खूब पोरनो आसा. पुर्विल्ल्या हिंदू साहित्यांत विंध्य ,अमरकंटक, चित्रकूट, हे दोंगर तशेंच चर्मण्वती (चंबळ), नर्मदा, वेगवती (बेटवा) ह्या न्हंयांचे उल्लेख मेळटात. दोन लाख वर्सांपयलीं नर्मदा न्हंयेलागसार मनीस रावतालो अशें समजता. भीमबेटका हांगा पयलींच्यो घोली मेळ्ळ्यात. रेवा, मंदसोर, नरसिंहगढ, भोपाळ, हुशंगाबाद, सागर, सुरगुजा आनी रायगढ ह्या जिल्ह्यांनी मेळिल्ल्यो घोली, आठ हजार वर्सां पयलीं मनशाच्यो सुवाती आसुंये अशें कांय अभ्यासकांचें मत आसा. ऋग्वेदांतलो दक्षिणापथाचो उल्लेख, आर्यांनी विंध्य पर्वत हुंपिल्ल्याचो उल्लेख, कात्यायनान ह्या वाठाराचें केल्लें वर्णन तशेंच सुत्तानिपाठ ह्या पाली भाशेंतल्या बौध्द ग्रंथांतलें ह्या वाठाराचें वर्णन हाचे वयल्यान हाच्या पुर्विल्ल्या इतिहासाचो अदमास येता.
चंद्रगुप्त मौर्याच्या वेळार उज्जैन ही अवंती देशाची राजधानी आशिल्ली. सांची हांगा, सम्राट अशोकान नौध्द धर्माच्या प्रसाराखातीर
