तातुंतल्यान 15 राजपूत आनी कांय मुसलमान संस्थानां निर्माण केलीं. ही वेवस्था भारत स्वतंत्र जायमेरेन आशिल्ली. एकुणिसाव्या शेंकडयाचे सुरवेक भोपाळचे नवाब आनी मराठे सरदार हांचेभितर झुजां जातालीं. शिंद्यांनी हुशंगाबादाचेर चाल केल्ली. त्याचवेळार पेंढाऱ्यांचो उपद्रव कितलींशींच वर्सां चालू आशिल्लो. पेशवे हारतकच सागर आनी नर्मदा-देगणां ब्रिटिशांकडे आयलीं आनी भोसल्यांच्या राज्याचो कांय वांटोलेगीत ब्रिटिशांकडे आयलो.
ब्रिटिशांच्या काळांत सद्याच्या मध्य प्रदेश राज्याचे दोन वांटे जाल्ले. ब्रिटिशांच्या शेकातळा आशिल्लो हो प्रदेश सेंट्रल प्रॉव्हिन्सेस अँड बेरार (सी. पी. अँड बेरार) असो आशिल्लो. जाल्यार संस्थानी राजवटीखाल आशिल्ल्या प्रदेशाक सेंट्रल इंडिया एजन्सी म्हण्टाले. हातूंत सुरवेक माळव्याचो आस्पाव आशिल्लो. उपरांत बुंदेलखंड आनी बाघेलखंड हांचोय आस्पाव जाल्लो. 1947 वर्सा दोनूय सी. पी. अँड बेरार आनी सी. आय. ए. हे सेंट्रल इंडिया एजन्सी (भोपाळ), मध्य भारत आनी विंध्य प्रदेश ह्या तीन ल्हान राज्यांनी वांटले. सी. पी. अँड बेरार हाचें मध्य प्रदेश अशें नांव बदललें. 1956 वर्सा राज्य पुनर्रचणुकेच्या वेळार पोरन्या मध्य प्रदेशाचे सतरा हिंदी भाशिक जिल्हे, मंदसोर जिल्ह्यांतलो सुनेल प्रदेश सोडल्यार उरिल्लें मध्य भारत राज्य, भोपाळ आनी विंध्य प्रदेश हीं राज्यां आनी पोरन्या राजस्थानाच्या कोटा जिल्ह्यांतलो सिरोंज धरून सदयाचें मध्य प्रदेश राज्य जालां.
राज्यवेवस्था :
राज्यांत एक विधानसभा आसून 320 सदस्य आसतात. भारताचे संसदेंत मध्य प्रदेश राज्यांतल्यान लोकसभेचेर 40 आनी राज्यसभेचेर 16 प्रतिनिधी वेंचून दितात. राज्याचे 11 विभाग आसून दर एका विभागाचेर आयुक्ताची नेमणूक केल्या. त्या विभागांचीं मुखेल कार्यालयां भोपाळ, बिलासपूर, ग्वाल्हेर, हुशंगाबाद, इंदूर, जबलपूर, रायपूर, रेवा, सागर आनी उज्जैन हांगा आसात. 1982 वर्सा राज्याची 45 जिल्ह्यांनी वांटणी केल्या. भोपाळ हांगा राज्याचें प्रशासकीय कार्यालय आसा.
आर्थीक स्थिती :
राज्याचे पिकावळींत 55% शेतीचो वांटो आसा. राज्यांतल्या कश्टकरी लोकांतले 80% लोक ह्या क्षेत्रांत काम करतात. सुमार 185 लाख हेक्टर जमीन पिकावळीखाल आसा. भारताचे धान्य पिकावळींत वट्ट उत्पन्नांत मध्य प्रदेश राज्याचो वांटो असो आसा - तांदूळ 8%, ज्वारी 17%, मको 9%, मिलेट 10%, गंव 11%,सातू 7%, तेलबियो आनी दाळ 8%. तशेंच हांगा कापूस आनी ऊंस पिकता.
खरीप आनी रब्बी अशीं दोनूय पिकां हांगा व्हड प्रमाणांत घेतात. सोयाबीनचें उत्पन्न, सबंद देशांत हांगा चड येता. विंगड विंगड फळांच्या उत्पादनाक हांगा अनुकूल हवामान आनी घटक आशिल्ल्यान फळ उत्पादनाक खूब वाव आसा. तशेंच हांगा गोरवां, मेंढऱ्यो, बोकडां, कुकडां, घोडे हीं जनावरांय व्हड प्रमाणांत आसात.
चंबळ देगण येवजण, तवा प्रकल्प, बार्णा आनी हसदो येवजण, महानदी जलाशय प्रकल्प आनी बार्गी, नर्मदासागर, बाणसागर ह्यो राज्यांतल्यो म्हत्वाच्यो उदका शिंपणावळीच्यो येवजणीं आसात. कोर्बा, सातपुडा, वैधान आनी बिरसिंगपूर हांगाचीं कोळशाचेर आदारिल्लीं औश्णीक विद्युत् निर्मितिकेंद्रां पुराय जातकच मध्य प्रदेश राज्य वीज उत्पादनांत भारतांतलें सगळ्यांत व्हडलें राज्य थारतलें.
खनिज संपती :
मध्य प्रदेश राज्यांत सु. 30 खनिजांचें उत्पादन करतात. बेतूल, बिलासपूर, छिंदवाडा, शहडोल, सिधी आनी सुरगुजा जिल्हांनी दगडी कोळशाच्यो खाणी आसात. वर्साक सरासरी 280 लाख टन कोळसो मेळटा. देशाच्या वट्ट सांठयांतलो 35% कोळसो मध्य प्रदेशांत मेळटा.
मंडला आनी बिलासपूर जिल्ह्यांनी भारत अँल्युमिनियम कंपनीन 8.6 लाख टन बॉक्सायटच्या सांठयाचो सोद लायला. तातूंत 50% अँल्युमिन आसा. राज्याच्या भूविज्ञान विभागान, रायगड जिल्ह्यांत 83 लाख टन बोक्सायट आसा असो सोद लायला. देशाच्या वट्ट उत्पादनांत 44% बोक्सायट ह्या राज्यांत मेळटा.
बालाघाट जिल्ह्यांत सुमार 580 लाख टन तांब्याचे खनिजांचे सांठे मेळ्ळ्यात. सबंद राज्यांत म्हळ्यार बस्तर, छत्तरपूर, ग्वाल्हेर सिधी ह्या जिल्ह्यांनी सुमार 1,000 लाख टन सांठो आसा. मंडला जिल्ह्यांत, डोलोमाइटाचो 320 लाख टन सांठो आसा. चुन्याचे खडक जे शिमीट करपाक उपेगी पडटात, ते व्हड प्रमाणांत मेळटात. हिऱ्याच्यो खाणी मध्य प्रदेशांतूच मेळटात. पन्ना, छत्तरपूर, दमोह, सटणा आनी सागर ह्या जिल्ह्यांनी हिऱ्यांचे सांठे आसात.
मँगॅनीज, कथिल हे धातूलेगीत ह्या राज्यांत मेळटात. तशेंच अँस्बेटस, वैदूर्य, फेल्स्पार, फ्ल्युओरस्पार, काचवालुका, ग्रॅफाइट, जिप्सम, निकेल, रंगीत माती, पायराइटे हे धातूय राज्यांत मेळटात.
उद्देग धंदे :
खाणकाम, निर्मिती उद्देग, बांधकाम, विद्युत् निर्मिती हे उद्देग चलतात. भिलाईचो पोलाद कारखानो (1959), भोपाळ हांगाचो अवजड विद्युत्उद्देग (भेल 1961), कोर्बा हांगाचो अँल्युमिनियम प्रकल्प (1973) ह्या व्हड उद्देगांची थंय स्थापणूक केल्या. तशेंच नवो रेल्वे प्रकल्प, विद्युत् निर्मिती येवजण, खाणकाम हेय उद्देग चलतात. सुती कापड उद्देग, अन्नपदार्थ उद्देग, मूलधातू आनी मिश्रधातू उद्देग, रसायनां आनी रासायनिक पदार्थ निर्मिती उद्देग, लाकूड- लाकडाच्यो वस्तू आनी फर्निचर उद्देग, वीजयंत्रसामग्री आनी उपकरणां हांचे निर्मितीउद्देग हेय थंयचे कांय म्हत्वाचे उद्देग जावन आसात. राज्याचे अर्थवेवस्थेंत ल्हान उद्देगांचो व्हड वांटो आसा. रेशीम उद्देग, खादी ग्रामोद्योग हांचींय केंद्रां आसात. दुसरे म्हत्वाचे उद्देग म्हळ्यार सिमेंट, साकर, दाट पुठ्ठे, कागद, भिकणां तेल, मातयेचीं आयदनां, कापड निर्मित यंत्रां, ओतीव पोलाद,
