ममी तयार करतना मेल्ल्या शरिरांतलो मेंदू लोखणाचे सरयेन नाकाचे पुडयेंतल्यान कोरून भायर काडटाले. उपरांत शरिरांतले अवयव काडून पोकळ शरिरांत चडकरून सोडा भरताले आनी शरीर सुकें (द्रवरहीत) करताले. उपरांत ताचेर राळेचो लेप काडटाले आनी तोंडार मुखवटो दवरताले. पिरॅमिड ह्या खाशेले तरेच्या बांदकामांनी ह्या ममींची जतनाय करप जातालें. पुर्विल्ल्या इजिप्तांतल्या पयल्या आनी दुसऱ्या राजवंशाच्या काळांत चड करून इ.स. पयलीं 2600 सावन ती पद्दत सुरू जाली आसूंक जाय. फुडें ख्रिस्ती धर्माच्या प्रसारा उपरांत इ. स. चवथ्या शेंकडयांतय इजिप्त हांगासर प्रचारांत आशिल्ली.
ह्या वेळार मेल्ल्या शरिराचेर एके तरेच्या दीखांत भिजयल्लो कपडो अशे तरेन गुठलायताले की भितरलें शरीर जरी आंवळ्ळें तरी वयल्या वेश्टनाचो आकार त्या मेल्ल्या शरिराप्रमाणूच उरचो. हाचे वयल्यान उपरांतच्या काळांत पद्दतशीर ममी करपाचें तंत्र विकसीत जालें आसूंक जाय.
ममीचे प्रक्रिये संबंदान इजिप्तांतल्या पुर्विल्ल्या साहित्यांत कांयच उल्लेख मेळना. तरीपूण हीरोटोटस आनी डायोडोरस सिक्युलस ह्या लेखकांनी तांकां मेळिल्ली म्हयती दिल्या.
ममीच्या सोदाक लागून ईजिप्तांतले संस्कृती विशीं चड करून त्यावेळावयल्या वस्तूंच्या वापरासंबंदी बारीक सारीक म्हायती मेळ्ळी. - कों. वि. सं. मं.
पूरक नोंद :
पिरॅमिड.
मम्मट :
(इ. स. सुमार 100).
संस्कृत साहित्यशास्त्रकार आनी अलंकारीक ‘काव्य-प्रकाश’ ग्रंथाचो रचनाकार. ताचे जिणेविशींय चडशी म्हायती मेळना. सतराव्या शेंकडयांत काव्यप्रकाशाचेर सुधासागर नांवाची व्याख्या बरोवपी भिमसेन दिक्षीत हाणें आपले व्याख्येचे सुरवेक मम्मटासंबंदी म्हायती दिल्या ती अशी-
शाश्र्वत शब्दब्रह्माच्या शास्त्रांनी कोणाकूच साक्षात्कार जावंकना हें पळोवन देवी सरस्वती स्वतः साक्षात्कार करून दिवपाच्या हेतान काश्मीर देशांत दादल्याच्या रुपान प्रकट जाली आनी जैयटागेर मम्मट नांवान जल्मली. मम्मट हो शैवआगमाचो अनुयायी आशिल्लो. ताणें काशीक वचून अध्ययन केलें आनी काव्यप्रकाश हो ग्रंथ बरयलो. फुडें काव्य प्रकाशांतल्या सुत्रांचेर ताणें वृत्ती बरयली. ताका कैकट आनी उवट हे दोन धाकले भाव आशिल्ले. तांकां ताणेंच विद्या शिकयली. कैकट ह्या भावान पतंजलीच्या महाभाश्याचेर टिका करपी ‘प्रदीप’ हो ग्रंथ बरयलो. जाल्यार उवट ह्या दुसऱ्या भावान ‘वाजसनेयी’ ह्या शुक्ल यजुर्वेदाचे संहितेचेर भाश्य करपी ग्रंथ बरयलो.
मम्मट आनी भिमसेन दीक्षित हांच्या काल खंडांत सुमार स शेंकडयांचें अंतर आशिल्ल्यान भिमसेनान दिल्ले म्हायतीविशीं जाणकारांभितर मतभेद आसात. मम्मटान आपल्या एका श्लोकांत विद्याप्रेमी भोजाच्या उदारपणाचो उल्लेख केला. हाचेवयल्यान मम्मट हो भोजाचे कारकीर्दींतलोच आसूंक जाय. ‘नैषधीयचरित’ हो ग्रंथ रचपी श्री हर्ष हो मम्मटाचो भाचो अशें म्हण्टात.
मम्मटाच्या काव्य प्रकाशांत सगळ्यो मेळून 143 कारिको आसात. काव्यप्रकाशाचे धा उल्लास आसात आनी पयली कारीका (म्हणजे सूत्र) उपरांत वृत्ती आनी देखी अशे तीन वांटे केल्यात. ताचे पयलीं काव्यशास्त्राच्या मळार जायते शेंकडे जें विचारमंथन जाल्लें, ताचोच आपरोस ताच्या काव्य प्रकाशांत मेळटा. ताणें 6 शब्दालंकार आनी 61 अर्थालंकारांचें वर्णन केलां. काव्य, काव्याचो हेत, उत्तम, मध्यम आनी अधम काव्यां, वाच्यार्थ, लक्ष्यार्थ, व्यंडग्यार्थ, तात्पर्यार्थ अशे शब्दार्थांचे प्रकार; ध्वनीचे दोन प्रकार ; स्थायिभाव, विभाव आनी व्यभिचारीभाव हे रस हांचे संबंदान काव्यप्रकाशांत बारकायेन बरयलां. देखीक म्हूण हेर साहित्यकारांचीं सुमार 620 पद्यां दिल्यांत. नाटय सोडून हेर सगळ्या काव्यांच्या आंगांचेर मम्मटान भाश्य केलां. नाटयशास्त्रांतल्यो कांय कारिका काव्यप्रकाशांत मेळटात. ते भायर मम्मटान हेर ग्रंथकारांच्याय कांय कारिकांचो आपल्या काव्यप्रकाशांत आस्पाव केला. काव्यप्रकाश हो ग्रंथ जरी एकटया मम्मटाच्या नांवार उजवाडाक आयला तरी ताचो निमाणो वांटो दुसऱ्या लेखकान बरयला अशें म्हण्टात. काव्यप्रकाशाचेर जायत्यो व्याख्या बरयल्यात. तातूंत गोविंद ठक्कुराची ‘प्रदीप’, विद्यानाथ तत्सत् हाची ‘प्रभा’, नागोजी भट्टाचो ‘उद्योत’ ह्यो खास आसात. ते भायर व्याख्या बरोवपी माणिकचंद (संकेत), जयंतभट्ट (दीपिका वा जयंती), सोमेश्र्वर (काव्यदर्श), राजानक आनंद (निदर्शना) हांचोय आस्पाव जाता.
काव्यप्रकाश ग्रंथाक संस्कृत साहित्य शास्त्रांत मोलाची सुवात आसा. फाटले आठ-णव शेंकडे पुराय भारतभर काव्यप्रकाशाचें अध्ययन जाता.
