स्पश्ट पडबींब पडिल्लें दिसता.
कलाम-ए-महजूर हें महाजूरच्या सगळ्या काव्य-रचणुकांच्या झेल्यांक उद्देशून वापरतालें तें सामान्य नांव आसा. पी. एन. पुष्प हाणें महजूरचे जीणेचेर आनी ग्रंथरचणुकेचेर 1956 वर्सा एक पुस्तिका उजवाडायली. एस्. ए. शमीम हाणें संपादीत केल्ल्या ‘तमीर’ (1956) हातूंत महजूर हाचे जीणेच्या सगळ्या आंगांची म्हायती आयल्या.
वहहाब परे, रसूल मीर, अल्लाम इक्बाल हांचो महजूराचेर खूब प्रभाव पडलो. राश्ट्रीय आशा-आकांक्षा तशेंच काश्मीरचे संस्कृतीकडे महजूर सामको एकरूप जाल्लो. तेखातीर ताका शायर-ए-कश्मीर अशें भोवमान म्हण्टात. स्वातंत्र्या उपरांतच्या राजकीय फुडाऱ्यांची वागणूक पळोवन महजूर हाचो विरस जालो. अशे त्राशिल्ले मानसिक अवस्थेंत ताका मरण आयलें. मूळ मात्रीगाम हांगा पयलीं ताचें दफन केलें पूण उपरांत थंयच्या स्थानिक शासनान ताचें कफन अथवाजन नांवाच्या खेडयांत व्हरून दफन केलें. अथवाजन हांगा स्वतंत्र काशिमराची निमाणची साहित्यसम्राज्ञी हब्बा खातून हिची कबर आशिल्ल्याचें परंपरेन मानलां. तेखातीर काश्मिरच्या ह्या अपुरबायेच्या कवीचेंय दफन थंयच केलें. - कों. वि. सं. मं.
महदंबा :
(जल्म : सुमार 1228; मरण : सुमार 1303).
एक आद्य मराठी कवयित्री. तिका महदायिसा ह्या नांवानूय वळखतात. ती महानुभाव पंथाची आशिल्ली. महानुभावीय ग्रंथांवयल्यान तिची चरित्रात्मक म्हायती मेळटा ती अशी- देवगिरीचो राजा महादेवराय यादव हाचो पुरोयत वामनाचार्य हाच्या कुळांत मगदंबेचो जल्म जालो. वामनाचार्याचो पूत महेश्र्वरपंडित हाका माधवभट आनी बायेनायेक अशे दोन पूत आशिल्ले. महदंबा ही बायेनायेक हाची धूव. महानुभाव पंथीयांचो आद्य आचार्य नागदेवाचार्य हो माधवदेवाचो पूत. म्हळ्यार नागदेवाचार्य आनी महदंबा हीं बापोल भावंडा.
महदंबा ही सामकी विरक्त आनी खूब बुध्दिमान आशिल्ली, अशें महानुभाव पंथीय ग्रंथांतल्या तिचेविशींच्या उल्लेखांवयल्यान दिसता. ल्हानपणांतूच तिका वैधव्य आयिल्लें. महदंबेक, तिणें रचिल्ल्या ‘धवळ्यां’क लागून (म्हळ्यार कृष्ण-रुक्मिणीच्या लग्नाचेर तिणें रचिल्लीं गीतां) तिका खूब नामना मेळ्ळी. पुर्वार्ध आनी उत्तरार्ध अशे ह्या धवळ्यांचे दोन वांटे आसात. धवळ्यांचो पुर्वार्ध हो पुरायपणान महदंबेन रचला. पूण उत्तरार्ध बरयतना तिका म्हाइंभट्ट आनी लक्ष्मीधरभट हांचो आदार मेळिल्लो दिसता. पुर्वार्ध हो 1287 वर्साचे पयलीं आनी उत्तरार्ध 1303 वर्साचे पयलीं बरयलो आसुंये. सादी, सोंपी रचणूक हें धवळ्यांचें खाशेलपण आसा.
‘मातृकीरुक्मिणीस्वयंवर’ आनी ‘गर्भकांड ओव्यो’ अशो दोन रचणुको महदंबेच्या नांवार आसात. ‘कृष्णरुक्मिणीविवाह’ होच मातृक्मिणीस्वयंवराचोय विशव आसा. दर एके ओवींत सुरवेक एक अशे तरेन बावन्न मातृका ह्या काव्यांत आशिल्ल्यान ताका ‘मातृकीरुक्मिणीस्वयंवर’ अशें नांव दिलां. ह्या काव्यांत लेगीत धवळ्यांचे प्रतिसाद दिसून येतात. ‘गर्भकांड ओव्यो’ हें एक आध्यात्मिक प्रकरण आसा.
लीळाचरित्र, श्रीगोविंदप्रभुचरित्र, स्मृतिस्थळ आनी इतिहास ह्या महानुभीव ग्रंथांनी महदंबेचो उल्लेख आयला. महानुभाव पंथाचो संस्थापक श्रीचक्रधर हाचें प्रयाण जातकच महदंबा, ऋध्दिपुराक आयली. थंय तिणें श्रीगोविंदप्रभूची (श्रीचक्रधराचो गुरू) सेवा करपाक लागली. ताच्या मरणा उपरांत तिची उरिल्ली जीण चडशी नागदेवाचार्याच्या सांगातान गेली.
महदंबेच्या मरणावेळार नागदेवाचार्य तिच्या म्हऱ्यांत आशिल्लो अशें दिसता. महानुभाव पंथीयांक महदंबेविशीं खूब आदर आशिल्लो. - कों. वि. सं. मं.
महांति गोपीनाथ :
(जल्म : 20 एप्रिल 1914, नागबली, जि. कटक).
ज्ञानपीठ पुरस्कार फावो जाल्लो नामनेचो ओडिया कादंबरीकार. ताचें शालेय शिक्षण सोनेपूर हांगा जालें. गोपीनाथ बारा वर्सांचो आसतनाच ताच्या बापायक मरण आयलें. नामनेचो ओडिया कादंबरीकार कान्हुचरण महांती हो गोपीनाथाचो व्हडलो भाव. 1930 वर्सा पाटणा हांगासावन तो दुसरो क्रमांक मेळोवन मॅट्रिक पास जालो. 1936 वर्सा तो कटक हांगाचे रॅव्हनशा महाविद्यालयांतल्यान इंग्लीश साहित्य हो विशय घेवन बऱ्या गुणांनी एम्. ए. जालो.
फुडें आय्. सी. एस्. वा प्राध्यापक जावपाची ताची इत्सा आशिल्ली. पूण अर्थीक परिस्थिती बरी नाशिल्ल्यान ताका तें शक्य जालेंना. 1938 वर्सा ताणें ओरिसाच्या प्रशासनांतली फकत 100 रुपयांची नोकरी धरली. थंय ताणें प्रशासनांतल्या विंगड विंगड पदांचेर काम केलें. उपरांत 1969 वर्सा उच्च पदावयलो अधिकारी म्हूण निवृत्त जालो. नोकरेच्या निमतान ओरिसांत ताका विंगड विंगड सुवातींनी रावचो पडिल्ल्यान थंयचे लोकजीणेकडे ताचो लागींचो संबंद आयलो. ह्या अणभवाचो ताका कादंबरी बरयतना खूब मोलादीक आदार मेळ्ळो. नोकरेनिमतान खेडयापाडयांनी तशेंच आदिवासी वाठारांनी लेगीत ताका काम करचें पडलें. गरीब दीनदुबळे, आदिवासी, पद्दलित (अस्पृश्य) लोकांविशीं
