कड्डण, गंव, तांदूळ, गोड मुळां आनी कोंब हें तांचें मुखेल अन्न. पूण कांय प्रमाणांत ती उदकांतले ल्हान ल्हान जीव, नुस्ते आनी ल्हान ल्हान बेबे खाता. तांचे घोटेर चड करून जमनीचेरूय आसतात. पूण कांय जातींचीं बदकां आपले घोंटेर झाडाचे घोलींनी वा झिलींनी बांदतसत. तांचे घोंटेर करड, ल्हान ल्ह्न बड्यो वा पानां सावन तयार केल्ले आसतात. मदी हातूंत ५-१२ तांतयां घालता. पोशिल्ल्या बदकांखातीर खशेले घुड तयार केल्ले आसतात.
गीम तांचो तांतयां घालपाचो तेंप आसून मादी अशी ५-१२ तांतयां घालतात. तीं धवीं वा हळदुवसार आसतात. सुमार २६ दिसांनी पिलां तांतयांतल्यान भायर सरतात. हेर सवण्यांभशेन बदकूय आपल्या पिलांक भरयता.
बदक हें चोम्यांनी रावपी सवणें. सादारणपणान १० – १२ बदकांचो एक चोंबो आसता. पूण कांय प्रदेशांनी एका चोम्यांत ४०-५० बदकां आसतात. आपलें जेवण मेळोवपाखातीर तीं चडशीं रातची भायर सरतात. तीं जमनीचेर हालत – धोलत चलतात. तांकां नेटान पेवपाकूय येता. तांची पांखां तेलकट आशिल्ल्यान तांकां उदक लागना. बदक चड उंचायेचेर उडूंक शकना. पूण कोणेमय ताचेर घुरी घालीत जाल्यार तीं नेटान उडून आपली राखण करतात.
बदक हें सवणें रोकडेंच मनशाळिल्लें जाता आनी ताचे फयदेय चड आशिल्ल्यान खूब लोक तांकां पोसतात. क्रिस्ता उपरांतच्या पयल्या शेकड्यासावन बदकां पोसपाची पद्दत चालींत आयली असो कांय लोकांचो समज आसा. पूण चीन देशांत २,००० वर्सांपयलीं बदकां पोसताले. तांचे पुरावे मेळ्ळ्यात. आतांच्या तेंपार तांतयां आनी मांस हांच्या उत्पादनाखातीर खूब लोक बदकां पोसतात. अमेरिकेंत आनी युरोपी राश्ट्रांनी बदकां पोसपाचो वेवसाय नेटान चलता. भारतांत बदकां मुखेलपणान तांतयांखातीर पोसतात. भरतांत कुंकडां पालनांतल्या वट्ट सवण्यांभितर बदकांची संख्या फकत ९ आसा. भारतांत तांतयांच्या वट्ट उत्पादनांतली १६ तांतयां बदकाचीं आसतात. बदकांभितर जावपी, दुयेंसांचे प्रमाण कुकडांच्या दुयेंसा परस उणें आसता. – एस्. आर. गनीहार
बदामः (मराठीः बदाम, हिंदीः बादाम, कन्नडः बादावी, बादामी, संस्कृतः वाताम, इंग्लीशः आमंड, लॅटीनः प्रूनस अँमिग्डॅलस, प्रू.कॉम्यूसिस, कूळः रोझेसी).
सुमार ८ मी. उंचायेचें पानां झडपी झाड. ह्या झाडाची साल करडी, पानां सादीं, भाल्यावरी, एका फाटोफाट एक. चिवट, चकचकीत आनी दांतेरी आसतात. फुलां धवीं पूण तांचेर तांबशी सया मारता. ती सुमार २.५ सें.मी. व्यासाचीं आसून कोवळ्या पानांवांगडा वा पानां येवंचेआदीं एक एकटी येतात. एकाच किंजदला पसून तयार जाल्लें देंठ नाशिल्लें ३-६ सेंमी. लांब घट्ट कवच आशिल्लें चेपटें फळ येता. तातूंतलो गर कडक आसता. फळ पुराय पिकतकच तें फुट्टा आनी लांबशें तांतयां आकाराचें गाड तपकिरी अशें एक बीज आशिल्लें कवच भायर पडटा.
