रोंपां लावन सुमार ३-४ वर्सांनी फळां येवन ८-१० वर्सांनी भरपूर उत्पन्न मेळटा. सादारण जुलय ते सप्टेंबरांत फळांतल्यान कवच दिसूंक लागता. तेन्ना तीं फळां काडून हातांनी सोलून वतांत सुकयतात. हीं फळां निवळ जावपाखातीर आनी तांकां आकर्शक रंग येवपाखातीर तांचेर फावो ते संस्कार करतात. दर झाडापासून सुमार २.७ किग्रॅ. फळोत्पादन जाता. फळां थंड, सुक्या आनी हवा खेळपी जाग्यार दवरल्यार स म्हयने तिगतात.
गोड्या प्रकारांतल्या बदामाच्यो बियो खावंक वापरतात. गोडशांत बदामाच्यो बियो वापरतात. मॅकरून ह्या केकावरी पदार्थांत बदामाची बी पेस्ट रुपांत वापरतात. भारतांत गोंडशें, पक्वान्न, तांबूल हातूंत ह्यो बियो घालतात. बदामाची बी खुबूच पुश्टीक, शामक, उत्तेजक आसून ती देशी वखदांनी वापरतात. मुताचे विकारम कातीवयल्यो पुळ्यो आनी नाजूक दुखरे भाग, अल्सर वा पोटांतले विकार हांचेर बदामाची बी उपेगी पडटा. गोड्या आनी कोडू प्रकाराच्या बदामांचें तेल काडटात. तें गोडशें, वखदां आनी सौंदर्य प्रसाधनांनी वापरतात.
बियांत प्रथीन आनी तेल भरपूर आसता. वेपारी नदरेन म्हत्वाचें तेल कडवे बियेपसून काडटात आनी गोड बदाम बी हेर म्हत्वाच्या उपेगांखातीर वापरतात. तें नितळ, लेव हळदुवें वा रंगहीन आसून ताका वास येता आनी तें खूब काळ तिगता. तें शामक, पुश्टीक आनी मातशें सारक आसता. कानाच्या विकारा आड हें तेल कानांत घालतात. ह्या तेलाचें मोलूय खूब आसता. बदामाचे बियेच्या भायल्या कवचाचो वेगवेगळो उपेग करतात. बदामाचे सालीचो सरबतां, गोरवांक खाण आनी कातडी कमोवपाक उपेग करतात. कारण तातूंत टॅनीन, साकर, प्रथिनां, स्टार्च, पॅक्टिन, धागे, हांचें प्रमाण बरें आसतात. बदामाच्या झाडाचें लांकूड लेव तांबडें आसून तें कोरीव कामाखातीर वापरतात.
देशी बदामः (हिंदीः जंगली बदाम, बंगाली बदाम, पत्ती बदाम, गुजरातीः लीली बदाम, कन्नडः तारी, संस्कृतः गृहद्रुम, इंग्लीशः ट्रॉपिकल आमंड, इंडियन आमंड, टर्मिनॅलिया कटापा, कूळः काँब्रेटेसी).
हे झाड मियानमार आनी भारतांतल्या उश्ण वाठारांनी, पोरसांनी वा रस्त्याचे कुशींनी सोबितकायेखातीर लायतात. कोंकण आनी उत्तर कारवार वाठारांनीय हें झाड दिश्टी पडटा.
ह्या बदामाचे सालींत ९ टॅनीन आसता. साल आनी पानां हांचेपसून काळो रंग काडटात. सूत रेशीम आनि लां रंगोवपाखातीर पानां आनी सालींतलें रंगीत द्रव्य उपेगी पडटा. कवळ्या पानांच्या रोसाचें मलम कुश्ठरोग, खरोज आदी कातीच्या रोगाचेर उपेगी पडटा.
भुतिया बदामः (हिंदीः उर्णी, इंग्लीशः टर्किश हॅझेल, लॅटीनः कॉरीलस, कॉल्यूर्ना, कूळः बेट्युलेसी).
हें झाड मूळचें युरोपांतलें आसून ताचो प्रसार दक्षिण युरोप, ट्रान्स कॅस्पियामेरेन जाला. भारतांत, काश्मीरांतल्या रानांनी हें झाड सामान्यपणान दिसता. हाचीं फळां कॉन्स्टँटिनोपल नट’, ‘फिलबर्ट’ आनी हेझेलनट’ ह्या नांवांनी वळखतात. तीं पुश्टीक आसतात. – कों. वि. सं. मं.
बद्रीनाथः हिमालयांतलें पुर्विल्लें नामनेचें तिर्थक्षेत्र. ताका बद्रीनारायण अशेंय म्हणटात. हें उत्तर प्रदेश राज्यांच्या चमोली जिल्ह्यांत, अलकनंदा न्हंयेच्या कांठार, समुद्रथरासावन सुमार ३,००० मी. उंचायेचेर आसा. उत्तर प्रदेश राज्यांतल्या श्रीनगराचे ईशान्येक ८८ किमी. जाल्यार जोशीमठाचे उत्तरेक ३२ किमी. चेर बद्रीनाथ वसलां.
बद्रीनाथ हें नांव कशें पडलें, हाचेंविशीं वेगवेगळीं मतां आसात १) भगवान विष्णु हांगा तपश्र्चर्येक बशिल्लो आसतना, ताका वत लागचें न्हय म्हणून लक्ष्मीन बोराच्या झाडाचें रुप घेतलें. ताका वत लागचें न्हय म्हणून लक्ष्मीन बोराच्या झाडाचें रुप घेतलें. ताका लागून ह्या जाग्याक ‘बदरीनाथ’ (बदरी – बोर) हें नांव पडलें अशें म्हनटा. २) पयलीं थंय आशिल्ल्या बोरीच्या वनाक लागून ताका ‘बदरीनाथ’ हें नांव पडलें अशेंय कांय जाणकारांचें मत आसा.
हांगाचें बद्रीनाथचें (विष्णुचें) देवूळ आद्य शंकराचार्यान आठव्या शेंकड्यांत बांदलें पूण शिंयाळ्यांत एकसारक्या पडपी बर्फाक लागून तें मोडलें. नव्यान परतून हें देवूळ, तेराव्या शेंकड्यांत गढवालच्या म्हाराज्यान बांदलें आनी अहिल्याबाई होळकर हिणें ताचेर भांगराचो कळस चडयलो अशें म्हणटात. ह्या देवळाचे गर्भकुडीचेर पागोडा पद्दतीचो भांगराच्या पत्र्यान शिरंगारिल्लो घुड आसा.
गर्भकुडीत शाळिग्राम शिळेची, बद्रीनाथाची मूर्त आसा. पद्मासन घाल्ली, चार भुजांची ही मूर्त ६० सेंमी. उंचायेची आसा. तिचे दोन हात जोडिल्ले आसून दुसऱ्या दोन हातांनी शंख- चक्र – गदाधारी मुर्ती आसात. उजवे वटेन कुबेर, गणपती तशेंच गरूड, नारद आनी उध्दव हांच्यो मुर्ती आसात.
बर्फाक लागून नोव्हेंबर ते एप्रिल ह्या काळांत हें देवूळ बंद दवरतात आनी बद्रीनाथाची उत्सवमूर्त दर्शनाखातीर जोशीमठांत व्हरून दवरतात. वैशाख म्हयन्यांत उत्सवमूर्त परत बद्रीनाथाक हाडटात, त्या दिसासावन बद्रीनाथाचे यात्रेक सुरवात जाता.
शंकराचार्याच्या काळासावन हांगाचो पुजारी नंपुतिरी ब्रह्मण आसता. ताका ‘रावळ’ अशें म्हणटात.
ह्या क्षेत्रांत पांच तिर्थां आसात, ती अशीं – ऋषिगंगा, कुर्मधारा, प्रल्हादधारा, तप्तकुंड, नारदकुंड तप्तकुंडांतले उदक सदांच गरम आसता. ह्या कुंडा सकयल गरूडशिळा, नारदशिळा, मार्कंडेयशिळा, नरसिंहशिळा
