आनी वाराहीशिळ अशो पांच शिळा आसात. तशेंच वसुधारा धबधबो, मुचुकुंद गुहा, बदरिकाश्रम (व्यासाची पर्णकुटी), गंधमादन पर्वत आनी अस्तंतेक 27 किमी. चेर बद्रिनाथ हें 7,138 मी. उंचायेचें नामनेचें तेमूक आसा. – कों. वि. सं. मं.
बनवड : (पळेताय कोंकणी साहित्य).
बनारस हिंदू विश्वविद्यालाय : उत्तर प्रदेशांतलें नामनेचें विद्यापीठ. 4 फेब्रुवारी 1916 ह्या दिसा वाराणसी (बनारस) नगरांत ह्या विद्यापिठाची स्थापना जाली. ह्या विद्यापिठाचे स्थापनेंत पंडित मदन मोहन मालवीय, महाराजा प्रभू नारायण सिंग, डॉ. ऍनी बेझंट आनी महाराजा रामरश्वर सिंग हांचो व्हड वांटो आसा. विद्यापिठाचें स्वरूप अध्यापनात्मक आनी निवासी आसून हातूंत दोन घटक महाविद्यालयां आनी अठरा संलग्न महाविद्यालयांचो आस्पाव जाता. हीं विद्यालयां कला आनी विज्ञान फांट्यांचे अभ्यासक्रम चलयतात. विद्यापिठाचें संविधान हेर विद्यापिठांभाशेनूच आसा. कुलगुरू आनी कुलसचीव हे सवेतन सर्वोच्च अधिकारी विद्यापिठाची प्रशासन वेवस्था पळयतात.
ह्या विद्यापिठांत मानव्यविद्या, प्रयोगीय कला, समाजीक विज्ञान, वाणिज्य, विधी, शिक्षणशास्त्र, भारतीय वैजकी, वैजकी, शेत, प्राच्यविद्या, धर्मशास्त्र, अभियांत्रिकी आनी तंत्रविद्या हे शिक्षणविभाग आसात. ‘चक्रवर्ती’ आनी ‘वाचस्पती’ ह्यो पदव्यो ‘प्राच्यविद्या आनी ‘धर्मविद्या’ ह्या विद्याफांट्यांत दितात. हांगा इंग्लीश आनी हिंदी माध्यमांतल्यान शिक्षण दितात.
राज्याची समाजीक आनी अर्थीक उदरगत घडोवन हाडपाखातीर विद्यापिठान एक प्रसारकेंद्र स्थापन केल्लें आसून थंय राजकीय घडामोडींविशीं संशोधन करतात. हे केंद्र राज्याच्या घडामोडींची म्हायती दिवपी तीन म्हयनाळें आनी पुस्तकां उजवाडा हाडटा. विद्यापिठाच्या जायत्या शिक्षण विभागांत आनी महाविद्यालयांत पाठपद्दत आनी भासाभास पद्दत सुरू आसा. विज्ञान, वाणिज्या, शेती आनी विधी ह्या विभागांत स म्हयन्याळी परिक्षा पद्दत आसा.
‘सर सुंदरलाल रुग्णालय’ नांवाचें विद्यापिठांत स्वतंत्र रुग्णालय आसा. विद्यापिठाच्या वसतीगृहांतल्या विद्यार्थ्यांची तशेंच महाविद्यालयीन विध्यार्थ्यांची दर वर्सा वैजकी तपासणी करून तांकां फुकट वखदां दिवपाची सुविधा आसा.
विद्यापिठाचें व्हड खेळां मैदान आसून थंय फुटबॉल. हॉकी, क्रिकेट, टॅनिस आदी खेळपाच्यो सुविधा आसात. विद्यापिठाची एक व्यायामशाळा आसून थंय वेगवेगळे तरेचे शारिरिक खेळ शिकोवपखतीर निर्देशक नटमतात. विद्यापिठच्या आवारांत पेंवपाचें तळें आसा. नाताळाचो सुटयेंत विद्यार्थ्यांक गिर्यारोहणाचें शिक्षण दिवपाची सोय विद्यापिठान केल्या. भारतीय कला आनी पुरातत्वविद्या ह्या विद्यापिठीय विभागाचें व्हड संग्रहालय आसून आसून ताका ‘भारत कला भवन’ अशें म्हणटा. ह्या कलाभवनातलीं चित्रा, शिल्पाकृती, किनखाब, नाणीं, लुगटां ह्या सारक्या वस्तूंच्या संग्रहाक राश्ट्रीय म्हत्व मेळ्ळां.
विद्यापिठाचीं वट्ट 37 वसतीगृहां आसून तातूंतल्या 6 वसतीगृहांनी चलयो रावतात. विद्यापिठाच्या आवारांतूच 28 वससतीगृहां आसात. विद्यापिठाचें एक आंतरराश्ट्रीय वसतीगृह आसून थंय पन्नास विदेशी विद्यार्थी रावपाची सुविधआ आसा.
हें विद्यापीठ वेगवेगळ्यो शिश्यवृत्ती आनी विद्यावेतन दिता. जुलय – एप्रिल हें विद्यापिठाचें शिक्षणीक वर्स आसून तातूंत तीन सत्रां आसतात. विद्यापिठाचें ग्रंथालय खूब व्हड आसून तातूंत पांच लाखांवयर ग्रंथ – नेमाळीं आसात. – कों. वि. सं. मं.
बनारसीदास : (जल्म इ. स. 1586 जैनापूर मरण इ. स. 1643).
कवी आनी ग्रंथकार. ताचें नांव विक्रमाजित अशें आशिल्लें. खूब आंगवण केले उपरांत ताचो जल्म जाल्ल्यान पार्श्र्वनाथाचे सांगणेप्रमाण ताचें नांव बनारसीदास अशें दवरिल्लें. ताचो बापूय खरगसेन जैन आशिल्लो. तो जवाहिऱ्याचो वेवसाय करतालो.
ताणें श्र्वेतांबरपंथ सोडून दिगंबर पंथ आपणायलो. भानुचंद्र, पंडित देवदास आनी अभयर्धम हे ताचे गुरू आशिल्ले.
आचारापरस तत्वगिन्यानाकडेन ताका चड ओड आशिल्ली. ताचे पांच वांगडी आशिल्ले. ते सगळे मेळून अध्यात्माचेर चर्चा करताले.
पिरायेच्या 15 वर्सांचेर ताणें ‘नवरसरचना’ हो ग्रंथ बरयलो. ‘बनारसीविलास’, ‘नाटकसमयसार’, ‘अर्धकथानक’ आनी ‘नाममाला’ हे ताचे चार म्हत्वाचे ग्रंथ. तेभायर ‘मोहविवेकयुध्द’, मांझा’ हे ग्रंथ बरयल्यात. स्वताची आपजीण बरयतना ताची पिराय 55 वर्सांची आशिल्ल्यान ताका ‘अर्धशतक’ अशें नांव दवरिल्लें.
तीन बायलो आनी णव भुरग्यांचो वोयोग, वेवसायांत अपेश, कुश्ठरोगाचो त्रास आनी वेव्हाराचें गिन्यान नाशिल्ल्यान ताका जे कश्ट, दगदग सोंसचे पडल्यात, ताचें प्रतिबींब ताचे आपजीणेंत दिश्टी पडटा. तो म्हणटा –
यह संसार विंडबना, देखिपगट दुख खेद।
चतुर चित्त त्यागी भये, मूढ न जानहि भेद॥ अर्थ – हो संवसार म्हळ्यार सामकी विटंबणा. तातूंत खूब दुख्खां
