राबित्याचो वाठारः लांब केंसाचें माजर, म्हळ्यार आंगोरा जातीचें माजर तुर्कस्तानांत मेळटा. तशेंच मोटवे ल्हंवेंचें परसीयन माजर ,सियामीज माजरां, थायलँड, सियाम हांगा मेळटात . हांची ल्हंव मोव आनी रंग धवोफुल्ल आसता. मँक्सजातीच्या माजरांक शेपडी नासात.हांकां जमनीर बेगीन चलपाक येता पूण झाडार वा वयर चडप जमना.
प्रकार आनी जातीः ईजिप्शीयन, सियामीज, नरमीज, मँक्स, सोनेरी पंपास, बोबकेट, लिओपार्ड केट, अॅबिसिनियन, हिमालयन, रेक्स, सोमाली, कोराट, ब्रह्मी, रशियन ब्ल्यू, ब्रिटीश ब्ल्यू, भारतीय माजर, रानटी माजर.
प्रजननः सादारमपमान १० म्हयन्यांनी बुकलो (नर) आनी ७-१२ म्हयन्यांनी माजर प्रजोत्पादनाक योग्य जाता. डिसेंबर ते मार्च हो तांचो फळपाचो ऋतू. ३-९ म्हन्याच्या अंतरान तें फळपाक येता आनी २-८ वर्सांमेरेन तें पेटे काडटा. गर्भवधी सादापणपणान ६५ दिलांचो आसता. माजर एके वेळार आठ पेटे काडूंक शकता. पूण ल्हान पिरायेच्या माजराक १-२ पेटे जातात आनी सात वर्सां उपारांत तिचेपेटे का़डप उणें जाता. जाल्ल्या पिलाक ल्हंव उणी आसात आनी ताका दिशटीय पडना.तेचपरी तांकां आयकुंकय येना. ७-१० दिसांनी तांचे दोळे उगडतात. तीं दोन म्हनेमेरेन आवयचें दूद पितात आनी ह्या काळांत तिचें अनुकरण करून जायत्यो गजाली शिकतात. दोन म्हयन्यींनी तीं स्वतंत्रपणान वावरूंक लागतात. ४ दिसांनी तांकां दुदाचे दांत येतात आनी पांच आठवड्यांत सगळे दांत येतात. कायम दांत तांकां ४-७ म्हयन्यांचेर येतात.
खावडः माजर हें चडशें मांसहारी आसून वन्य अवस्थेंत तें ल्हान प्राणी मारून खाता, पोशिल्ल्या माजराचो हुंदीर, ल्हान पक्षी आनी हेर प्राणी मारून खावपाकडे कल आसता. हें माजर चडशें घरांतच भोवता आशिल्ल्यान तें सांडिल्लें अन्न, काटे, नुस्त्याचीं
बोडकां, वा हेर वस्ती खावन आपली उपजिविकी चलयता. भायल्या देशांनी ताका उकडिल्लें मांस, तांतयां, बिस्कीट, सूप आदी दितात.
रोग आनी उपायः माजराक चडकरून पॅनल्यूकोपीनिया डिस्पेंटर आनी रेबिज हे व्हायरस जातात.पॅनल्यूकोपीनीया ह्या रोगांत ९०% माजरांक मरण येता. डिस्पेंटर ह्या रोगाक माजराचो इन्फ्ल्यूएंझा अशेंय नांव आसा. हांचे भायर माजराक संक्रामक रक्तक्षय, गजकर्ण, परजीवीजन्य विकार जातात. हीमोबार्टोनेला फेलिस ह्या परजीवाक (दुसऱ्याच्या जिवार जगपी) लागून संक्रांमक रक्तक्षय ह्या रोगाची लागण लागता आनी हो रोग चडसो ब्रिटन, अमेरिकन आनी दक्षिण आफ्रिका ह्या देशांतल्या माजरांक जाता. हाचेर ट्रासायक्लीन हें वखद उपयुक्त आसा. ट्रायकोफायटॉन, मायक्रोस्फोरम, ऑकोरिऑन ह्या कवकांक लागून गजकर्ण हो रोग जाता. सुरवेक फुडलो पंजो,तकली आनी मान हांकां हो रोग जाता आनी उपरांत सगल्या आंगार पातळटा. हो रोग जाल्लो भाग निवळ करून ताचेर क्रायसॅरोबिन मलम (१:५०) , सॅलिसिलिक मलम (1:२०) आनी आयोडिन मलम (१:५०) लायल्यार गूण पडटा. परजीवीजन्य हो दंताकलागून जावपी रोग मादरांमदीं चडकरून आसता. हाचेभायर नॉटीड्रीस कॅटाय आनी ऑक्टोडेक्टस ह्या सायनॉटंकां हांकां लागून माजरांक खरोज जाता.हाचेभायर थंडी पावसाची आनी दंतांचीय बादा माजरांक जाता.हुलको ह्या नांवाचे जीव माजराच्या आंगार सतत आसतात.
खाशेलेंपणः माजराचो स्वभावधर्म चोरप हो आसी .तें मोख धरून बसता आनी शिटूकसाणीन आपली शिकार करता. कितलेंय मायेन वागलें तरी तें कुत्र्यावरी इमानी आसना. माजर हें शिटूक आनी स्वातंत्र्यप्राणी आसा. ताका एका जागयार बंद करून दवरिल्लें आवडना . राग येता तेन्ना तें गुरगुरता. आपल्परस आकारान आनी शक्तीन व्हड आशिल्ल्या प्रण्याचेर हल्लो करपाक तें फाटीफुडें पळयना.
रानमाजरः गणः मासाहारी, कूळःफेलिडी, शास्त्रीय नांव फेलिस चाउस. हें उतर आप्रिकेसावन नैऋत्य आशिया, भारत, श्रीलंका, मियानमार आनी इंडोचायना ह्या प्रदेशांनी मेळटा.भारतांत हिमालयासावन केप कामोरिनमेरेन हें सगळेकडेन मेळटा. भारतांत रानमाजराच्यो चार जाती आसात. (१) हिमालयातलीः अंगार लोकरीवरी दाट केंस,(२) उतर भारताच्या सपाट वाठारांतलीः आकार ल्हान, शेंपडी अशीर (३) वाळवंटातलीः रंग लेव हळडुवा, आंगार काळे थिपके शेपडेर काळीं वलयां (४) दक्षिण भारतांकलीः मोटवे केंस,फाटीचो रंग भुरकट, आंगार काळे आनी धवे थिपके.
रानमाजरां तणाच्या जमनीर, झोपांनी वा न्हंयो, व्हाळ तशेंच चिखलाच्या देगेवयल्या वेताच्या झोपांत रावता. काश्मारांत तीं गांवां लागसल्ल्या फातरांनी वा पोरन्या घरांनी रावतात.
ताची लांबाय तकलेसयत ६० सेंमी, शेपडी सुमार ३० सेंमी. लांब वजन ५-६ किग्रॅ. आसता.रानमाजराचे खाशेले ठेवणेवयल्यान तें वळखूंक सोपें जाता. ताचे पांय लांब शेपडी मोटवी आनी दोळे लेव पाचव्या कोराचे आसतात. कान ताबशे आसून तांच्या तोंकार काळ्या केंसांची वळ आसता. रंग भुरकट गोबराचो वा हळडुवसार करडो, शेपडेच्या तोंकाकडे काळीं वलयां आसून तोंक काळेच आसता. ताचें दावकूल लेव ङळडुवें आसून तळवे काळे वा काळपट पुडी कोराचे आसतात.
रानमाजर सादारपणान सकाळींच वा सांजे भायर सहता. तें खूबूच तरतरीत आसून ताच्यो हालचाली चित्यावरी आसतात. ल्हान सस्तन प्राणी, सुकणीं कोंबड्यो हें तांचें भक्ष्य. मादीक वर्सांतल्यान दोन फावट पिलां जातात. तांकां ल्हानपणापसून पोसल्यार तीं सहजतायेन मनशाळटात.
- डॉ.ए.एस्.वागळे
