जावन मानवता वादाक पोशक अशीं हांगा निर्मिती जाली. वेगवेगळ्या मळांचेर जाल्ली वैचारीक तशी आविश्काराची क्रांती जशी मानवतावादाक पोशक थरली तशें मानवतावादाचे चळवळीनय ते क्रांतीक वैचारीक बळगें दिलें.
शास्त्रीय बुन्यादीचेर आदारीत आनी वित्रानीक नदर दवरून दर एके संकल्पनेचो स्वातंत्रपणान विचार करप हें मानवतावादाचें मुखेल सूत्र. ह्या सुत्राक लागून मानवी जिविताचें अशास्त्रीयरितीन नियंत्रण करपी राज्य , धर्म सारक्या संस्थांचेर नियंत्रण पयसावन स्वतंत्र , प्रज्ञेचो आनी प्रतिभेचो आविश्कार मानवतावादाक अभिप्रेत जालो. धर्म प्रमाण्याची सुवात बुध्दिप्रमाण्यान घेतली. ताचेवरवीं व्यक्तीची आत्मप्रतिश्ठा राखप जाली. मानवतावाद आनी विज्ञान हांचो सामको लागींचो संबंद आशिल्ल्यान ह्या दोगांयच्या एकत्रिकरणांतल्यान एकामेकांक पूरक असो आदार मेळ्ळो. हातुंतल्यानच फुडें तंत्रज्ञानाचे विकास जावंक पावसो. ह्या विकासावरवीं उद्देगीक क्रांती जाली आनी साम्यवादी विचारसरणीची चळवळ जाली.
-कों.वि.सं.मं.
मानवी हक्कः मनशाचे सैमीक अधिकार, मनीस हो सैमाचो एक अंश . ह्या नात्यान सैमीक नेमाप्रमाण मनशाक कांय सैमीक अधिकार ताच्या जल्मावांगडा प्राप्त जातात. जल्मावांगडा घेवन आयिल्ल्या मनशाच्या ह्या हक्कांत कांय बाह्य शक्ती (राज्यसत्ता, धर्मसंस्था) हस्तक्षेप करूंक लागल्यो आनी म्हणून तांचें संरक्षण करपाचो विचार मुखार आयलो.असो विचार खूब आदल्ल्या काळासावन ग्रीक, रोमन विचारवंतांकडसून जालो. १७व्या शेंकड्यांतलो ह्युगो ग्रासीयस आनी उपरांत मिल्टन , लॉक अशा विचारवंतांच्या बरोवपांतय तो दिसलो. इंग्लंडांतलो मॅग्ना कर्टा कायदो १२१५, पिटीशन ऑफ रायट्स १६८९, अमेरिकेंतलो मबलभूत स्वातंत्र्याचो जाहिरनामो १७९१, फ्रासाचो व्याक्ती स्वातंत्र्याचो आनी नागरिकांच्या हक्कांचो जाहिरनामो १७८९, ह्या कायद्यावरवीं राजसत्तेचेर दवरपाक कारणीभूत जालें.
भारतचे घटनेंतय मनशाच्या मूलभूत अधिकाराची फाव ती राखण जाल्ली आसा. फक्त सोव्हियत संविधानांत थोडोसो वेगळेतरेन हें संबंदी विचार जालो. तातूंत समाजीक आनी अर्थीक विकासाचेर भर दिता आसताना शासकीय नियंत्रणाचो आस्पाव केलो. दर एका राष्ट्राच्या अंतर्गत करारासारकेच मानवी हक्काच्या रक्षणाचे आंतरराश्ट्रीय करार जाल्यात. ह्या अंतरराश्ट्रीय कराराप्रमाण खंयच्याय राश्ट्रांत मानवी हक्क न्हयकारले तर हेर राश्ट्रां हस्तक्षेप करून मानवी हक्कांक संरक्षण दिवंक शकतात ह्या करारा वरवीं वंश, धर्म, जात, लिंग हांकां लागून मानवी हक्क न्हयकारपाक बंदी आसा. संयुक्त राश्ट्रांच्या जाहिरनाम्याप्रमाण रोजगाराचो अधिकार,समान कामाखातीर समान वेतन, शित्क्षणाचो अधिकार , सुटयेचो अधिकार, मजूर संघटना स्थापन करपाचो अधिकार अशा साबार अधिकारांचो आस्पाव आसा.
मानवी हक्कांची राखण जावची आनी त्या हक्कांपसून मनीस वंचीत जावचो न्ही म्हणून मानवी हक्क आयोगाची स्थापना जाल्ली आसा. तो आयोग नागरिकांच्या तक्रारीची दखल घेवन चवकशी करता आनी ते प्रमाण आपलो अहवाल प्रसिध्द करता. तशेंच मानवी हक्क न्यायालयांत न्यायदान करपाची वेवस्था आसा. संवसारांतली गुलामगिरी, वेठबिगारी, वर्णभेद , लिंगभेद सारक्या वायट चालीचें आंतरराश्ट्रीय मळार नियंत्रण करपाक मानवी हक्क आयोगाचो आदार जाता. हे भेद पुरायपमान नश्ट जावंक नासले आनी कांय राश्ट्रां आजुनय आडांगीपमान वागतात आसलीं तरी मानवी हक्क ही संकल्पना लोक मानसांत रुजता आशिल्ल्यान हे संकल्पनेवरवीं मनशाचो वैयक्तीक विकास जावचो, वांगडाच एकंदर मनीस कुळयेचो विकास सादापाची प्रेरणा मानवी हक्काकडसून मेळटा ही व्हड जमेची बाजू.
-कों.वि.सं.मं
मानसरोवरः एक तीर्थस्थान, हिमालयाच्या कैलास पर्वतश्रेणींतलें एक सोबीत तळें आनी हिंदुंच्या ५१ शक्तिपिठांतलें एक पवित्र यात्रास्थान . हें तिबेटच्या नैर्ऋत्य वाठारांत नेपाळचे वायवेक आसा.
ह्या सरोवराची उदेंत- अस्तंत लांबाय २४ किमी. दक्षिण-उत्तर रुंदाय १८ किमी. आनी क्षेत्रफळ ५१८ चौ. किमी आसा. हें समुद्रथरासावन ४,५५७मी. उंचायेचेर आसून जगांतलें सगळ्यांत चड उंचायवयलें , नितळ आनी गोड उदकाचें तळें म्हूण ताची नामना आसा.
ब्रह्मदेवाच्या मनापसून मानसरोवराची उत्पती जाली आनी हेखातीर ह्या तळ्याक मानसरोवर हें नांव पडलें, असो वाल्मिकी रामायण आनी पुराणांत उल्लेख आसा.विष्णुन मानसरोवरांत मत्स्यावतार धारण केल्ल्याचो उल्लेख वामनपुराणांत मेळटा. पाली आनी संस्कृत साहित्यांत ह्या सरावराचे उल्लेख अन्नोटा, अनवटप्पा तळें अशें आसात. चिनी भाशेंत ताचो मानासालॉवू असो उल्लेख मेळटा जाल्यार तिबेटी भाशेंत ताका मापाम्त्यो अशें नांव आसा.
मानसरोवराचे अस्तंतेक १० किमी. चेर आशिल्लें राक्षसताल हें तळें मानसरोवरापरस आकारान व्हड आसा. तें वाटकुळेंय ना आनी चवकोनीय ना. ताचे कितलेशेच फांटे पयस पयस पातळ्ळ्यात आनी वांकडीं-तिकडीं
