जाता. नुस्तें मारपाच्या धंधाचेर देशाची अर्थवेवस्था आदारिल्ली आसा. वट्ट भूंयेंतली फक्त १०% भूंय शेतवडीक फावसारखी आसा. ज्वारी, ददूदी, अनस, ऊंस, बदाम आनी उश्ण प्रदेशांत जावपी भाजीपालो आनी फळां कमी प्रमाणां. माड हेंच हांगाचें म्हत्वाचें झाड आसून ताचो उपेग घरां आनी ल्हान बोटी बांदपाक, तेल काडपाक आनी दोरयो करपाक जाता. शीत आनी नुस्तें हो लोकांचो रुचीचो आहार म्हूण तांदळांची आयात चड प्रमाणांत करची पडटा. माले जुंवो वेपाराचे नदरेन म्हत्वाचो आनी उकतें बंदर (Free Port) आसा.
येरादारी आनी संचारणः रस्त्यांच्या येरादारीच्या मळार मालदीव बरोच फटीं आसा. राजधानी माले हांगा कांय बरे रस्ते आसात . देशांतल्या जुंव्यांतली येरादारी ल्हान ल्हान बोटींतल्यान जाता. माले हांगा आंतरराश्ट्रीय विमानतळ आसा. दुसरो विमानतळ हूलूलू जुंव्याचेर आसा.
लोक आनी समाजजीणः मालदीवांतले थळावे लोक द्रविड वंशांचे आसात. उत्तरेकडच्या जुंव्यावयल्या लोकांचो अस्तंत भारत, अरबस्तान आनी उत्तर आफ्रिकेंतल्या लोकांचो संबंद आयिल्ल्यान मिश्रवंशीयांची संख्या मर्यादीत आसा. कांय कॉकेशियन आनी मले लोकूय आसात. पुर्विल्ले मालदीवी लोक बौध्द धर्माचे आशिल्ले. बाराव्या शेकड्यांत तांचें इस्लामीकरण करून आयज इस्लाम होच हांगाचो मुखेल धर्म आसा. सुन्नी मुस्लिमूय बरेच आसात .
दीवेही, ही मलदीवाची राश्ट्रभाशा आसा. अरबी आनी उर्दू भाशा उलोवपीय चड लोक ासात. सतराव्या शेंकड्यांत थाना लिपीचो विकास जालो. सुमार ३% मालदीवी इंग्लीश भास उलयतात. हांगाचे शिक्षणपद्दतीचे तीन प्रकार आसात १) परंपरेन चलत आयिल्ल्यो धर्मीक शिक्षण दिवपी शाळा (मखताब), २) दिवेही भाशेच्यो प्रातमिक शाळा (मद्रसा) आनी इंग्लीश माध्यमाच्यो प्राथमिक आनी माध्यमिक शाळा. मखताबान कुराण, मुळावें अंकगणित आनी दिवेही वाचून आनी बरोवंक शिकयतात. उंचेल्या पांवड्यावयलें शिक्षण घेवपाक विधार्थ्यांक दुसऱ्या देशांत वचचें पडटा.
-कों. वि.सं.मं.
मालपाहाडियाः भारतांतली एक अनुसूचित जमात. अस्तंत बंगालांतल्या मुर्शिदाबाद, जलपैगुडी, पुरुलिया, मालडा,अस्तंत दिनाजपूर आनी मिदनापूर तशेंच बिहारांतल्या दाल्मा, रांची, सिंगभूम ह्या जिल्ह्यानीं मालपहाडिया लोकांची वसती आसा.
ह्या लोकांचे उत्पत्तेविशीं एक कथा आसा ती अशी- रावणान सीतेक पळोवन व्हरतकच राम-लक्ष्मणान तिका खूब सोदली. पूरो जाल्ल्यान, सुशेग घेवपाखातीर ते एके सुवातीचेर राविल्ले आसतना रामाक घाम आयलो. त्या घामावांगडा जो मळ आंगांतल्यान भायर आयलो, त्या मळांतल्यान अक जोडपें उत्पन्न जाल्लें. मळापसून उत्पन्न जाल्ल्यान आनी पहाडी प्रदेशांत राविल्ल्यान तांकां मलपहाडी अशें नांव पडलें. त्या जोडप्याचेच हे लोक वंशज मानतात.
रिश्ले हाच्या मतान ह्या लोकांत देन मुखेल पोटजाती आसातः माल पाहाडिया आनी कुमार वा कुमारभाग. तशेंच देहेरी, पुझार ,लेया, गृही, सिंध, मांझी, अहीरी वा धनुकी, पातोर हे पोटभेदूय आसात. हातूंत उच्च-नीच अशेय भेदभाव आसात.
घर बेदतना , पयलो खाबो पुरचे पयलीं, त्या फोंडांत मुकेल देवतेच्या आनी पितृदेवतेच्या नांवान एक पयसो उडयतात. ते जमनीपसून थोडे उंचायेचेर कोंडयांचीं घरां बांदतात. घरातें छप्पर देंवतें आनी तणाचें छप्पर आसता. घरच्यो वण्टी कुडाच्यो आसून वण्टीचेर सुकण्यांचीं -जनावरांचीं चित्रां का़डून रंगयतात. रातचें न्हिदपाखातीर मुखेल खोंपीबगर आनीक एक ल्हान कोंप आसता. आंगणांत गोरवांखतीर एक गोठो बांदतात.
हे लोक भ्रश्ट स्वरुपांत बंगाली भास वा बंगाली भाशेचें मिश्रण आशिल्ली सद्री बोली उलयतात.
मालपहाडी लोक सदरो आनी पुडवें न्हेसतात. बायलो साडी आनी पोलको वापरतात. तांकां वसतींची खूब आवड आसा . त्यो रुपें, पितूळ वा कंवचेचीं कांकणां घालतात. कानांत डूल आनी नाकांत नथ घलतात. .ह्या लोकांक नितळसाणीची खूब आवड आसता. ते आपली घरां झाडून, सरोवन निवळ दवरतात.
हे लोक मांसाहारी आसून गायचें सोडून हेर मांस ते खातात. शीत हें तांचें मुखेल अन्आसा. बाजरीपसून तयार केल्लो सोरो आनी भातापासून तयार केल्लो हंडिया नांवांचो सोरो ते पियेतात.
ह्या लोकांचो भूताखेतांचेर आनी मृतात्म्यांचेर खूब विश्र्वास आसा. भगवान हो तांचो गळ्यांत श्रेश्ठ देव , आसून तो जगाचो उत्पत्तिकर्तो आनी संहारकर्तो आसा, अशें ते मानतात. तशेंच काली, सूर्य, मनसा, दयामाई, भगवती, हरिनाथ, भूईन देवता , महादेव , धरती, गरमी गोसाई ह्या देवांक तशेंच ग्रामदेवतांक भजतात. वैशाख म्हयन्यांत ते श्रीरामाची पुजा करतात. तशेंच वैशाख ,आशाढ ,माघ आनी फाल्गुन ह्या म्हयन्यांनी आयतारा ते सूर्याची पुजा करतात आनी न थए धा धवे बकरे बळी दितात. . ज्येश्ठ म्हयन्यांत ,गाय, बैल,बोकड्यो हांचे राखणेखातीर गोरभू देवाची पुजा करतात. हेर देवांचीय ते पुजा करतात. भुताखेतांक कोंबो दिवन संतुश्ट करतात. गांवच्या पुजाऱ्याक मांझी म्हण्टात.
भुरगीं वयांत येतकच तांचीं लग्ना करतात. एकाच कुळांत लग्नसंबंद करीनात . मध्यस्थाक सिथु म्हण्टात. तो लग्ना जमयता. शिवरात्रे उपरांत तांच्या लग्नाचो तेंप सुरू जाता. भाद्रपद , पौष, आनी चैत्र म्हन्यांत लग्नां करीनात. तांच्यांत देज दिवपाची चाल आसा. लग्न निश्र्चित थारावपाचे विधीक मालाचंदन म्हण्टात. ह्या दिसा लग्नाचो म्हूर्त थारावन लग्न दोरे बांदतात. लग्नाक जितले दिस उरतात, तितल्यो दोराक गांठी मारतात.
