मार्शल , सर जॉन ह्यूबर्टः (जल्मः १९ मार्च १८७६ चेस्टर, चेशायर-इंग्लंड, मरणः १७ ऑगस्ट १९५८, इंग्लंड).
भारतांतल्या पुरातत्वविधा सर्वेक्षण खात्याचो ब्रिटीश संचालक तशेंच मोहें-जो-दडो आनी तक्षशिला ह्या संस्थांचो नामनेचो उत्खनक.
१९०२ वर्सा पुरातत्व खात्याचो मुखेल म्हूण लॉर्ड कर्झन हाणें ताची नेमणूक केली. मोहों-जो-दाडो, तक्षशिला, चारसद्द , सांची, सारनाथ, श्रावस्ती, पाटणा, भीट आनी कासिया ह्या थळांचें उत्खनन करून विस्तारान तांची म्हायती उजवाडायली. १९०४ वर्सा पुराणवस्तू आनी वस्तू संरक्षणाचो कायदो पास करून घेतलो.तशेंच १९१७ वर्सा ताणें भारतांतल्या पुर्विल्ल्या वस्तूंक शासनाकडल्यान राखण मेळोवन दिली आनी खात्यांत एका पुरातत्वीय उत्खननाचें प्रशिक्षण दिवन भारतीयांभितर पुर्विल्ले संस्कृतीच्या अभ्यासाविशीं आपलेंपण केलें. १९०६ वर्सा शासनाकडल्यान पुरातत्व खातें कायम करून घेतलें.
संग्रहालयां आनी पुरातत्वीय संग्रहालयाची वाड करून कांय शिलालेख उजवाडायले. भारतीय पुराण वस्तूंचेर म्हत्वाचे ग्रंथ ताणें बरयले. तशेच ताचो भारतीय दुर्गांविशींचो अभ्यास, ग्रंधार कलेचेर बरयल्ले ग्रंथय खूब गाजले. ताचे हेर कांय नामनेचे ग्रंथ अशे आसात - द मॉन्यूमेंटस ऑफ सांची (तीन खंड), मोहेंजोदडो अँण्ड द इंडस सिव्हिलायझेशन (तीन खंड) , तक्षशिला.
निवृती उपरांत मार्शल इंग्लंडाक गेलो. ताका सर हो भोवमान दिलो. इंग्लंडाकीच ताका मरण आयलें.
-कों.वि.सं.मं.
मालदीवः मालदीव प्रजासत्ताकः(” दिवेही जुमहुरीया ”रिपब्लीक ऑफ मालदीव) . हिंदी महासागरांतले एक प्रजासत्ताक राश्ट्र. अक्षवृत्तीय आनी रेखावृतीय विस्तार ७°७उ. ते द.० °४३ द. आनी ७२°३१ उेंत ते ७३°४३ उदेंत .क्षेत्रफळ २९८ चौ . किमी आसा. देशाची दक्षिण उतर लांबाय ८२० किमी . आनी उदेंत -अस्तंत रुंदाय १३० किमी. आसून दर्यादेग २,३९३ किमी. लांबायेची आसा. भारताचे दक्षिणेक आशिल्लें हें आशियांतलें दुसरें सगळ्यांत ल्हान राश्ट्र. ह्या देशांत सुमार २,००० परस चड जुंवे आसात. पूण हातुंतल्या फक्त २२० जुंव्यांचेर लोक रावतात. माले ही मालदीवची राजधानी आसा. लोकसंख्याः २९०२११ (१९९१).
भूंयवर्णनः मालवीय प्रजासत्ताकांत इहवांडिफुलू, टिनाडुम्मटी, मिलडुम्मडुलू, माले, आरी, फेलिडू, आनी हेर जुंव्यांचो देश आसा. ह्या ल्हान ल्हान जुंव्यांतले चडशे दुंवे सपाट आनी दर्याथळासावन सामकेच कमी उंचायेचे आसात. कांय ल्हान जुंव्यांची निर्मितिप्रक्रिया आजून सुरू आसा आनी ल्हान ल्हान हांचो आकारय वाडत आसा, तर कांय जुंव्यांची उंचाय आनी आकार कमी जायत आसा. कांय जुंव्यांचेर गोड उदकाच्यो ढरी मेळटात.
हवामानः मालदीव जुंव्यांचें हवामान विषुववृतीय प्रकारचें उश्ण आनी दमट आसा. वर्सुकी सरासरी तापमान २७° सें. आसता. ईशान्य मोसमी वाऱ्यांच्या काळांत ( नोव्हेंबर- मार्च) हवामान सादारण थंड आनी सुखदिणें आसता, तर नैर्ऋत्य वाऱ्याच्या काळांत (जून- ऑगस्ट) हवामान वी आनी पावशी आसता. धक्षिणेकडच्यंव्यांपरस उत्तरेक ल्हान ल्हान जुंव्यांक चड वादळी वारें लागता. दक्षिण वाठासरासरी पावस ३८० सेंमी. तर उतरेक २५० सेंमी, पडटा.
वनस्पत आनी मोनजातः जुंव्यांचेर कांटो ाशिल्ल्या आनी ल्हान स्हान झोपांचीं दाट रान आसात. माड ,पणस, केळीं, पोपाय, आंबे, ,वड आनी हेर रुखाचें प्रकार बरेच आसात. विंगड विंगड प्रकाराचे हुंदीर, सोंशे, फळां खावपाक वटवागोळीं आनी हेर मोनजात सांपडटा. बदकां, बिटर्न ( बोक्याची एक जात), कावळे गुलिंदा अशीं विंग़ विंगड प्रकाराचीं दर्यासवणीं हांगा मेळटात .
इतिहास आनी राज्यवेवस्थाः टॉलेमीच्या सिखाणावयल्यान अस्तंत्यांक इ.स. दुसऱ्या शतमानांत मालदीव जुंव्याविशीं पयलीं म्हायती मेळिल्ली. दक्षिण अशियाई लोकांचो हांगा पयलो राबितो आशिल्लो. १९५३त अरब व्यापाऱ्यांनी हागा इस्लाम धर्माचो प्रसार केल्लो तेन्नासावन १९५३ मेरेन १२ सुलतानांनी मालदीवाचेर राज्य केलें. दॉन लोरेन्को दे आल्मेईदा हो पुर्तुगेज मनीस १५०७त हांगा पावलो, तेन्ना पुर्तुगेज सैन्यांनी मालदीव जुंवे आपल्या हातांत घेतले. १५७३त मुहम्मद ठाकुरूफानी अल् आझम हाणें हांगाचे पुर्तुगेज सत्तेचो शेवट करून तो आपूण जुंव्यांचो सुलतान जालो. सतराव्या शतमानांत सिलोनाचेर सत्तेर आशिल्ल्या डचांकडे जाल्ल्या कराराक लागून मालदीवची राखण करपाची जापसालदारकी डचांचेर आशिल्ली. हे खातीर मालदीवचो सुलतान सीलोनाक खंड धाडटालो . १८८७त ब्रिटिशांनी जुंव्यांचेर जैत मेळयलें. १९५६त ब्रिटिशांनी गां जुंव्याचेर हवाईतळ आनी हट्टाडू जुंव्याचेर ब्रिटिश रेडिओ केंद्र उबारलें. २६ जुलाय १९६५त कोलंबो हांगा जाल्ले कबलातीप्रमाण मालदीवाक स्वातंत्र्य मेळ्ळें. पूण अद्-दिन घराण्याचो शेक आजुनूय चलतालो. ११नोव्हेंबर १९६८ दिसा मालदीव प्रजासत्ताक म्हूण जाहिर केलें. २६ जुलाय हो राश्ट्रीय सुटयेचो दीस मानतात. १९६८त देशाचें नवें संविधान तयार केलें. देशांत एकसदनी राज्यपद्दत आसा. राश्ट्राध्यक्षक पांच वर्सांखातीर वेंचून काडटात. हांकां पालव दिवपाक ( मजलिस) विधानमंडळ आसता. कार्यकारी मंडळाचो तो मुखेल आसता आनी मंत्रिमंडळाची रचणूक तोच करता. विधानमंडळाचे ४८ वांगडी आसतात. हांगा राजकीय पक्ष नात.१९८०त मालदीवांत उच्च न्यायालयाची स्थापणूक जाली.
अर्थीक स्थितीः अर्थीत नदरेन देश खूब मागाशिल्लो आसा. संवसारांतल्या सगळ्यांत मागाशिल्ल्या २५ देशांभितर मालदीवचो आस्पव
