उपयुक्तता ताणें दाखोवन दिली.
जॉन स्टुअर्ट मिलसारक्या मानवतावादी आनी उपयुक्ततावादी विचारवंतांक तो आध्यात्मिक आदर्श मानतासो. अर्थशास्त्राची उपयुक्ता ही मनशाचे जीणेचें सूख आनी भरभराट वाडोवपाखातीर आसची हाचेर ताची श्रध्दा आशिल्ली. ताच्या विचारापसून उर्बा घेवपी ताचो शिश्य अर्थशास्त्रज्ञ पिगू कल्याणकारी अर्थशास्त्राचो प्रणेता मानतात.
मार्शलच्या काळांतल्या अर्थशास्त्रज्ञांचेर मार्शलच्या विचारांचो प्रभाव आशिल्लोच. पूण फुडले पिळगेंतल्या युरोपीय आनी अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञांचेरूय ताचो प्रभाव पडिल्लो दिसून येता. आर्थर सेसिल पिगू, जॉन मेनार्ड केन्स, सिडनी जॉन चॅपमन,जॉन रिचर्ड हिक्स ह्या म्हान अर्थशास्त्रज्ञांची शिश्य परंपरा ताणें निर्माण केली.
अर्थशास्त्रांत प्रतिनिधिक उत्पादनसंस्था ही कल्पना सगळ्यांत पयलीं मार्शलान उपेगांत हाडलीं. बहिर्गत आनी अंतर्गत बचतींचो फयदो घेवपी , दीर्घकाळ उरपी, उत्पदन क्षेत्रांत सादारणपणान यश मेळोवपी आदर्श उत्पादनसंस्था म्हळ्यार प्रतिनिधिक उत्पादनसंस्था आसा.
-कों.वि.सं.मं.
मार्शल, जॉर्ज कॅटलेटः ( जल्मः ३१ डिसेंबर १८८०, युनियन टाउन (पेनसिल्व्हेनिया मरणः) १६ ऑक्टोबर १९५९, वॉशिंग्टन )
अमेरिकेचो एक खडेगांठ सेनानी, मुत्सद्दी आनी संवसारीक शांततायेच्या नोबॅल पुरस्काराचो जैतीवंत. ताचो जल्म एक गिरेस्त कुटुंबात जालो. तो व्हर्जिनिया मिलीटरी इन्स्टिट्युटांतल्यान पदवीधर जालो (1901). सुरवेक कांय दीस फिलिपिन्स आनी अस्तंत अमेरिकेंत लश्कारांत नोकरी करतकच युनायटेड स्टेट्स एनफंट्री कॅव्हलरी स्कूल (1907) आनी आर्मी स्टाफ कॉलेज (1908) हांगाच्यान ताणें खाशेली पदवी मेळयली आनी आर्मी स्टाफ कॉलेदांत दोन वर्सां अध्यापनाचें काम केलें. उपारंत ताणें अमेरिकेंत आनी फिलीपीन्सांत वेगवेगळ्या लश्करी पदांचेर 1913-1916 ह्या काळांत काम केलें. कांय दीस जनरल हंटर लिगेटचो स्वीय सहाय्यक म्हणूनय ताणें काम केलें.
पयल्या म्हाझुजावेलार ताची नेमणूक , इश्ट राश्ट्राक सहकार्य करपाखातीर अमेरिकी पयल्या डिव्हिजनाचो मुखेल म्हूण फ्रसांत जाली (1917). सँ मीयेल आनी म्यूज-आर्गॉन हांगाचे लश्करी झुजांतले विशेश कामगिरीखातीर ताका बढती मेळ्ली. 1919-24 ह्या काळांत तो जनरल जॉन जे. पर्शिगचो स्वीय सहाय्यक आशिल्लो. त्या काळांत 1929 चो राश्ट्रीय सुरक्षा कायदो संमत करून घेवपाक ताणें मदत केली . ह्या काळांत (1927-33) फोर्ट बेनिंग हांगाच्या लश्करी विधालयांत ताणें भूंय-झुजाविशींचे नवे विचार उक्तायले. ताका लागून फुडें ताची सहायक मुखेली महूण नेमणूक जाली (1938) . दुसऱ्या म्हाझुजांत ताचेकडेन सेना मुखेलीपद दिवन जेनरलच्या पदाचेर ताची नेमणूक जाली (1939) . युरोपांत सुरू जाल्ल्या ह्या झुजांत अमेरिका ओडटली ह्या अदमासान मार्शलान सक्तीची लश्करभरती सुरू केली. ताचे प्रेरणेन तिनूय दळांत सुसूत्रता आसची म्हूण एक समिती स्थापली आनी 1941त अमेरिका झुजांत वांटो घेवचेआदीं इश्ट राश्ट्रांक कशी मदत करूं येत, हाची एक येवजण आंखली.
पर्ल हार्बरावयले घुरयेउपरांत (7 डिसेंबर 1941) ताची इश्ट राश्ट्राच्या भूंयसेनेच्या एका पंगडाचो मुखेली म्हूण नेमणूक जाली. झूज सोंपमेरेन ताणें भूंयसेनेंत दोन लाखावयल्यान ऐशीं लाखांमेरेन वाड केली. दुसऱ्या म्हाझुजाउपरांत लश्करांतल्यान निवृत जातकच ताचेकडेन राजकीय वर्तुळांतलीं म्हत्वाचीं पदां आनी मध्यस्थीचें कार्य सोंपयलें. सैनिक म्हूण ताणें फुडरापणाचे असामान्य गूण दाखयले.
ताचो पिंड लश्करी शिपायाचो आसलो, तरी झूज अटळ आसल्यार तें जावंचें वा शांततायेचें सहजीवन आसचें , अशें ताका मनापासून दिसतालें.लश्करी आनी नागरी भाग हांच्यो शिमो खंय आनी केन्ना सुरू जातात आनी सोंपतात, हाची जाण ताका आशिल्ली. देखून लश्करी सेवेंतल्यान मुक्त जातकच लेगीत हॅरी ट्रूमन ह्या राश्ट्राध्यक्षान ताका परराश्ट्र मंत्रीपद दिवन ताच्या गिन्यानाचो उपेग झुजा उपारांतची परिस्थिती हाताळपाखातीर आनी शांतताय तशेंच समजिकाय स्थापन करपाखातीर केलो.
चीनांत राश्ट्रवादी चीन (तैवान ) आनी साम्यवादी (लाल) चीन हांच्यांतलो संघर्श पालोवपाखातीर ताका धाडलो. ताका झुजबंदी करपाक यश आयलें. पूण ताच्यांतलो संघर्श उणो करप जमलेंना. 1947त ट्रूमन हाणें ताच्या सल्ल्यान झुजा उपरांतचे शांततायेखातीर मदत करपाखातीर ट्रूमन तत्वप्रणाली मांडली. हातूंत युरोपांतल्या झुजांत सांपडिल्ल्या लोकांची सर्वांगीण उदरगत- खास करून अर्थीक उदरगत आनी शांततायेचें सहजिवित, हांचो आस्पाव आशिल्लो. मार्शलान हे येवजणेच्या आराखड्याविशीं 5 जून 1947 दिसा हार्वड विधापिठांत भाशण दिलें. ते येवजणेप्रमाण रशिया आनी ताचीं अंकित राशट्रां सोडल्यार अमेरिका अस्तंत युरोपांतल्या देशांक सगळे तरेचो अर्थीक पालव दिवपाक सज्ज आशिल्ल्याचें घोशित केलें. हे येवजणेक मार्शल येवजण अशें नांव पडलां. फुडें संरक्षणाविशींच्यो आनी शांततायेविशींच्यो कबलाती जाल्यो. भलायकी इबाडिल्ल्यान ताणें परराश्ट्र मंत्रीपदाचो राजिनामो दिलो (1949).
ते उपरांत कांय वर्सां तो रेडक्रॉस हे संस्थेचो अध्यक्ष आशिल्लो. कोरियन झुजावेळा १९५०-५१ ताणें सरक्षण सचिव म्हूण काम केलें. दुसऱ्या म्हाझुजांत युरोपीय राश्ट्रां अर्थीक नदरेन दुबळीं जालीं. ताका अर्थीक पालव दिवन थंयची परिस्थिती जाग्यार घालपाखातीर ताणें एक विधायक येवजण आंखली. मारशल प्लॅनाचे येवजणेखातीर ताका (१९५३) त संवसारीक शांततायेखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फाव जालो.
- कों. वि.सं.मं.
