माल्थस, थॉमसः (इ.स.1766-1834 हेलीबरी).
नामनेचो अर्थशास्त्रज्ञ. तो धा वर्सां पिरायेचो आसतना आर्विल्ल्या अर्थशास्त्राचो जनक अँडम स्मिथ हाचो महाग्रंथ 'Wealth of Nations' उजवाडाक आयिल्लो. त्या काळांतल्या समाजीक आनी अर्थीक नवविचारांनी भारिल्ल्या वातावरणांत ताचें शिक्षण जालें. पिरायेच्या लत्तावीसाव्या वर्सा केंब्रिज जिजस कॉलेजचो फेलो म्हूण ताची निवड जाली. 1805त तो लग्न जालो आनी उपरांत ईस्ट इंडिया कंपनीच्या हेलीबरी हांगाच्या कॉलेजांत आर्विल्लो इतिहास आनी अर्थशास्त्र ह्या विशयांचो प्राधयापक म्हूण ताची नेमणूक जाली.
तो काळ युरोपांतल्या राजकीय, समाजीक आनी अर्थीक नदरेन क्रांतीकारक घडामोडींचो आशिल्लो. फ्रेंच राज्यक्रांती, उद्देगीक क्रांती, स्वातंत्र्य, समता, विश्र्वबंधुत्व ह्या तत्वांचो प्रचार आशिल्ल्या वातावरणांत रुसो, गॉडविन , काँदरसेट अशा विचारवंतानी वेगवेगळ्या विशयांचेर लिचारमंथन सुरू केलें. विल्म गॉडविन हाणें फ्रेंच क्रांतीन प्रभावित जावन उपयुक्ततावादाचें आशावादी चित्र उबें केलें. म्हालवज आनी कुटुंबीक जीण हातूंत आदर्श लमता निर्माण जातली, अशें ताचें मत आशिल्लें. ह्या सगळ्या राटावळींनी माल्थसचो बापूय वांटेकार आशिल्लो. माल्थसान हे विचारसरणींतली वेव्हारीक फारकत दाखोवन दिली, तेन्ना ताच्या बापायन ताका आपलें म्हणणें लेखी स्वरुपांत मांडपाक सांगलें. ताका लागून माल्थसान आपलो 'Principles of Population ' हो निबंद 1798 त उजवाडायलो. वस्तुस्थितीच्या आदारान ताणें उक्तायलें, म्हालवज, लग्न आनी वर्गरचना हांचेसारकिल्ल्या संस्थांचे चौकटींत रावन स्वार्थसाधनाच्या व्यक्तीगत यत्नांक लागून समाज वाटावतलो, नाजाल्यार लोकसंख्येचे स्फोटक वाडीक लागून समाजाच्यो वादोऱ्यो जातल्यो.
ह्या निबंदाच्या पयल्या दोन प्रकरणांत माल्थसान लोकसंख्येविशींची उपपत्ती प्रभावी उतरांत मांडल्या . माल्थसाचें सांगणें अशें- लोकसंख्या अनियंत्रीत उरल्यार गुणोत्तर श्रेणीन वाडटा , तर अन्नाचें उत्पादन गणित श्रेणीन वाडटा. टीकेची पर्वा करीनासतना ताणें हो विचार मांडलो . तरीकूय वेव्हारीक नदरेन लोकसंख्या वाड अन्न उत्पादनापयल्यान वचूंक न दिवपी नियंत्रक साधनां आसतात, हाची ताका जाणविकाय आशिल्ली. हीं नियंत्रक साधनां दोन तरेचीं आसतात. एक, कारक साधनां-देखीकः मरणाच्या रुपांन लोकसंख्या देंवोवपी झुजां, रोग आदी. दोन , प्रतिबंधक साधनां- देखीक, जननमान कमी करपी गर्भपात, गर्भधारणा नियंत्रण आदी. तरीय ताका अशें दिसतालें, की लोकसंख्येंतलो जो तळाचो भाग आसता, तो आपलें जिवित निव्वळ वेव्हारीक पातळेचेर व्हरूंक शकना.
ताच्या ह्या म्हणण्याचेर गॉडविनान अशें दाखोवन दिलें की संपन्न देशांतले कामगार कारक वा प्रतिबंधक उपयांबगर निव्वळ पातळेच्या खूबूच वयर आपली जीण राखून आसात. हो उणाव उरिल्ल्याची जाणविकाय माल्थसाक जाली आनी निबंदाचे फुडले आवृत्तींत ताणें दोन सुदारणा केल्योः 1) संवयेचेर आदारिल्लें जीवनमान, ही कल्पना आपल्या मनांत आस्पावन घेतली आनी 2) नितीक संयम.
कारक आनी प्रतिबंधक नियंत्रणाचे जोडयेक नितीक संयम हें एक नियंत्रण लोकसंख्येचेर आसूमक शकता. नितीक संयम म्हळ्यार लग्नाक कळाव आनी लग्नापयलीं ब्रह्मचर्य , अशी व्याख्या ताणें केली. अर्थीक परिस्थिती सुदारिल्ल्यान फक्त लोकसंख्या वाडटली आनी जिवितमान आशिल्लें तशें उरतलें वा अर्थीक परिस्थिती देंवल्यार लोकसंख्या देंवतली आनी जिवितमान तशेंच उरतलें, अशें मत ताणें मांडलें.
माल्थसच्या सांगण्यांतले कांय मुद्दे दुबळे आसले, तरी तांचें खंडन करपाइतली सविस्तर आंकडेवारी त्या काळांत नाशिल्ली. माल्थसान आपलो युक्तीवाद पक्को करपाखातीर साद्या गणिताचो आदार दिलो. अर्थशास्त्रांतलो देवपी प्रतीफलाचो नेम स्पश्ट स्वरुपांत पयलीं मांडपी अर्थशास्त्रज्ञांत माल्थसाचो उल्लेख करतात.
तेनाचे परिस्थितींत हे उपपत्तीक कामगारवर्गांत प्रतिश्ठा मेळ्ळी. हे उपपत्तीक लागून लोकांच्या मनाचेर व्यापक प्रभाव पडलो. माल्थसच्या सुदैवान ह्याच काळांत म्हळ्यार अठराव्या शेंकड्याच्या उत्तरार्धांत लोकसंख्येचो स्फोट जाल्यान हे उपपत्तीचो प्रभाव आनीकूय वाडलो. अस्तंतेकडल्या देशांत एकुणिसाव्या शेंकड्यांत अखेरेमेरेन हे उपपत्तीचो प्रभाव देंवत गेलो.पूण दुसऱ्या म्हाझुजा उपरांतच्या काळांत मागास आनी विकसनशील देशांचो प्रस्न मुखार आयलो. आशिया, आफ्रिका, दक्षिण अमेरिका ह्या खंडांतल्या देशांत उपाट वेगान वाडपी लोकसंख्येक लागून अर्थीक प्रगतीक वेग दिवप अशक्य आशिल्लें हाची जाणविकाय जाली आनी परतून एकदां माल्थसचे उपपत्तीचें नांव मुखार आयलें. हें उपपत्तींत देश आसून लेगीन आयज तिचो उपेग जाता, हाचेवयल्यान तिचें म्हत्व मतींत येता.
-कों.वि.सं.मं.
माल्यांची जात्राः गोंयच्या खांडोळे वाठारांतल्या क्श्री भगवती (हळदोणकरीण ) देवीची वर्सुकी जात्रा. ही जात्रा फाल्गुन शुध्द द्दितीयेक जाता. मालें म्हळ्यार चार फूट उंचायेचें आनी दोन फूट रुंदायेचें मातयेचें दिवज कशें. देवीचो अवसर आंगांत आशिल्लो मनीस पेट्टे वातीचें मालें आपले तकलेर घेवन देवळाक प्रदक्षिणा काडटा आनी ताच्या फाटल्यान दिवजकारां पेट्टीं दिवजां घेवन चलतात. अशेच तरेची माल्यांची जात्रा मयां आनी हेर गांवांनी जाता.
-कों.वि.सं.मं.
पूरक नोंदः दिवजां.
