मावजो, दामोदरः (जल्मः 1 ऑगस्ट 1944, माजोड्डें, सालसेत).
कोंकणींतलो एक नामनेचो कथाकार आनी कादंबरीकार. ताच्या बापायचें नांव यशवंत आनी आवयचें नांव लक्ष्मी. ताचें मुळावें शिकप मराठी, पुर्तुगेज आनी इंग्लीश
भाशेंतल्यान गोंयांतूच जालें. परांत मुंबयच्या पोद्दार कॉलेजींतल्यान ताणें वाणिज्य शाखेची पदवी घेतली.
मुंबय आसतना आंतर महाविधालयीन नाटक सर्तीत नाटकां बरोवन तशेंच तातूंत वांटो गेवन आपले साहित्यिक जीमेत सुरवात केली. ताची पयली कथा अशोक ही 1965 वर्सा उजवाडाक आयली.
मुंबय शिकता आसतनाच शैला आपटे हे चलयेकडे ताची वळख जाली आनी 1968 वर्सा तांचें लग्न जालें. ताका तीन भुरगीं आसात.
गोंय मुक्ति उपरांत गोंयच्या कोंकणी साहित्याच्या मळार एक तेजीश्ठ अशी कथाकारांची पिळगी मुखार आयली, तातूंत मावजो आशिल्लो. ताणें कोंकणी कथेक एक आगळो रुपकार दिलो. चडकरून साश्टी वाठारांतल्या किरिस्तावांच्या जिवितावयल्यो प्रादेशिक कथा ताणें बरयल्यो ताच्या कथांक प्रादेशिक स्पर्श आनी कस आसलो तरीय कथाबिजां मात संवसारीक आशिल्लीं . समाज जिणेंतल्यो व्यथा आनी विसंगती, नाडपणां आनी भावार्तीपण हे चडशे ताच्या कथांचे विशय आसात. गोयच्या हिंदू आनी क्रिरिस्तांव समाजांतलो पुसट जायत गेल्लो पुर्विल्लो संस्कृतीक दुवो ताच्या कथांनी जंय थंय झळकता. ती एक ताच्या साहित्यांतली व्हड जमेची बाजू. ताच्यो कथा तर्कशुध्द, तंत्रशुध्द आनी वास्तववादी आसून ताचें सगळें साहित्य, साहित्यिक मापदंड मानपी आनी सांबऴपी अशें आसा.
ताची बरीच नामनेक पाविल्ली कादंबरी कार्मेलीन हिका 1983 वर्साचो साहित्य अकादमी पुरस्कार फावो जाला. हे कादंबरेचे मराठी आनी हिंदी भाशेंतूय अणकार जाल्यात. त्या काळांतल्या किरिस्तांव समाज वेवस्थेचें बेसबरें चित्रण तातूंत आसा, तेभायर दिनारा चे आशेन अरब देशांत वचपी बायलांचें शोकांतिकेचें प्रत्ययकारी दर्शन तातूंत घडटा, अशी एक ताची खर वास्तववादी कांदबरी .ताचें हेर उजवाडाक आयिल्लें साहित्य अशें आसाः गांथन (कथांझेलो-1972),जागरणां (कथाझेलो-1975),सूड (नवलिका-1976), खोमसाची काणी (भुरग्यां काणी-1976) रुमड फूल (कथांझेलो -1989).
ताका पाव जाल्ले कांय मुखेल पुरस्कार अशें आसात- ताच्या गांथन ह्या कथाझेल्याक 1974 वर्सा कला अकादमी गोंयचो पुरस्कार फवो जाला. तशेंच ताच्या खोमसाची काणी ह्या पुस्तकाक 1979 वर्सा कला अकादमी गोंयचो पुरस्कार फावजासा. उपरांत 1973 वर्सा ताच्या गांथन ह्या पुस्तकाक आनी 1978 वर्सा जागरणां हाकां कोंकणी भाशा मंडळ , गोंयचो पुरस्कार मेळ्ळो. 1983 वर्सा , ताचे कार्मेलीन हे कादंबरीक साहित्य अकादमीचो पुरस्कार फवो जालो.
1985 वर्सा तो, रामनाथी-गोंयहांगा जाल्या अखिल भारतीय कोंकणी लेखक संमेलनाचो अध्यक्ष आशिल्लो.
-महाबळेश्र्वर सैल
मावळिंगः (मराठीः महाळुंग, हिंदीःबिजौरा,दुरंज, गुजराती, वीजोरुं, कन्नडः मादळ, संस्कृतः अम्लकेशर, मातुलुंग,महाफल,बीजपूर्ण,इंग्लीशः सिट्रोन, अँडम्स अँपल, लॅटीनः सिट्रस मेडिका, कूळः रुटेसी).
सुमार तीन मीटर ऊंच वाडपी कांटेरी आनी सदांकाळ पांनां पानां आशिल्लें झाड. ह्या झाडाचो तरनो भाग जांभळो आसून जांभळो पानां, पूलां आनी फळां दीची सामान्य लक्षणां सिट्रस प्रजातींत आनी रुटेसी वा सताप कुळांत वर्णन केल्ल्याप्रमाण आसतात. ताचीं पानां लांबशीं आनी व्हड आसून, फुलां एकलिंगी मात्शीं तांबसार आनी धवीं आसतात. फळ लांबट-वाटकुळें आनी तोंकदार व्हड, ओबडधोबड आनी दाट सालीचें आसून पिकतकच हळदुवें दिसा. गर वासाळ आनी कांय प्रमाणांत आंबसो कोडू आसता.
हें झाड मूळचें भारतांतलें आसून सधा तें चितगाँग, सीतकुंड, कासी आनी गारो दोंगुल्ल्यांच्या वाठारांत रानटी अवस्थेंत दिश्टी पडटा. धाव्या शतमानामतल्या एका पर्शियन वैजकी ग्रंथांत मावळिंगाचो उल्लेख मेळटा. तेचपरी कौटिलीय अर्शशास्त्रांत आनी द्रविड आहित्यांत ( इ.स. चवथें आनी पांचवें शतमान ) मावळिंगाचो उल्लेख मेळटा.
ह्या पळाचो रोस थंडावो दिवपी आनी स्तंभक आसता. हाची साल सुकोवन आमांशाचेर दितात. जोराचेर हाच्या पानांचो काडो दितात. ओंकारे थांबोवपाक हाचें मूळ उकडून दितात.
फळापासून लोणचें,मुरांबो, सरबत आदी पदार्थ करतात. शिजयल्ली साल मिठायेंत घालतात. कांय प्रकाराची मावळिंगां गोड, वासाळ वा आंबट आसतात. पिकिल्लें फळ पथ्यकर, रूचकर आनी पित्तशामक आसून बियो भूक वाडोवपी आनी बळ दिवपू आसतात.
वेपारी नदरेन मावळिंगाची लागवड सद्या भूमध्य दर्यावाठारांत करतात. भारतांत कांय वाठारांनी खंय खंय मावळिंगाची लागवड करतात. कांयकडे संत्रालारांजाचीं दोळे भरून कलमा करपाखातीर खूंट म्हणून मावळिंगाच्या रोपाचो व्हड प्रमाणांत उपेग करतात. पूण अशा कलमांक उण्या दर्जाची आनी कमी प्रमाणांत फळां लागतात. ह्या झाडाचें लाकूड धवें, घट्ट आनी
